Saramago leed aan leukemie en zou vrijdagochtend onwel geworden zijn, waarna hij stierf. Hij was 87 jaar.

De overtuigde communist Saramago werd in 1922 geboren in het dorp Azinhaga, in de buurt van Lissabon, als zoon van dagloners. Saramago verliet vroegtijdig het onderwijs en schopte het na vele carrièrewendingen tot journalist.

In 1969 sloot hij zich aan bij de clandestiene Communistische Partij van Portugal en nam in 1974 deel aan de Anjerrevolutie die het dictatoriale regime van Salazar deed vallen.

In 1988 huwde Saramago met de Spaanse journaliste Pilar del Río, die ook zijn boeken vertaalde.

Saramago publiceerde zijn eerste roman in 1947. Zijn internationale doorbraak kwam er met romans als Het jaar van de dood van Ricardo Reis, het verfilmde Stad der blinden en Het evangelie volgens Jezus-Christus, dat een rel verooraakte in het katholieke Portugal.

Saramago ruilde Portugal voor het Canarische eiland Lanzarote en woonde daar tot zijn dood. (ap/llo)

Het BANFF World Television Festival is een gerenommeerd televisiefestival, waaraan zo’n dertig landen deelnemen met meer dan achthonderd inzendingen. Bij eerdere edities werden er grote namen als John Cleese, Dame Edna en Kelsey Grammer onderscheiden.

Van vlees en bloed won vorig jaar ook al eenprijs op het prestigieuze televisiefestival van Monte Carlo. In eigen land won de reeks eerder al de HA! Van Humo (2009).

De reeks was ook de grote winnaar tijdens de Nacht van de Vlaamse televisiesterren, met awards in de categorieën Beste Acteur (Koen De Graeve), Beste Actrice (Sien Eggers), Beste Fictieprogramma en Populairste Televisieprogramma. (belga/bvb)

De voorverkoop van de meeste zomerfestivals boomt als nooit tevoren. Blijkbaar plannen jongeren minder buitenlandse reizen voor deze zomer en wat is er dan een beter alternatief dan een zonnig, gezellig festival? De organisatie van de Zomer van Antwerpen voelde het afgelopen weekend al branden. In de wachtrij voor de tickets stonden zowaar mensen met tentjes, alsof het de inschrijvingen voor een eliteschool betrof. Zondagavond waren liefst 53.500 van de 59.500 tickets weg. Zo snel hadden ze dat nog nooit meegemaakt.

Grote namen

Het folkfestival van Dranouter (5-8 augustus) kreeg vorig jaar over drie dagen 80.000 bezoekers, en zou dit jaar fors kunnen stijgen om af te klokken op 90.000. Bavo Van den Broeck: 'De voorverkoop gaat veel sneller. We hebben nu al 50% meer tickets verkocht dan op hetzelfde moment vorig jaar en als de trend zich doorzet, dan zijn we ergens halverwege juli uitverkocht.'

Van den Broeck denkt dat enkele grote namen op de affiche meespelen in de snelle verkoop, maar wijst een dEUS-effect (dEUS speelt zijn enige Belgische optreden in Dranouter op zaterdag, nvdr) af: 'De voorverkoop voor de vrijdag en de zondag is ook heel goed.'

Voor een groot festival is een snelle voorverkoop een zegen. De organisatie hangt dan voor zijn inkomsten veel minder af van eventueel slecht weer. Dat vrijwel alle Vlaamse festivals de voorbije jaren veel maatregelen namen om het publiekscomfort te verbeteren, ook voor regentijden, heeft duidelijk vruchten afgeworpen.

'Vorig jaar kenden we al een historisch snelle voorverkoop', zegt Kurt De Loor van Rock Zottegem (9 en 10 juli). 'Die wordt dit jaar bevestigd. We hebben het terrein wat groter gemaakt en zullen dus naar alle waarschijnlijkheid uitverkopen op 24.000 tickets, dat zijn er 4.000 meer dan vorig jaar. Wij zien er een duidelijke reactie op de crisis in: minder reizen, meer vakantie in eigen land.'

