Wel prikletsels, maar nog nooit gif gevonden: waarom "needle spiking" experten al 2 jaar voor raadsels plaatst

"Needle spiking is het fenomeen waarbij een wildvreemde jou stiekem een prik of injectie geeft - of zou geven - met drugs of medicatie, waardoor je een verdoofd of gedesoriënteerd gevoel krijgt", legt Tina Van Havere uit, drugsonderzoekster aan de Hogent, in "Laat". Het is een vrij nieuw fenomeen, waardoor er ook nauwelijks harde cijfers over zijn.

De link met het (veel beter gedocumenteerde) fenomeen "spiking" is snel gelegd: iemand die op een feestje of in een club ongezien iets in je drankje doet, vaak drugs of extra alcohol. "Vaak is het doel daarbij om jonge vrouwen gewilliger te maken voor seksuele activiteiten of om mensen te kunnen beroven", legt Van Havere uit.

Van needle spiking waren er de voorbije 2 jaar vooral meldingen in het Verenigd Koninkrijk. Pas recent doken er enkele meldingen op in Nederland en nu dus ook in ons land. Alles samen zijn er in België nu een twintigtal voorvallen bekend waarbij gedacht wordt aan needle spiking.

Weinig. Bij de gevallen op KV Mechelen is er nu volgens de politie wel effectief sprake van "prikletsels", wondjes die door een naald zouden kunnen zijn veroorzaakt. Maar het toxicologisch onderzoek naar verdovende of giftige stoffen heeft nog niks opgeleverd. "Als dat met een kleine prik gebeurt, kan dat ook slechts een kleine hoeveelheid zijn", weet Van Havere. "Je moet dan heel snel die analyses kunnen maken nadat de prik is gesteld." 

De Britse spoedarts en drugsexpert David Caldicott doet al jaren onderzoek naar verkrachtingsdrugs en dus ook naar het fenomeen needle spiking. Ook hij blijft op zijn honger zitten als het gaat over de harde bewijzen, zo zegt hij in "Terzake". "In forensische toxicologie moet er iets zichtbaar zijn. Maar in het VK is er de voorbije 2 jaar nog geen enkel positief toxicologisch rapport geweest." 

Caldicott pleit er wel voor om de patiënten te geloven en dus ook ernstig op zoek te blijven gaan. 

Technisch en theoretisch is het mogelijk, vertelde Philippe Jorens, toxicoloog en diensthoofd Intensieve Zorg in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, al in "De ochtend" op Radio 1. "Zo gebruikten sommige volkeren in het Amazonewoud pijltjes met curare (een soort gif, red.) die nauwelijks voelbaar waren. Tot het te laat was. En het lijkt op een James Bondfilm, maar een aantal geheime diensten gebruikten in de jaren 60 een giftige punt van een paraplu om mensen uit te schakelen."

Caldicott noemt het wel "toxicologisch zeer moeilijk"."Zoiets vereist bijna de kennis en expertise van een geheime dienst van een land, niet van kwaadwillige individuen." 

Van Havere redeneert: "Als je echt een aanzienlijke hoeveelheid drugs of medicatie wilt inspuiten moet je een veel langer injectiemoment hebben." En dat lijkt bij needle spiking nooit het geval te zijn.

Het is in elk geval een belangrijke aanwijzing en alle experten pleiten ervoor om dat dan ook ernstig te onderzoeken. "Het is perfect mogelijk dat iemand uit de massa een kleine naald in mensen stak om angst te zaaien", redeneert Caldicott. "Dat is heel eng en wie zoiets doet, pleegt geweld op mensen. Dat moeten we ernstig nemen."

Die prikletsels fascineren ook Van Havere. "Ik ben heel nieuwsgierig naar de resultaten. Misschien wil iemand een statement maken? Zoals in: 'je moet je hier zo veilig niet voelen'."

Caldicott roept niettemin op om de rust te bewaren. "We mogen niet gaan denken dat iemand iedereen wil vergiftigen. Vooral omdat dit al 2 jaar in het VK gebeurt en we hebben, na grondig onderzoek, nog altijd niets van gif gevonden. En we kunnen veel terugvinden als we goed zoeken."

Er is natuurlijk ook het psychologische aspect, zeggen alle experten. "Je mag niet onderschatten wat het effect is op de omgeving als iemand zich onwel begint te voelen. Al snel voelt iemand anders ook iets", zegt Van Havere. "Dus je moet wel onderscheid maken tussen mensen die zich effectief onwel voelen door needle spiking en de omgeving errond."

"Als genoeg mensen bang waren dat er iets aan het gebeuren was, is het aannemelijk dat sommigen zich ook gedroegen alsof dat zo was, ook al zat er niks in hun bloedbaan."

Draaierigheid en flauwvallen, het komt ook voor zónder verdovende middelen, benadrukt Caldicott. "Als genoeg mensen geloven dat hen ook iets is overkomen, is het plausibel dat hun lichaam reageert alsof het ook echt gebeurd is, ook al zit er niks in hun lichaam. De ervaring van angst kan hyperventilatie, duizeligheid en zelfs bewusteloosheid veroorzaken."

De experten die wij hoorden, blijven wat verdeeld. "Het is mogelijk, er is altijd een mogelijkheid, dat dit iets nieuw is dat we nog niet kenden", laat Caldicott een opening. "Maar als dat hier het geval is, noemen we dat in het medisch jargon een 'zwarte zwaan': iets dat niemand ooit zag en waarover niemand iets weet. Het is dus mogelijk, maar het is niet de meest waarschijnlijke verklaring."

"Ik ben ervan overtuigd dat het wel degelijk gebeurt of dat men probeert om het te introduceren", stelt Jorens. "Ik ga langs heel wat scholen als het gaat over drugs. En ik leer nog heel wat bij. De kennis in het milieu is gigantisch groot."

Van Havere pleit vooral voor doorgedreven onderzoek. "We zijn ongerust over het fenomeen needle spiking. Maar we moeten ook niet overdrijven, want dit komt niet vaak voor.  We moeten vermijden dat er paniek ontstaat."

Of het nu om spiking of om needle spiking gaat: ze roept jongeren in elk geval op om goed samen te blijven en zorg te dragen voor elkaar als ze uitgaan. "Zeg het ook onmiddellijk aan je vrienden als je je niet goed voelt, of zeg het tegen de mensen achter de bar of aan de eigenaar van de club. Het medische team kan er dan voor zorgen dat iedereen veilig en gezond thuis geraakt."