Syrisch militieleger wil dat Europa Syriëstrijders terugneemt: "We kunnen ze niet in bootjes zetten"

"Het is een groot probleem. Wij willen dat deze gevangenen teruggaan naar hun eigen land en daar berecht worden." In een interview met de Nederlandse krant de Volkskrant luidt Redur Khalil, een hooggeplaatste commandant van het Syrische militieleger SDF, de alarmbel. Duizenden Syriëstrijders nam de militie ondertussen gevangen. Een deel van hen komt uit de regio zelf, een groot deel komt uit Europa. 

"Alle landen met gevangenen weten ervan. Ze weten dat deze mensen gearresteerd zijn door de SDF", klaagt Khalil. Volgens hem kunnen zij die opvang niet meer alleen aan en maakt Europa van Noord-Syrië moedwillig een dumpplaats voor zijn Syriëstrijders.

Hoeveel Europeanen precies gevangen zitten in Noord-Syrië, weet niemand. Maar zeker is dat er behalve Britten, Fransen en Nederlanders ook Belgen bij zijn. Ook van hen is niet geweten met hoeveel ze precies zijn. 

Bij de federale regering wordt bevestigd dat ze op de hoogte zijn van het probleem. Volgens een bron zou het over "minder dan een handvol" gaan. Andere bronnen hebben het over "minder dan een dozijn".

Maar stappen om tegemoet te komen aan de vraag van het Syrische militieleger staan niet op het programma. "Het regeringsstandpunt is heel duidelijk dat we geen speciale inspanningen zullen doen om Syriëstrijders terug naar ons land te halen", luidt het op het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA). 

Bij de premier wordt verwezen naar het standpunt van december. Toen zei Charles Michel (MR) "dat er in onze samenleving geen plaats is voor deze mensen".

Diehards

Rik Coolsaet, professor internationale betrekkingen (UGent) en terrorisme-expert bij het Egmont Instituut, weet ook waarom. "Europa hanteert de tactiek van de drie aapjes", zegt hij. "Het doet alsof het niks hoort, niks ziet en zwijgt in alle talen. Impliciet zeggen we zo: we doen geen moeite, trek uw plan ermee. Waarom? Omdat ze er als de dood voor zijn om die mannen, die als diehards gezien worden, op te nemen in de eigen gevangenissen."

Momenteel zitten een honderdtal mensen in België in de gevangenis op verdenking van terrorisme. Vierenveertig van hen zijn teruggekeerde Syriëstrijders, rekent Coolsaet voor. "Die zitten allemaal in een individueel begeleidingstraject, dat hen moet voorbereiden op reïntegratie in de maatschappij. Dat is een zeer intensief traject, zonder enige garantie op slagen. Niemand heeft zin om daar de diehards die nu nog in Syrië zitten bij te steken. Want de kans dat je die nog kunt deradicaliseren, is bijzonder klein."

Maar kun je als internationale gemeenschap gewoon de andere kant opkijken? "Het heel lastige is dat Noord-Syrië geen statelijke entiteit is", zegt Coolsaet. "Noord-Syrië is in handen van een militie, en dat creëert een grijze zone. Maar het is wel dankzij de hulp van de Syrische Democratische Strijdkrachten dat het Westen IS heeft kunnen verslaan in Mosoel en Raqqa. En nu zij onze hulp nodig hebben, laat het Westen hen vallen. Laat ons zeggen dat dat een mooi staaltje is van het cynisme van de internationale politiek."

Onhoudbaar

Wat nu? Want Europa kijkt de andere kant uit, maar in Noord-Syrië is de situatie stilaan onhoudbaar, zegt Khalil. Hij vreest binnenkort problemen te krijgen met Amnesty International, de Verenigde Naties en Human Rights Watch, omdat ze onvoldoende voor de gevangenen kunnen zorgen. 

Hen daarom vrijlaten is echter geen optie, verzekert Khalil aan de Volkskrant. "Waar moeten we ze heen sturen? Helaas hebben we geen zee in dit gedeelte van Syrië, anders konden we ze in bootjes zetten en wegsturen. Het is ook tegen onze principes. Moeten we vrouwen en kinderen over de grens zetten en zeggen: je bent vrij, ga maar weg? De mannen hebben gedood, terreuraanslagen gepleegd. Ze worden gezien als de gevaarlijkste mensen ter wereld."

Precies dat is nochtans de grote vrees van de internationale gemeenschap, zegt Coolsaet. "In theorie kunnen ze iedereen op een busje zetten en droppen aan de grens met Turkije. En dan is het hek natuurlijk helemaal van de dam. Het is een heel onverkwikkelijke situatie", vat hij de toestand samen. "Een bijzonder tragische catch 22."