De tweede workshop gaat door in de zomervakantie: op maandag 6 juli gaan we uitzoeken hoe de computer onze papiercreaties kan ondersteunen! We werken ongeveer de helft van de tijd in een computerlokaal, en de andere helft in een papieratelier. Het boeiendste zal echter zijn hoe computer en papier elkaar wederzijds aanvullen en beïnvloeden: dat wat gebeurt als we van het éne naar het andere lokaal gaan en terug! Dankzij de computer kunnen we aan blanco papiercreaties tekst en beeld toevoegen; dankzij mooie papiersoorten en printexperimenten maken we van een heel gewoon document een echte blikvanger! Praktisch: we werken in de VSPW, Ed. Tinelstraat 92, 9040 Sint-Amandsberg, ook weer van 9.30 u tot 16.30 u. Snel aanmelden is ook hier belangrijk: de belangstelling voor deze workshop is groot! Kostprijs: 55 , koffie, thee, water, alle materialen, huur van twee lokalen inbegrepen!
Dit bericht was letterlijk nog niet verschenen, of de workshop was al volzet! Heb je ook interesse om deze dag te volgen, laat dit dan zeker horen. Dan organiseren we een tweede editie in de tweede helft van augustus.
De krokusvakantie is nog maar achter de rug, of de paasvakantie ligt al in het verschiet. En vakantie betekent: workshop bij Atelier Plano. Op dinsdag 7 april maken we nog eens een boekje met meerdere katernen (12 om precies te zijn). De vorige workshop (boekje maken, 27/02) leverde immers een wachtlijst op van gegadigden die er niet meer bij konden. We maken echter niet precies hetzelfde boekje! Om te beginnen zullen we werken met schetspapier van 90 gr/m², en we maken daar liggende katernen mee. Ons boekje wordt dus een klein schetsboekje (maar als je niet kunt tekenen dan kun je er natuurlijk ook in schrijven ...). We doorlopen alle stappen die hier de voorbije weken besproken zijn, tot we aan het omslag beginnen. Dan doen we iets nieuws: er komt een soepel kartonnen omslagje rond het boekblok, en dàt omslagje wordt bekleed met leder! We maken met andere woorden een hebbedingetje om u tegen te zeggen. Praktisch: we werken in de Kunstenaarskelder van De Gouden Pluim, Vrijdagsmarkt 12, 9000 Gent. We beginnen rond 9.30 u en we werken door tot rond 16.30 u. Kostprijs: 55 per persoon, koffie, thee, water en alle materialen (jawel, ook het leder) inbegrepen. Wacht niet te lang om je aan te melden als je interesse hebt, er zijn maar een beperkt aantal plaatsen.
Eerder deze week hadden we al twee namaak-papieren-zakken. Hier is er nog een, en ook weer met een sociale inhoud: een vaas van Rosenthal uit 1978. Hij is momenteel zichtbaar en te koop op de veilingsite van de Gentse kringwinkel Ateljee www.uwkringding.be. Bij mijn laatste bezoek stond het prijskaartje op 15,75 . Bieden kan nog tot 22/03/2009, 18.00 u.
Vader en zoon Demaine haalden wat van hun mosterd bij Harry Houdini, wereldberoemd geworden als de ontsnappingskoning, maar daarvóór o.m. bezig met 'paper magic'. Hij schreef er zelfs een boekje over. Dat boekje (eerste druk 1922) is nu nog te koop op www.amazon.com, en is er zelfs gedeeltelijk in te kijken. Je krijgt de hele eerste truuk cadeau, maar voor de rest moet je betalen.
Gisteren ook dat stukje van De Laatste Show gezien waarin Erik en Martin Demaine heel eventjes wat over papiervouwen en wiskunde kwamen vertellen? Ik werd erg nieuwsgierig van de bewering dat je ALLES kunt maken door één blad papier te vouwen (natuurlijk telkens op een andere manier) en er dan één stuk recht af te knippen. En dan horen dat er een aantal voorbeelden van op hun site staan (hier). Nu alleen nog wat A4-tjes en een schaar ...
Heel wat goedkoper, en tegelijk vééél sympathieker is de - ook - lederen papieren zak die je hier te zien krijgt. En als het enigszins lukt MOET je vanavond naar De Laatste Show kijken op Eén: Erik Demaine, lesgever origami aan het vermaarde MIT in Boston, komt er vanalles vertellen. Meer informatie hier.
Peperduur daarentegen is het nieuwste hebbeding in de handtassensector. Een winkeltas van Chanel, kopie van een papieren exemplaar, helemaal uitgevoerd in kalfsleder, en te verkrijgen in zwart, wit en roze. Zou van jou kunnen worden vanaf 980 . Gelezen in de modespecial van mijn trouwe krantje.