Bijna uitverkocht

Ook Pukkelpop, het walhalla van de alternatieve muziek voor zestienplussers (19-21 augustus), laat weten dat de voorverkoop 'véél sneller' gaat dan vorig jaar en houdt er rekening mee dat het festival voor het eerst in zijn bestaan zal uitverkopen. En Tomorrowland (24-25 juli) in Boom, de zevende hemel voor beat-freaks, heeft bijna geen tickets meer voor de zondag. Verwacht wordt dat de loketten de komende weken dicht zullen gaan, zeker na de klassieke boost die de festivalverkoop begin juli krijgt, na de examens. Vorig jaar lokte Tomorrowland 90.000 bezoekers.

Maar niet alleen het enthousiasme van jongeren stuwt de voorverkoop. Het Sfinksfestival (30 juli-1 augustus) trekt een familiepubliek van 6 tot 66 en is een van die risicofestivals die zijn tickets traditiegetrouw laat ziet weggaan. 'Dit jaar zitten we al een maand verder in de verkoop dan vorig jaar', zegt een gelukkige Leen Nonneman. 'Dat is uitzonderlijk, ik denk dat we al 40% meer tickets verkochten. We denken dat de affiche er ook voor iets tussen zit: met Goran Bregovic, Youssou N'Dour en Bart Peeters hebben we topnamen.'

Belevenis

En het Festival van Vlaanderen Gent (18 september-5 oktober) heeft al evenzeer reden tot jubelen. Serge Platel (ook voorzitter dan de Belgische festivalfederatie): 'We verkopen dubbel zo snel als vorig jaar. Waarom? Onze festivals worden altijd beter, sterker, gerichter. Het gaat niet meer om het concert, maar om de beleving. Ook bij ons, ja: een Venetiaans bal, een 'gothic' night, jezelf verplaatsen met bootjes, en zo. Iedereen is daar heel creatief in geworden. Ik hoor werkelijk niemand klagen dit jaar.'

Door de vele kritiek die er al op het instrument is geuit, startte van Schalkwyk zelfs de productie van een nieuwe versie, eentje die "slechts" 110 decibels bereikt. En voor zij die geen gehoorschade willen oplopen, zijn er sinds kort ook de enige echte Vuvuzela unPlugged oordopjes, goed voor 2,5 euro per stuk, ongeveer de helft van de prijs van een echte Vuvuzela toeter.

De Britse supermarktketen Sainsbury's heeft voor de wedstrijd van Engeland vs. Algerije zelfs een extra bestelling van 25.000 vuvuzela's geplaatst en verwacht die binnen de kortste keren weer de deur uit te hebben. (jobat)

Volgende week steekt de actie De zomer van het spannende boek van wal met 48 binnen- en buitenlandse thrillertitels. Merkwaardig genoeg ontbreekt De minzame moordenaar op die lijst en dat heeft alles te maken met de verschijningsdatum van Dehoucks roman: mei 2009. Toen werd zijn boek niet geselecteerd, voor dit jaar komt het niet langer in aanmerking. Of hoe zelfs het boekenvak zich kan verkijken op een sterk debuut. Vorig week werd Bram Dehouck plots bekend toen hij in Nederland De Gouden Strop én de Schaduwprijs won voor het beste debuut. Tot zijn eigen verbazing overigens, want onze allergrootsten staan op de erelijst van De Gouden Strop: van Jef Geeraerts tot Bob Mendes.

'Als je bij de laatste vijf bent, reken je op een prijs. Ik ging er echter van uit - fout, zo bleek - dat de winnaar vooraf zou zijn verwittigd, al was het maar om je speech voor te bereiden. Ik had niets gehoord en dus ik dacht niet dat het iets zou worden. Aan de andere kant word je in de aanloop naar de uitreiking wel behoorlijk opgestookt. Mensen fluisteren in je oor dat je kans maakt, kranten tippen je en er wordt gespeculeerd dat het weer eens de beurt is aan een Vlaming. Door al dat geroezemoes waren de weken voor de uitreiking vreselijk spannend.'

