Het is een mooie augustusochtend in 2016 als Ger van der Wal in zijn mailbox een bericht aantreft van een Zwitserse supermarktketen. Of hij honderdduizend zakjes insecten wil leveren. 'Het was een startorder van 350 duizend euro', zegt Van der Wal. De supermarktketen wil in het voorjaar van 2017 een grootschalige campagne met filmpjes en kookboekjes beginnen. Of zijn bedrijf Insect Europe in mei van dat jaar kan leveren.

Op dat moment is hij pas vier jaar professioneel bezig met de teelt van krekels, sprinkhanen en meelwormen. Hij heeft daartoe een leegstaand stallencomplex van 1.300 m² in Lelystad omgebouwd tot zogeheten clean rooms, bijna steriele ruimtes waar de teelt zonder invloed van en naar de omgeving kan plaatsvinden. Sinds 2014 legt hij zich helemaal toe op de krekel. 'Die is gewoon het lekkerst. Dat heeft ook te maken met het dieet van wortel, aardappel en geselecteerd droogvoer dat we ze geven.' Toevoegen van kruiden als rozemarijn en basilicum vlak voor de 'slacht' peppen de smaak op.

Insecten eten kan booming business worden, getuige de Zwitserse order. Want wie zich over de griezeligheid van het gekrioel heen zet, leert dat sprinkhanen, krekels en meelwormen op een efficiënte manier eiwitten maken. Ze eten landbouwresten, verbruiken amper water en vergen veel minder ruimte dan een koe, varken of kip. Ze stoten ook minder broeikasgassen uit. En dierenwelzijn lijkt geen issue, want de insecten leven van nature al bovenop elkaar.

Ze worden daarom steeds vaker genoemd als kansrijke dieren die kunnen bijdragen aan de beoogde 'eiwittransitie' naar andere dan dierlijke eiwitten om in 2050 niet zeven maar tien miljard monden te vullen. Ook de Nederlandse overheid ziet kansen en stimuleert de nieuwe industrie. Zo kreeg entomologieprofessor Arnold van Huis van Wageningen University & Research in 2010 1 miljoen euro om de duurzame productie van insecten te onderzoeken. 'Naast menselijke voeding zijn insecten ook interessant als vee- en visvoer', zegt Van Huis.

Wetgeving

Probleem is alleen dat er geen wetgeving bestaat over de consumptie van eetbare insecten. Door onduidelijkheden in de regelgeving over de zogeheten novel foods (nieuwe voedselbronnen) komen insecten en insectenpoeder niet voor op de EU-lijst. De Nederlandse overheid en ook België en Denemarken interpreteren de regels anders dan andere lidstaten en staan kleinschalige handel in insecten wel toe.

Het heeft Van der Wal er niet van weerhouden zijn bedrijf op te zetten en na het ontvangen van de Zwitserse order denkt hij dat zijn doorbraak nabij is. En het ging al niet slecht. In 2015 verkoopt Albert Heijn rond Halloween een speciale lolly die Van der Wal maakt van krekels en meelwormen. 'Dertigduizend stuks, alles met de hand gemaakt en verpakt.' In 2016 herhaalt AH de actie met de lolly. In 2017 volgden muffins met een gevriesdroogde sprinkhaan erop. Ook Bagels & Beans voegen in 2017 Van der Wals gekruide insectenproduct toe voor 73 vestigingen.

Hij verwacht snel een exportvergunning te krijgen van de voedsel- en warenautoriteit NVWA, zeker omdat de inspecteurs van de dienst al regelmatig langskwamen. 'Niks dan dikke duimen staken ze op', zegt Van der Wal.

Hij trekt vier extra mensen aan, benadert twee andere bedrijven voor meelwormen en sprinkhanen en voert overleg met verpakkingsbedrijven. Hij legt 100 duizend euro in, sluit een lening af van 200.000 euro bij een investeerder. Hij is klaar de voor de teelt van 100 kilogram krekels per dag.