Op de prachtige voetgangersbrug aan Tate Modern, voor amper 3 £ de 'world smallest kite'. 12 cm hoog, op de stokjes na helemaal uit papier, en met 10 m lijn. Wordt vandaag uitgeprobeerd op het Noordzeestrand. Verslag volgt.
Nog tot 30 april kun je op www.strijkmetstijl.be je allereigenste strijkplankovertrekontwerp insturen. Organisator is de firma Brabantia, en je kunt honderden euro's aan Brabantiaprijzen in de wacht slapen. Ik doe mee.
Het boekblok kan nu in het omslag gekleefd worden. Daarvoor leggen we het omslag open, en het boekblok precies op de plaats waar het achterste schutblad zal vastgekleefd worden. De voorkant van het omslag wordt erop gelegd, en we controleren of het geheel op die manier symmetrisch en haaks is. We leggen het omslag weer open, en het boekblok op de juiste plaats. Onder het voorste schutblad (die éne laag die aan het omslag zal vastgekleefd worden) schuiven we een smeervel. We lijmen het schutblad in met stijfsellijm, we halen het smeervel voorzichtig weg, en we leggen de voorkant van het omslagje nauwkeurig op de juiste plaats. We drukken het geheel stevig aan. Het omslag mag aan de gelijmde kant niet meer geopend worden tot het schutblad droog is! We draaien het boekje om, en we leggen de nog niet gelijmde kant van het omslag open. Ook hier lijmen we het schutblad in met stijfsellijm en met behulp van een smeervel, we sluiten het omslag nauwkeurig, en we drukken aan. Laat je nooit verleiden om het omslagje open te doen als de schutbladen nog niet droog zijn: je veroorzaakt onherroepelijk een uitrekking van het schutblad die alleen maar kan opdrogen in lelijke valse plooien. Tenslotte schuiven we - nog steeds zonder het omslagje verder dan één cm op te tillen - voor en achter een velletje plastic tussen omslag en boekblok, en we leggen het boekje te drogen tussen twee planken met een gewichtje op. De plastic velletjes zorgen ervoor dat het vocht van de stijfsellijm niet in het boekblokje dringt en daar lelijke golven veroorzaakt. Pas na een nachtje rusten mag je het omslagje even openen om je werk te bewonderen, en pas twee à drie dagen later is het boekje helemaal droog, en kan het zonder de plastic velletjes verder. Het boekje is klaar. Gelukkig duurt het maken van zo'n boekje niet zo lang als het schrijven van de handleiding. Dit betekent dat je er zonder terughoudendheid gebruik kunt van maken. Als het vol is, dan maak je toch zo weer een nieuw boekje?
Het omslagje moet nu alleen nog bekleed worden waar het grijsbord aan de buitenkant zichtbaar is. Daarvoor snijden we stukje sierpapier die 3 cm hoger zijn dan het omslagje en 1,5 cm breder dan het zichtbare stuk grijsbord (we hebben maar aan één zijde een inslag nodig). We lijmen het sierpapier in, brengen het aan op het grijsbord (voorzie ongeveer 1 mm overlap met het linnen, om te verhinderen dat het linnen uitrafelt), en we snijden de 2 hoekjes van het sierpapier af op 45°, maar niet tot tegen het karton. We moeten zeker 2 mm wegblijven van het karton, anders kunnen we het karton nooit goed bekleden (we moeten rekening houden met de dikte van het karton als we de hoeken wegsnijden). Dan slaan we boven- en onderzijde in (hoekjes nauwkeurig afwerken), en we slaan de lange zijden in. Het omslagje is klaar.
Tijd nu om een reep boekbinderslinnen op maat te snijden. De hoogte van het linnen is eenvoudig: hoogte van de borden + 3 cm (want we hebben boven en onder 1,5 cm inslag nodig). De breedte is wat ingewikkelder. Eerst en vooral moeten we zorgen dat het linnen voldoende overlap heeft met het karton van voor- en achterplat. Het is immers het linnen dat het omslagje samenhoudt. Voor een klein boekje rekenen we hiervoor 2,5 cm. Dan hebben we een zekere ruimte nodig tussen de borden en het rugbordje, om toe te laten dat het boekje open en dicht scharniert. We voorzien hiervoor 4 mm aan beide zijden. Tenslotte hebben we natuurlijk ook de breedte van het rugbordje nodig. De breedte van onze reep linnen is dus: 2,5 cm + 4 mm + breedte rugbordje + 4 mm + 2,5 cm. We tekenen al deze maten ook af op de achterzijde van het strookje linnen. We lijmen het strookje linnen in met boekbinderslijm, en dankzij de potloodlijnen is het een fluitje van een cent om elk stuk karton op de juiste plaats te leggen. Rest ons nu nog de inslagen boven en onder nauwkeurig af te werken.