Je kreeg eerst de Schaduwprijs en toen was je wellicht al tevreden?

'Op die debuutprijs had ik een beetje gehoopt. Er is niet alleen een mooi zeefdrukje van Dick Bruna aan verbonden, je kunt de Schaduwprijs ook maar één keer krijgen. Toen die binnen was, lag ik achterover in mijn stoel: Oké, de avond kan niet meer stuk. Maar toen kwam de Gouden Strop er nog eens bovenop. Te gek.'

En toen begon het circus?

'Ik kreeg meteen felicitaties van de andere kandidaten, ik werd het podium op geduwd en ik was voor de rest van de avond van mijn vrijheid beroofd. Interviews, signeren, ontmoetingen met mensen uit het boekenvak, nog iets drinken in de bar...'

Is je leven nu veranderd?

'Voor een stukje wel. Ik heb zoiets nog nooit meegemaakt en van alle aandacht ben ik toch wel onder de indruk. Ik ben dan ook blij dat ik mijn job heb waar ik nog gewoon met mijn collega's kan omgaan. Dat zal ik overigens altijd blijven doen, denk ik. Ik sta nogal met beide voeten de grond. Ik keer graag terug naar mijn huis, mijn tuin, mijn ratjes.'

Ratjes?

'Ik heb twee kleine Japanse tamme ratjes, lieve beestjes. Ze zijn bijzonder intelligent en je krijgt er veel genegenheid van.'

Je hebt in totaal 11.000 euro gewonnen. Waaraan besteed je die mooie som?

'Mmm, saai hoor: ik heb net als elke Vlaming een baksteen in mijn maag. Met mijn vriendin wil ik graag een huisje kopen en daarvoor zullen die centen aardig van pas komen.'

Nu je het over saai heb: werken bij de Christelijke Mutualiteiten lijkt me ook niet superspannend. Vlucht je daarom in misdaadverhalen?

'Dat valt mee. Ik ben hier communicatieverantwoordelijke en dat is best interessant. Ik heb communicatie gestudeerd en wou graag in de bedrijfsjournalistiek omdat je daar vrij regelmatige uren hebt. Vroeger tekende en schilderde ik veel en ik zocht een job waarin ik dat er naast kon blijven doen. Uiteindelijk kwam ik bij de CM terecht.'

Hoe reageren familie en vrienden op het feit dat ze plots met een gelauwerd schrijver aan tafel zitten?

'Mijn vriendin is bijzonder trots en wat me telkens pleziert, is dat mensen die weinig lezen, me komen vertellen dat ze dat De minzame moordenaar in één ruk hebben uitgelezen. Voorts heeft bijna geen van mijn vrienden mijn boek gelezen. Ik heb er nogal wat die apetrots zijn op het feit dat ze nog nooit een boek hebben opengeslagen. (grijnst) Ach, erg is dat niet. Het relativeert het ook allemaal.'

'De minzame moordenaar' is niet je allereerste boek, je bent gestart met een non-fictie boek over je zus.

'Mijn zus Geertrui hield aan een auto-ongeval hersenbeschadiging over. Ze is haar kortetermijngeheugen kwijt. Het leek me een goed idee om voor Geertrui en mijn ouders iets te schrijven waarmee ze die traumatische gebeurtenis konden plaatsen. Ik heb dat project ingestuurd voor een Radio 1-wedstrijd. Ik haalde de finale niet, maar werd wel opgemerkt door uitgeverij Van Halewyck die Het meisje dat vergeet heeft uitgegeven.'

Je thriller heeft ook met verkeersongevallen te maken. Toeval?