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

Importeisen

Maar waar blijft die vergunning nu? Van der Wal verstuurt steeds wanhopiger mails om zo'n exportverklaring. De NVWA stelt half maart eerst dat export niet mogelijk is. Een maand later kan het weer wel, mits Insect Europe en de Zwitserse supermarkt zelf bij de Zwitserse autoriteiten achterhalen wat de importeisen zijn.

Van der Wal maakt zich zorgen. Zijn kosten zijn hoog en inkomsten uit Zwitserland zijn er niet. Hij lobbyt en in juni worden Kamervragen gesteld over zijn zaak. In de zomermaanden - het Zwitserse bedrijf stelt de campagne uit en wacht af - gaan drie ambtelijke diensten onder druk met de insectenexport aan de slag. Van der Wal werkt mee aan een aantal verbeterpunten in zijn bedrijf over onder meer traceerbaarheid van het insectenvoer. De NVWA achterhaalt zelf de importeisen bij de Zwitserse collega's en ontwikkelt het exportdocument.

Nog steeds zonder vergunning sluit Van der Wal de kwekerij om kosten te besparen. Hij benadert andere bedrijven die krekels, sprinkhanen en meelwormen produceren. Zelf zal hij dan de 'slacht' en bewerking doen. In september ondergaat hij daarvoor nog een audit van de NVWA en in oktober zelfs nog een herinspectie.

Half november is de zaak zo goed als rond, maar Van der Wal reageert niet meer op mails van de NVWA. Logisch. Zijn bedrijf is failliet verklaard en hij moet de sleutels, mails en e-mailadressen inleveren.

Meer hulp

'We betreuren het ten zeerste dat het bedrijf zijn exportplannen niet heeft kunnen waarmaken. Maar dat komt vooral omdat het bedrijf de zaak heeft onderschat. We hebben ons best gedaan zoveel mogelijk te helpen', reageert de NVWA nu.

Een gerespecteerd en gepassioneerd voorloper die zijn zaakjes technisch goed op orde had, reageert Eric Michels, voorzitter van VENIK, de branche-organisatie die een vijftiental Nederlandse bedrijven vertegenwoordigt. 'Insectenteelt is een nieuwe branche waar we tegen de kip-ei-situatie aanlopen. Er is belangstelling van supermarkten, maar die willen gegarandeerd volume en kwaliteit en zo ver zijn we nog niet.'

De overheid zou in navolging van Vlaanderen bedrijven meer actief kunnen helpen bij juridische problemen met deze innovaties, vindt hoogleraar Van Huis. 'De wetgeving is onduidelijk en vaag en loopt achter de ontwikkelingen aan. Behalve tientallen kleine nieuwe spelers op de insectenmarkt, gaat het ook om het belang van boeren die vanuit de traditionele veehouderij omschakelen, of insecten erbij doen. Je hebt goede kans dat België nu aan Zwitserland levert.'

En Van der Wal? Die likt zijn wonden en zoekt naar nieuwe wegen. 'Want ik wil mijn kennis en passie voor insecten niet opgeven. Het is een prachtige duurzame business.'

Het Zwitserse supermarktconcern wil niet met naam worden genoemd en niet ingaan op de vraag over eventuele andere insectenleveranciers.

Het moeilijkste aan insecten eten, is het eten van je eerste insect. Krekels met noedels lijken een fijne start. Recept van littlefood.org (België)

20 gram gedroogde krekels 1 geperste sinaasappel 10 fijngesneden muntblaadjes 250 gram rijstnoedels 1 teentje geraspte knoflook, 1 wortel in blokjes, 1 fijngesneden peper, zonnebloemolie, sojasaus, geraspte gember

1. marineer de krekels in het sinaasappelsap met munt

2. wok de groenten op heet vuur met beetje olie

3. voeg 1 eetlepel sojasaus toe met de gember en knoflook

4. kook de noedels en voeg ze toe aan de wok met groenten

5. bak in een ander pannetje de krekels in sinaasappelsap tot het vocht is verdampt

6. Serveer de noedels met de krekels

Insecten te koop bij enkele AH/Jumbo, groothandel Sligro, kleine ecosupermarkten en webwinkels als delibugs.nl, bugalicious.nl en webpoelier.nl/product/krekels/