Vier uur. Zo lang heeft Lies Laridon er vorige week over gedaan om van Brussel naar Diksmuide te sporen. De CD&V-burgemeester is er nog altijd niet over te spreken. Vandaag is ze ook met de trein naar de hoofdstad afgezakt, maar ze deed er 2,5 uur over – wat normaal is. ‘Of ik de trein neem, hangt af van mijn tijd’, zegt ze. ‘Meestal gaat het met de auto veel sneller.’

Het openbaar vervoer is een van de terugkerende grieven van de (doorgaans meer landelijke) gemeenten in de uithoeken van het land. Diksmuide mag dan een stad zijn, rond het centrum liggen 14 dorpen, elk op gemiddeld 7 kilometer van de kern. ‘De belbus heeft een tijd gewerkt, maar als je een dag op voorhand moet reserveren via een ingewikkeld systeem, weet je dat het zelfvernietigend zal zijn..’

‘Nee, maar ik woon pal in het centrum. Voor wie in de dorpen woont, is dat anders. De mobiscore is verwarrend, omdat het doel niet duidelijk is. Men heeft altijd gezegd dat er geen fiscale gevolgen aan verbonden worden, maar nu hoor je stemmen opgaan, zoals van de Vlaamse Bouwmeester (Leo Van Broeck, portret, blz. 16, red.), om dat wel te doen. Probleem: de mensen percipiëren het als een soort epb- of epc-score, en die heb je zélf in de hand. De mobiscore niet. De paniek komt dus vooral door een perceptieprobleem.’

‘Internet op het platteland! Er zijn plaatsen waar mensen het duurste businessabonnement hebben, maar waar het internet drie keer per dag wegvalt’

‘De communicatie is niet meer helder. Is het bedoeld om te sturen? Dat mag. Maar de eerste voorwaarde is wel dat er een aanbod is van openbaar vervoer. Vandaag kun je op het platteland niet anders dan een auto hebben. En als je kinderen hebt: twee auto’s.’

‘De Lijn zit in besparingsmodus, maar het is een kwestie van prioriteiten. Ik houd mijn hart al vast voor het nieuwe vervoersplan van de NMBS. Want ook dat was geen vette de voorbije jaren. De trein vanuit Diksmuide rijdt nu naar Antwerpen, en niet meer naar Brussel. Ik wil geen spoken zien, maar toch.’

‘Dat is voor een stuk zo. Mijn auto, mijn vrijheid. Maar het is nu wel het moment om die mentaliteitswijziging door te duwen. Ik zie bijvoorbeeld al veel mensen met de fiets rijden – op voorwaarde dat het niet regent. (lachje) De middenklasse ís bereid om een duit in het zakje te doen. Maar het openbaar vervoer gebruiken, is op dit moment, in hun ogen, een comfortdaling. Je moet te veel plannen en nadenken.’

‘Het platteland zorgt voor de omzetting van CO₂ in zuurstof. Wij zijn het probleem niet, maar een deel van de oplossing‘

‘Ja, maar die mensen wonen daar wel, hé. Ik heb 6.000 inwoners in de stadskern, maar 10.000 in de dorpen. Als ze daar gelukkig zijn, laat ze daar wonen. Wij weten ook dat we als bestuur onze verantwoordelijkheid moeten nemen, en dat we compacter moeten gaan wonen. Ons deel van de deal is dat wij erop toezien dat het platteland niet volgebouwd wordt, dat de dorpskernen levendig blijven, dat we woonuitbreidingsgebieden bevriezen.’

‘We willen niet dat ze het gevoel hebben dat ze verkeerd wonen. De meeste zijn daar opgegroeid. We willen niet de calimero uithangen, maar als de Bouwmeester spreekt over “smurfendorpen” is dat frustrerend. En nu weer de mobiscore en de klimaatscore … Hou op met de mensen op de boerenbuiten een schuldgevoel aan te praten.’

‘Die stigmatisering is niet het ergste. Wel dat de dienstverlening achteruitgaat. Twintig jaar geleden waren de dorpen veel levendiger. Dat komt omdat de overheden en de private sector alle dienstverlening afbouwen. Er zijn amper nog postkantoren. Niet elk dorp heeft een postbus. Soms moet je 3 kilometer met de auto rijden om een brief te posten. Bankkantoren: idem. Als je in Oostkerke woont, moet je 6 kilometer rijden voor je aan cash geld raakt.’

‘Ha! Dat is het volgende punt. Internet op het platteland! Wij hebben geen volledige 4G-dekking. Soms is er zelfs geen 3G. De kabel ligt niet overal. Er zijn plaatsen waar mensen het duurste businessabonnement hebben, maar het internet drie keer per dag wegvalt. Waar je kinderen niet op smartschool kunnen zitten, terwijl jij de boekhouding doet. De mensen ergeren zich daar blauw aan, internet is een basisbehoefte geworden.’

‘Binnen de partij wint ons discours aan belang. Binnen alle partijen trouwens.’

(glimlacht) ‘Ik kom veel onder mijn kerktoren vandaan, wees gerust. Maar misschien zijn we lang te braaf geweest.’