'Precies daarom heb ik getwijfeld of De minzame moordenaar wel mijn eerste roman moest worden. Ik wil niet dat die link wordt gelegd omdat het gaat lijken alsof ik therapeutisch aan het schrijven ben. Vreselijk. Nee, de aanleiding is anders. Ik zag op tv de vader van een verkeersslachtoffer staan bibberen van woede en toen bedacht ik: die man zou de dader allicht wel willen vermoorden. Dat bracht me op het idee van een man die zich zou wreken op anderen. Het leek me een nogal kromme redenering, maar toen ik met een politieman praatte, verwonderde hij zich over het feit dat nog niemand het recht in eigen handen had genomen. Toen wist ik dat ik goed zat.'

Waarom is je dader een politieman?

'Om een heel praktische reden: het moest iemand zijn die nummerplaten kon traceren om zo achter de identiteit van roekeloze chauffeurs te komen.'

Je geeft in je verhaal meteen de dader weg. Waarom koos je niet voor de klassieke whodunit?

'Mijn agent neemt zelf deel aan het onderzoek. Als naderhand blijkt dat hij inderdaad de dader is, dan zou ik zelf ontgoocheld zijn geweest over mijn eigen plot. Dus koos ik voor een roman die ingaat op de psychologie van de dader.'

Je boek is ook akelig actueel met het lichte vonnis in de zaak van de drie verongelukte meisjes.

'Precies. Ik vertel dingen over onze maatschappij die te belangrijk zijn om ze te vergooien aan een lullig zoek-de-dader-verhaaltje. Bovendien wou ik een moordenaar neerzetten waarvoor je begrip kunt opbrengen. Ik kreeg al mails van lezers die stilletjes hoopten dat hij zou wegkomen met zijn moorden. Er zit heel wat herkenbaars in dit boek, want iedereen wordt wel eens geconfronteerd met agressie in het verkeer, als slachtoffer of als dader.'

De burgemeester van Ieper mag niet mopperen: zijn stad krijgt een belangrijke rol in je boek.

'Klopt, maar Ieper is de perfecte setting met de beklemmende herinnering aan de Eerste Wereldoorlog, met al die kerkhoven. Ieper is, onder andere met zijn Menenpoort, de hele tijd bezig met herdenken. Dat doet mijn hoofdpersonage ook: hij heeft een soort schrijn gemaakt om zijn verloren geliefde te herdenken.'

Hoop je rijk te worden met je boeken?

'Ik hoop er alleszins niet armer van te worden. Ach, ik zie het wel. Maar waarom zou ik de kans laten liggen om van een boek 20.000 exemplaren te verkopen? Van De minzame moordenaar heb ik tot dusver 1.500 tot 2.000 stuks verkocht en nu worden er 10.000 bijgedrukt. Mooi toch? Iemand vroeg me of ik net zoveel boeken wou verkopen als Stieg Larsson. Nee, ik wil er meer verkopen. Een auteur schrijft niet voor zijn familie alleen.' (jdr)

Een groep advocaten stuurde op 17 april een klachtenbrief met erotische passages uit het werk naar het gerecht. Volgens hen zijn de passages beledigend en schaden ze de openbare zeden. Ze eisten de veroordeling van de intellectuelen die in opdracht van het ministerie van Cultuur een nieuwe, goedkope editie hebben samengesteld. (dpa)

Volgend jaar is het honderdste geboortejaar van Annie M.G. Schmidt (1911-1995). Daarnaast is het in 2012 precies zestig jaar geleden dat Jip en Janneke het levenslicht zagen. Daarom werd besloten om de bekende zwart-witsilhouetten een eigen show te geven. Het zal de eerste keer zijn dat de figuurtjes te leven worden gebracht.

Naast Jip en Janneke zullen alle andere bekende figuren uit de boeken, zoals Takkie en Siepie, in de voorstelling te zien zijn.
De première is gepland op 16 oktober 2011 in de Stadsschouwburg Haarlem. (belga/jpe)