Buxusmot bestrijden of niet? "Chemische middelen zijn veel schadelijker voor de natuur"
Nu de buxusmot, een vlindertje uit oostelijk Azië, de trots van vele lokale tuinen kapotvreet, laait er opnieuw een vorm van xenofobie op. Soorten 'die niet van hier zijn', zijn gevaarlijke indringers die we moeten bestrijden, klinkt het. Maar slechts een kleine minderheid exoten is echt schadelijk.
Behalve in een stukje West-Vlaanderen zitten buxuseigenaars met de handen in het haar tegenover de oprukkende buxusmot. In sneltempo vreet die de pronkhagen in onze tuinen aan stukken en specialisten buitelen over elkaar om adviezen 'in de strijd tegen de mot' te geven.
Ondertussen vernietigen Canadese ganzen oogsten en blijft de Chinese wolhandkrab vernieling aanrichten door alles op te eten wat ze op de bodem van onze rivieren vindt. Een val die de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) in Grobbendonk plaatste, blijkt nu wel een succes. Er zijn nu 320.000 krabben gevangen, een spectaculair resultaat.
Dikke groene tapijten
In het plantenrijk zijn er eveneens soorten die hier komen woekeren, zoals de grote waternavel, een moerasplant uit Amerika. Ze groeit in dikke groene tapijten en maakt waterlopen onbevaarbaar. In België worden de kosten om de Zuid-Amerikaanse plant te verwijderen op jaarlijks 1,2 miljoen euro geraamd.
Sommige invasieve soorten zijn niet alleen kwalijk voor inheemse soorten en natuur maar ook voor de gezondheid. Zo verspreidt de tijgermug knokkelkoorts, verlengt de alsemambrosia het hooikoortsseizoen en veroorzaakt reuzenberenklauw brandwonden bij wandelaars en natuurbeheerders.
Op Europees niveau is de kost van schade door exoten op zo'n 12 miljard euro per jaar geraamd. Net daarom is er nu een Europese zwarte lijst van invasieve exoten. Bezit, transport, verkoop en kweek van die soorten wordt verboden en overheden moeten er alles aan doen om ze zo snel mogelijk te verwijderen.
'Soms is exoten bestrijden zelfs schadelijker voor onze natuur en soorten dan ze met rust laten'
In de nesten
Toch klopt het niet dat uitheemse soorten altijd per definitie 'invasief' en dus schadelijk zijn. Het blijkt om slechts een kleine minderheid van één op duizend soorten te gaan, zo meldt Natuurpunt. Bovendien is ook de vraag wat een uitheemse soort nu precies is, want onder andere het konijn, de fazant en de tamme kastanje lijken hier wel thuis te horen maar zijn hier lang geleden geïntroduceerd.
"De wetenschappelijke discussie is allang voorbij het stadium van alles wat exotisch is te verketteren", zegt Hendrik Moeremans van Natuurpunt. "Heel wat exoten richten geen schade aan. Daarom wordt ook geen moeite gedaan om ze te bestrijden, en soms is ze bestrijden zelfs schadelijker voor onze natuur en soorten dan ze met rust laten."
De Nederlandse waterecoloog Bart Grutters (Nederlands Instituut voor Ecologie) gaat in de Nederlandse krant Trouw zelfs verder: "Exoten kunnen zelfs nuttig zijn. Het is net iets te makkelijk om een uitheemse soort als oorzaak aan te wijzen voor een inheemse soort die verdwijnt."
Zo blijkt dat sommige soorten om andere redenen verdwijnen, zoals de stadsmus die nauwelijks nog nesten kan maken omdat huizen steeds beter gerenoveerd en geïsoleerd zijn. Het idee dat de mus in de hoek is gedreven door exotische stadsvogels klopt dus niet, want die bouwen dan bijvoorbeeld weer nesten in bomen.
Moeremans: "De achteruitgang van onze meest bedreigde vogels - zoals de patrijs, kievit, veldleeuwerik - of zoogdieren - zoals de hamster, vleermuis en otter - heeft weinig te maken met exoten. Het is daarentegen het ruimtegebruik in verkeer, stadsplanning en landbouw door de mens dat in veel gevallen dé beslissende factor is waarom soorten achteruitgaan. En wat de buxusmot betreft, al bij al is de impact op onze natuur vrij beperkt. Die is er alleen op de buxusplant, die natuurlijk wel een belangrijke emotionele waarde kan hebben bij de eigenaars. Maar hier is bestrijding met chemische middelen vele keren erger voor de natuur dan de soort gewoon laten gedijen."
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