Stad vs. platteland

Vandaag is wonen in de stad duurder dan op het platteland, terwijl het volgens de Vlaamse Bouwmeester Leo Van Broeck omgekeerd zou moeten zijn. Want wie gaat wonen op het platteland, kost meer aan de gemeenschap. Het is een redenering waar Lies Laridons haren overeind van gaan staan. ‘Op sommige vlakken kost het platteland misschien meer, maar op andere vlakken dan weer minder. In tegenstelling tot de stad hebben wij geen straathoek- of buurtwerkers nodig, wij vormen zelf onze gemeenschap. Buren praten nog met elkaar. Hetzelfde geldt voor investeringen in politienetwerken en zo: bij ons is het veiligheidsgevoel veel hoger.’

‘Wat mij betreft, moet dat in de weegschaal gelegd worden. De bouwmeester is één persoon. Je kunt het ook vanuit ecosystemen bekijken. Het platteland zorgt net voor de omzetting van CO₂ in zuurstof. Wij zijn het probleem niet, maar een deel van de oplossing. De stad zou evengoed kunnen zeggen: we betalen voor het platteland, voor de open ruimte.’

‘Ja, we streven naar 20.000 inwoners (vandaag zijn het er 16.700, red.), maar dat betekent niet noodzakelijk dat de stadskern geografisch zal uitbreiden. We hebben, soms zelfs tegen de wil van de bevolking in, al appartementenbouw toegelaten in de dorpen. De Vlaming koestert nog altijd de idyllische gedachte van een huisje-tuintje, maar als gemeentebestuur moet je soms een voortrekkersrol spelen.’

‘Het moet allemaal niet zo bruusk, het is geen of-ofverhaal. Mensen doen inzien dat het niet nodig is om zo groot te wonen, is een geleidelijk proces. De klassieke jarenzestigvilla op een perceel van 900 m^²raakt trouwens met moeite nog verkocht, omdat niemand nog tijd heeft om zoiets te onderhouden.’

‘Als je wilt dat het gedragen wordt door de bevolking, is er geen andere weg. Anders krijg je opstand.’

‘Er staan al twee windmolens in Diksmuide. Tot op vandaag is er geen project ingediend, we zullen het beoordelen als het zover is. Je kunt nooit voorspellen hoe een buurt ermee omgaat – het klopt dat wij daar wat voorzichtiger in zijn. Wat mensen niet zien, is dat wij óók bijdragen via onze participaties in windenergie. Bovendien hebben we zonnepanelen gelegd op al onze eigen gebouwen, waar dat mogelijk was. Men moet dus niet zeggen dat Diksmuide niet genoeg doet.’

‘Dat zal niet gebeuren. Er zijn altijd slingerbewegingen. Ik denk wel dat er meer toekomst zit in wonen in een dorpskern op het platteland dan afgelegen op de boerenbuiten. Dat laatste zullen we niet stimuleren, maar voor degenen die er wonen, moet je het wel leefbaar houden.’

‘Ik zie het gebeuren dat jonge tweeverdieners uit de middenklasse de drukte van de stad niet meer aankunnen, rust willen in hun hoofd, en op het platteland komen wonen. Het ís hier goed wonen, je hebt altijd een beetje een vakantiegevoel. Alleen: als ze hun kindje om 7.15 uur op de bus moeten zetten, opdat het om 8.30 uur op school zou zijn, zien ze ook wel de nadelen.’

‘De plattelandsbewoner heeft een signaal gegeven dat hij zich in de steek gelaten voelt. Het gaat niet over de vreemdelingen, die zijn hier niet, wel over het feit dat zijn centen niet gebruikt worden voor zaken die hem ten goede komen. De dorpeling betaalt óók belastingen, maar ziet zijn dienstverlening achteruitgaan.’

‘Dat ook, maar men is vooral bang om zijn eigen comfort en welvaart te verliezen, niet zozeer van de islam.’

‘Dat denk ik niet. Ik heb veeleer het gevoel dat men mij daarin steunt, dat mensen vinden dat ik nog méér mijn tanden moet tonen aan Brussel.’

‘Nee, want er is een enorm verschil tussen de uitslag van de lokale verkiezingen op 14 oktober en de nationale verkiezingen van 26 mei. De mensen vinden dat wij plaatselijk wel nog een verschil kunnen maken, dus ik ervaar de extreme stem niet als een stem tégen ons. Op nationaal vlak stemt men altijd meer voor partijen, lokaal voor personen. Het is écht een noodkreet aan het adres van alle overheden: doe meer voor de plattelandsbewoner.’

‘Wij zijn democraten, wij respecteren de kiezers. En tot nu toe heb ik altijd de meeste stemmen gehad. Als grootste partij hebben we samen met de grootste winnaar van de verkiezingen een logische coalitie gevormd, we zullen wel zien wat de kiezer ervan vindt in 2024. Maar het zou me verbazen mocht de kiezer ons uitspuwen, ik vang andere signalen op.’

‘Wat die dynastie betreft: in andere beroepen zie je ook dat de vader het doorgeeft aan de zoon of dochter. Het verschil is dat je in de politiek ook verkozen moet worden. Als de mensen ons niet lusten, kunnen ze dat laten blijken.’

‘Ik ben realistisch. We zullen zien wat de Raad zegt. Tot dan zet ik mij in voor de Diksmuideling. Het belangrijkste is dat ik mezelf in de spiegel recht kan aankijken, ik lig er echt niet van wakker. Mijn leven ís politiek, maar dat wil niet zeggen dat ik nooit andere dingen kan doen.’