Ons boekblokje is helemaal af, en we beginnen aan het omslag. We hebben hiervoor drie stukken karton nodig: twee borden (voorplat en achterplat) en een rugbordje. Voor de twee borden gebruiken we grijsbord van 1,5 mm dik; voor het rugbordje gebruiken we bristol van 300 gr/m² (maar een stukje van een corn-flakesdoos voldoet evengoed, hoor). De drie onderdelen moeten in de goede looprichting gesneden worden (d.w.z. dat de looprichting van elk onderdeel parallel moet lopen met de rug van het boek). De drie onderdelen moeten even hoog zijn, nl. de hoogte van het boekblok + 7 mm. De breedte van voor- en achterplat is gelijk aan de breedte van het boekblok + 1 mm. De breedte van het rugbordje is gelijk aan de dikte van de rug + (2 x de dikte van de borden) - 1 mm.
Om het boekblok helemaal af te werken, moeten er alleen nog kapitaalband en leeslint aangebracht worden. Een leeslint kent iedereen: het lint dat als vaste bladwijzer dienst doet, en dat een boek meteen een luxe-uitstraling verleent. In waardevolle boeken mag je alleen speciaal daarvoor bestemde linten gebruiken, omdat die zo geweven zijn dat ze het boek nooit beschadigen. Is het boek niet zo waardevol, dan mag je eender welk lint kiezen. Zorg er alleen voor dat de kwaliteit ervan in orde is; anders heb je een uitgerafeld, beschadigd leeslint lang voor je boekje volgeschreven is ... De kapitaalbandjes zijn de kleine stukjes textiel die aan de boven- en de onderzijde van de rug aangebracht worden. De functie is vooral decoratief, al zijn er handboeken die zeggen dat ze bedoeld zijn om het stof uit de rug weg te houden als het boek in de boekenkast staat. Leeslint en kapitaalband moeten op de één of andere manier passen bij de schutbladen en het omslag.
Bij een afgewerkt boek vormen de schutbladen de verbinding tussen boekblok en kaft. De éne helft van het dubbel schutblad zit dus met één lijmlijntje op het boekblok, de andere helft wordt later op de binnenzijde van het omslag gekleefd. Dit betekent dat het boekblok in het omslag gehangen wordt met één blad papier! Natuurlijk is dit niet sterk genoeg. Bovendien moet dat schutblad vaak scharnieren, waardoor het ook nog eens aan slijtage onderhevig is. Om vouw van de beide schutbladen te verstevigen, en om de verbinding tussen boekblok en omslag een ruggesteuntje te geven, brengen we (met boekbinderslijm) rond de rug van het boekblokje (zo'n 2 cm op elk schutblad) een reepje gaasweefsel aan. Het moet dus zo breed zijn als de dikte van het boekblokje + (2 x 5 cm). De hoogte moet iets minder zijn dan de hoogte van het boekblokje, omdat het gaasweefsel anders te voorschijn piept aan de boven- en de onderzijde van de rug. En weet je wat? Je kunt gewoon verbandgaas gebruiken hiervoor. Niets geen gedoe met zoektochten naar gespecialiseerde winkels om gaasweefsel voor boekbinderij te vinden (al bestaat dat soort gaas natuurlijk wel).
Op het geëndosseerde boekblokje komen nu de schutbladen. De schutbladen mogen kleurig zijn, en moeten passen bij het linnen dat gebruikt wordt voor de rug, bij het sierpapier waarmee het omslag bekleed wordt, bij het leeslint en de kapitaalband. Tijd voor een creatief intermezzo: materialen kiezen. Heb je het papier voor de schutbladen gekozen, vouw er dan een reep van om die breder is dan het boekblok. De vouw moet de looprichting van het papier volgen. We snijden nu twee dubbele schutbladen, die precies even groot zijn als het boekblokje.
De vouw die je in het papier gemaakt hebt wordt precies gelijk met de rug van het boekblokje gelijmd. Daarvoor brengen we met behulp van twee smeervelletjes een dun lijmlijntje aan op de dubbele schutbladen.
Rest ons nu nog om het lijmstrookje stevig aan te drukken en te laten drogen, en we zijn klaar voor de volgende stap.
