Leest u straks op een doos Belgische pralines uit welk land de cacaobonen komen?

Het voorstel is nog geen officieel standpunt van de Commissie, maar een vroege schets. Concreet zouden voedselproducenten op hun verpakking een label drukken dat vermeldt van waar het hoofdingrediënt afkomstig is. Bijvoorbeeld cacao uit Ghana of theebladeren uit Pakistan. Waar of hoe prominent de Commissie dat etiket dan wil, is nog onduidelijk.

De Commissie leek eerder te laten uitschijnen dat het de labels wilde verplichten, maar verduidelijkte later dat bedrijven zelf voor de beslissing instaan. Toch is de voedselindustrie overwegend tegen het voorstel. Zo vinden veel voedselbedrijven dat de Commissie 'gastronationalisme' promoot, en protectionisme aanwakkert tussen de voedselsectoren van de verschillende Europese lidstaten.

Maar hun verzet heeft ook economische redenen. Zo zijn er veel bedrijven die op de verpakking doen uitschijnen dat hun producten, om ze aantrekkelijker te maken, uit het land van herkomst komen. Denk maar aan de Griekse yoghurt van het merk Oikos: een verpakking met een Griekse naam, Griekse zuilen, en een blauwe achtergrond. Dat kan toch alleen maar uit Griekenland komen? Niet, dus. Danone produceert de yoghurt gewoon in Frankrijk.

"Consumenten hechten zeer veel belang aan het land van herkomst van hun voedsel", zegt marketingprofessor Tim Smits (KU Leuven). Dat is het country of origin-effect, waarbij consumenten een product zoals de Griekse yoghurt van Danone automatisch kwaliteitsvoller vinden, omdat het in Griekenland lijkt gemaakt.

Dat effect doet bedrijven de country of origin-marketing hanteren: marketing waarbij bedrijven op de verpakking laten uitschijnen dat het product of recept uit het land van herkomst afkomstig is. "Een etiket dat bewijst dat het hoofdingrediënt uit een compleet ander land komt? Dat zou een serieuze streep door die rekening zijn", legt Smits uit. 

Uitzondering

Maar er is nog een tweede groot neveneffect van het voorstel dat voedselbedrijven doet steigeren. Zo zou het label ook kunnen aantonen dat het hoofdingrediënt uit een minder aantrekkelijk land voor de consumenten komt. Gehakt uit Spanje klinkt bijvoorbeeld veel smakelijker dan gehakt uit Roemenië.

Dat argument gebruikt het Italiaanse pastabedrijf Barilla in zijn protest bij de Commissie. Barilla voert durumtarwe in uit Noord-Amerika, omdat dat smaakvollere pasta oplevert. Een label zoals de Commissie voorstelt zou de klant in de supermarkt dan echter uitleggen dat zijn Italiaanse pasta niet volledig uit Italiaanse ingrediënten bestaat.

De Belgische federatie van de Biscuit-, Chocolade-, Praline- en Suikergoedindustrie (Choprabisco) kaart hetzelfde probleem aan. Cacaobonen zijn bijvoorbeeld afkomstig uit Ivoorkust, waardoor dat land op het label zou staan. "Consumenten weten dat onze cacaobonen niet uit België komen. We doen dus niet aan misleiding door het herkomstland niet te vermelden", klinkt het in een reactie op de Commissie. De federatie vraagt een uitzondering.

Ook de Europese lobby van theeproducenten Tea & Herbal Infusions Europe (THIE) vraagt die uitzondering. Zo vindt het dat de regionale termen in producten als English Breakfast Tea en East Frisian Tea niet misleidend zijn voor de consument, en er dus geen etiket nodig is om het herkomstland van de theebladeren, meestal uit Azië, te vermelden.

Toch moeten de voedselbedrijven niet meteen wanhopen, zegt professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent). Het voorstel zit namelijk nog in een zeer prille fase van de Europese besluitvorming. "Met de Europese verkiezingen van 2019 in het vooruitzicht zullen allerlei politieke partijen het voorstel naar de politieke diepvriezer verwijzen."