Preventie, activering en toegang tot ziekteverzekering: de wapens in de strijd tegen (langdurige) burn-outs

Op vier jaar tijd is het aantal mensen dat thuiszit door een burn-out of een depressie gestegen met 40 procent. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het RIZIV. "We ervaren allemaal druk, zowel in ons privéleven als op het werk", zegt Lode Godderis, professor arbeidsgeneeskunde (KU Leuven). Maar hoe kunnen we daar iets aan doen? Daar wordt morgen in de commissie voor Sociale Zaken, Werk en Pensioenen een hoorzitting over georganiseerd.

Twee vragen spelen een belangrijke rol om dat cijfer naar beneden te krijgen, zegt Godderis. "Enerzijds moeten we ons de vraag stellen hoe het komt dat mensen uitvallen. Dat heeft meestal te maken met hoe graag je een bepaalde job doet of hoe capabel je bent om die job te doen. Anderzijds is het ook belangrijk om te bekijken hoe het komt dat mensen zo lang uitblijven."

Ann Winne kreeg te kampen met een burn-out: "Er wordt meer en meer gevraagd van de mensen". Bekijk hier de reportage van "Het journaal" en lees voort onder de video:

En ook arbeidseconoom Stijn Baert (UGent) ziet verschillende zaken waarop moet worden ingezet om dat cijfer naar beneden te krijgen. 

Eerst en vooral moeten we ervoor zorgen dat minder mensen ziek worden, klinkt het. Baert pleit voor een aanpak gelijkaardig aan die van de Scandinavische landen. Zo wil hij experimenten uitrollen om te onderzoeken wat helpt om het welzijn op de werkvloer te verbeteren. Wat werkt, kan dan worden uitgerold op een bredere manier. 

"Die experimenten kunnen alles zijn wat je maar kan bedenken. Hoe kan je het best in teams samenwerken, hoe kan je mensen het beste coachen, hoe kan je meer energie krijgen van je werk. Voorbeelden zijn het verbieden van e-mails na de werkuren, het werken met peters en meters, de werkvereisten minder benadrukken, ... Aan de hand van experimenten kunnen we echt ontdekken wat werkt en wat niet werkt."

En ook Godderis zegt dat het belangrijk is om in te zetten op preventie. "Er moet meer werk gemaakt worden van zelfkennis en de communicatie daarrond", klinkt het. "Wat vind ik leuk en wat kan ik goed? Dat is voor heel veel mensen niet zo evident om te benoemen." Daar moet binnen bedrijven genoeg werk van gemaakt worden. 

In de vorm van een functioneringsgesprek dan? Ja, maar het is belangrijk om daar niet louter een evaluatiegesprek van te maken, volgens Godderis. "Werknemers zijn van hun kant dan meer geneigd om zich van hun beste kant te tonen. Zeker als werkgevers van hun kant daar dan ook bonussen aan gaan koppelen. Daarnaast zijn mensen van nature meer geneigd om de negatieve zaken te onthouden en te benoemen."

"Zodra je thuis zit met een burn-out begint de teller te lopen", klinkt het bij Godderis. "En hoe langer je afwezig bent, hoe moeilijker het is om terug te keren naar het werk." Er moet dan ook veel meer worden ingezet op terugkeren naar het werk als onderdeel van de behandeling, volgens hem. 

"Er is veel stigma rond burn-outs en depressies. De kans is groot dat zowel werknemers als werkgevers elkaar anders zullen bekijken, ook het vertrouwen moet weer hersteld worden." 

Hetzelfde geluid horen we bij Baert. "Mensen die een burn-out hebben gehad, krijgen vaak veel minder kansen op promotie. Dat kan niet. Mensen die langdurig ziek zijn geweest moeten ook meegenomen worden binnen het diversiteitsbeleid, met bijvoorbeeld een soort praktijktesten om dat te controleren." 

Anderzijds moet men mensen die terug in staat worden geacht om te werken ook nauwer opvolgen, volgens Baert. "Als ze niet meewerken, moet men durven een stuk van hun uitkering af te nemen. Daarnaast moet er minder zwart-wit gedacht worden - als in"kan iemand werken of niet?" - en meer in een grijze zone. Er kan bijvoorbeeld ook bekeken worden of iemand deeltijds aan de slag kan."

Ten slotte moet er ook iets gedaan worden aan de toegang tot ziekteverzekering, klinkt het bij Baert. "Artsen hebben op dat vlak een verzorgende rol, maar ook een rol als "gatekeeper" van de sociale zekerheid", klinkt het. 

"Als de toegang tot de sociale zekerheid niet voldoende bewaakt wordt, krijgen sommige burgers onterecht een uitkering, terwijl die voorbehouden zou moeten zijn voor mensen die dat echt nodig hebben. Dat zien we ook aan het feit dat hoe minder werklozen er zijn, hoe meer langdurig zieken er zijn. "