Nu moeten we het boekblok endosseren. Endosseren betekent dat we de rug van de aaneengenaaide katernen instrijken met boekbinderslijm, en dat we met het vouwbeen die lijm goed vlak uitsmeren over de rug. De lijm dringt dan een klein stukje tussen de katernen, waardoor ze nog eens aan elkaar verbonden worden (en niet alleen met het naaigaren). Endosseren is natuurlijk een kliederwerkje. We gaan dan ook het boekblokje met de rug over de rand van de tafel leggen, en het fixeren met een gewicht, zodat we onze handen vrij hebben. Het is ook niet onverstandig om een vod bij de hand te hebben. Een veel gemaakte fout bij het endosseren is dat de lijm aan de boven- en de onderzijde tussen de bladzijden dringt. Om dit te vermijden gaan we zowel met de kwast als met het vouwbeen in één richting werken, nl. van de rug naar de boven- resp. onderzijde toe, en nooit omgekeerd!
Elk katern heeft nu vier voorgeprikte gaatjes. We zullen ze nu met boekbindersdraad aan elkaar naaien. Boekbindersgaren wordt gemaakt van vlas, omdat dat ijzersterke vezels oplevert, en omdat het niet uitrekt. We beginnen met het eerste katern: de draad gaat van buiten naar binnen door het bovenste prikgat, komt weer naar buiten door het tweede, gaat weer naar binnen door het derde, en komt weer naar buiten door het vierde. Dan trekken we de draad strak. Let op: die draad straktrekken moet altijd in dezelfde richting van de rug van het katern. Als we zouden straktrekken loodrecht of schuin op de rug, dan scheurt het papier onmiddellijk door!
We nemen nu het tweede katern, we leggen het heel precies op het eerste, en we gaan ook in dat katern van buiten naar binnen, van binnen naar buiten, van buiten naar binnen en weer van binnen naar buiten. We trekken de draad weer strak mee met de richting van de rug. De draad is uit het tweede katern te voorschijn gekomen net boven de plek waar de draad in het eerste katern verdwenen is. We knopen die twee draden aan elkaar met een dubbele weversknoop, zodat de twee katernen zowel boven als onder met elkaar verbonden zijn.
We gaan verder met het derde katern, en als de draad uit het vierde prikgat te voorschijn komt, verbinden we dit derde katern met de vorige twee door de draad tussen katern 1 en 2 door te halen en een kettingsteek te maken.
Onze voorprikmal is klaar. We kunnen nu voorprikken. Het voorprikken zelf kent twee valkuilen: je zou denken dat het een makkelijk klusje is, maar je kunt wel al je katernen verknoeien zonder dat je het in de gaten hebt. De eerste valkuil: je hebt een truukje nodig om zo te prikken dat je precies begint en eindigt in de vouw. Beginnen prikken in de vouw is niet moeilijk: dat zie je zo. Waar de els zal uitkomen dat is echter niet zo gemakkelijk te controleren. Tenzij je dus het truukje kent. Het truukje zit zo: je neemt een katern, en je opent het in het midden zodat de bovenste helft van het katern een hoek van 90° vormt met de onderste helft van het katern. Je richt de priknaald nu zo dat ze die hoek van 90° precies in twee deelt: de naald vormt dus twee hoeken van 45°. Dit is de enige goede richting om een katern voor te prikken en niet uit te komen naast de rugvouw. Laat je NOOIT verleiden om het anders te doen. De tweede valkuil: vóór je begint te prikken moet je het prikmalletje op de juiste plaats leggen, en het mag niet meer verschuiven tot je katern voorgeprikt is. 'Op de juiste plaats' betekent hier: de bovenzijde van het prikmalletje moet bij elk katern precies gelijk liggen met de bovenzijde van het katern. 'Niet meer verschuiven' betekent dat je soms handen te weinig hebt om het geheel in bedwang te houden. Een gewichtje kan dan gouden diensten bewijzen (een gladde steen, een goed ingepakt loodblokje, een ouderwets gewicht, ...).
De katernen zijn gevouwen; de volgende opdracht is nu ze stevig met elkaar verbinden, zodat er een boek ontstaat. We gaan dit doen met naald en draad, maar eerst moeten we gaatjes prikken waar de naald door het papier moet. Het is immers erg belangrijk dat elk katern op precies dezelfde plaatsen voorgeprikt wordt. Is dat niet het geval, dan krijgen we een boek waarvan de boven- en de onderzijde onregelmatig zijn. Dan moeten we bijsnijden, wat alleen kan met dure machines. 12 katernen op precies dezelfde plaatsen voorprikken lukt alleen als je hiervoor een malletje maakt. Het malletje is een reep soepel karton (bijv. een stukje van een corn-flakesdoos) dat we met een ritslijn overlangs in twee vouwen. Het moet precies even hoog zijn als de katernen, en de breedte maakt niet veel uit (zo'n acht centimeter werkt prettig). Aan de binnenzijde van de vouw tekenen we vier prikgaten af: het eerste op 1,5 cm van de bovenzijde, het tweede op 2 cm van de onderzijde, het derde en het vierde op een gelijke afstand van het bovenste en het onderste (de afstand tussen die twee moet je dus door drie delen).
