Kun je grijs worden door stress?

Weet u het nog? Toen Barack Obama president van de Verenigde Staten was, was zijn haarkleur een populair gespreksonderwerp. Niet alleen beautyblogs hielden zich ermee bezig (‘hij is stilletjes in een grijze postduif veranderd’), maar ook grote kranten bogen zich over deze prangende kwestie. ‘Obama grijs in 44 dagen…’ kopte De Telegraaf op 16 november 2012, inclusief de onheilspellende puntjes. Zelf vond Obama het allemaal onzin. ‘Mijn grootvader was grijs op zijn 29ste’, zei hij op de televisiezender ABC. ‘Dus ik rekende er min of meer op dat het een keer zou toeslaan. En toevallig viel dat net samen met mijn presidentschap.’

Voor het haar van de Amerikaanse president Trump is nog veel meer media-aandacht. Hij zou een mislukte haartransplantatie achter de rug hebben, beweren kenners, en de kleur van zijn roodblonde kuif komt uit een potje. Op zijn 71ste móét hij wel grijs zijn, wist de Nederlandse sterrenkapper Mari van de Ven al eens te vertellen. Maar komt dat alleen door de leeftijd? Of word je ook sneller grijs door stress?

Die vraag blijkt nog niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Bekend is dat haarkleur ontstaat door twee soorten natuurlijke pigmenten of melaninen. Eumaline is het zwart-bruine pigment en feomaline het rood-blonde. Blond en rood haar bevat dus weinig eumaline en veel feomaline. Bij donker haar is het juist andersom.

Maar wat gebeurt er met die pigmenten? Daar zijn twee theorieën over. Wetenschappers denken dat er bij het ouder worden slijtage optreedt in het dna, zegt Menno Gaastra, dermatoloog in Centrum Oosterwal en woordvoerder van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV). ‘Bij het ouder worden verloopt de productie van melanine anders. Dat zie je ook aan de huid: die wordt vlekkeriger, droger en dunner. Bij je haren is het net zo.’

En dan de tweede theorie: die luidt dat het haar van binnenuit bleek wordt. De schuldige is hier waterstofperoxide, dezelfde stof die in blondeerproducten en bleekmiddelen zit. De haarzakjes maken deze stof in kleine hoeveelheden aan, maar het enzym katalase treedt op als bewaker en houdt de boel streng onder controle. Maar hoe ouder we worden, hoe minder katalase we aanmaken. Uiteindelijk valt de productie stil. Het waterstofperoxide kan dan ongestoord zijn gang gaan en kleurt uw haar eerst grijs, dan wit.

De grote vraag is: welke hypothese draagt nu het meest bij aan het grijs worden van het haar? ‘Dat weten we eigenlijk niet zo goed’, zegt Gaastra, ‘want de meeste studies zijn uitgevoerd bij muizen.’ Dat geldt ook voor onderzoek naar grijs haar en stress. Nobelprijswinnaar Robert Lefkowitz publiceerde daarover in 2011 een artikel in Nature. Hij toonde aan dat chronische stress negatieve effecten heeft die tot in het dna doordringen. De dna-schade zou leiden tot een snellere veroudering, waaronder grijs worden. Om dat resultaat te krijgen, spoot hij wel vier weken lang adrenaline in muizenlijfjes. Zo’n onderzoek zegt uiteindelijk maar weinig over mensen.

Ook Gaastra bekeek de foto’s van Obama. Na acht jaar, zo oordeelt hij, is hij echt wel een heel oude man geworden. ‘Grijs worden komt – denken we nu – vooral door veroudering, maar stress kan die veroudering wel versnellen.’

Verhalen over mensen die in één nacht grijs worden schaart de dermatoloog evenwel in de categorie ‘geouwehoer’. Daar zijn wetenschappers het elk geval honderd procent over eens, zegt Gaastra. ‘Alleen nieuwe haren worden grijs. Want de haren op je hoofd bestaan, net als je nagels, uit dood materiaal. Als je ze niet wegknipt en ze vallen niet uit, verandert er niets aan de kleur.’ Tenzij je, zoals Trump, naar de haarverf grijpt natuurlijk.