Spookstations en andere ongebruikte ruimtes: 19.000 vierkante meter Brusselse metro-infrastructuur ongebruikt
De nieuwe Brusselse metrolijn 3 gaat er mogelijk niet (volledig) komen door de hoog oplopende kosten, tegelijk wordt momenteel bijna 19.000 vierkante meter aan bestaande metro-infrastructuur niet gebruikt. Het gaat van kleinere ongebruikte ruimtes tot halfafgewerkte spookstations. Dat blijkt uit cijfers die onze redactie heeft opgevraagd bij Brussel Mobiliteit dat de ruimtes beheert. "We kunnen het de bedenkers van de metro in de jaren 70 en 80 niet kwalijk nemen."
Het Brusselse metronetwerk was bij de aanleg een zeer ambitieus project met een stevige portie optimisme. Bij de aanleg van nieuwe tunnels en stations werd in het achterhoofd gehouden welke andere mogelijke metrolijnen er in de toekomst zouden kunnen komen. In veel gevallen zijn daarom op heel wat plaatsen al voorbereidende werken uitgevoerd voor lijnen die er vele decennia later nog niet gekomen zijn.
Onder het metrostation Sint-Guido in Anderlecht bijvoorbeeld bevindt zich een hele verdieping die voorzien was voor een bijkomende metrolijn die er vooralsnog niet gekomen is en waar voorlopig ook geen plannen voor zijn. Goed voor een kleine 300 vierkante meter aan ruimte die wel gebouwd is, maar dus niet in gebruik is. Het is een van de kleinere voorbeelden op onze lijst.
Onder het metrostation Louiza bevindt zich een veel grotere ruimte die eigenlijk een volwaardig bijkomend station moest worden. Ooit was het plan om de tram in de Louizalaan ook ondergronds te laten lopen, maar de toenmalige uitbaters van de chique boetieks zagen dat niet zitten. Intussen is een deel van die ruimte wel ingepalmd door de ondergrondse parking onder het Poelaertplein. Toch staat nog ruim 3.000 vierkante meter leeg.
Soortgelijke plannen waren er aan het Zuidstation. De trams van lijnen 81 en 82, die nu nog door de zogenoemde Overdekte Straat sporen, gingen normaal gesproken ondergronds rijden. Die plannen waren tot enkele jaren geleden zeer concreet, maar zijn intussen opgeborgen. Het station is met twee perrons in zeer ruwe vorm nochtans al klaar.
IN KAART – Enkele van de onbenutte ondergrondse ruimtes in het Brusselse metronetwerk:
Hét Brusselse spookstation
Nog meer tot de verbeelding spreekt de bijna 5.000 vierkante meter die is gebouwd onder het Saincteletteplein op de grens tussen Brussel en Molenbeek. Het metrostation Sainctelette is er nooit gekomen. Het station was al in ruwbouw opgeleverd toen beslist werd dat het wel erg dicht lag tussen de wel geopende haltes IJzer en Ribaucourt. Te dicht om een volwaardig station te voorzien.
Een oplettende reiziger heeft misschien het station al eens gespot. Soms brandt er licht en kun je in een flits de contouren van de ruwbouw zien. Op de schermen op de perrons van die metrolijn is trouwens tussen IJzer en Ribaucourt een lampje voorzien voor Sainctelette. Op de schermen is het geen volwaardige halte en krijgt het station geen naam. Er is alleen een pijltje te zien.
Vanaf links; eerst Simonis, Ribaucourt, een pijltje (Sainctelette) en dan IJzer:
De opening is in het verleden regelmatig geopperd. Geen oninteressante optie met de opwaardering van de Thurn en Taxissite vlakbij. Intussen gaat de voorkeur daar nu uit naar een bovengrondse tramlijn die over de Suzan Danielbrug tot aan het Noordstation zal sporen. De metro zal wellicht nooit stoppen in Sainctelette. "De prioriteit gaat nu uit naar de heraanleg van het bovengrondse kruispunt", zegt een woordvoerder van Brussels Mobiliteit.
Alles samen is er bijna 19.000 vierkante meter aan ondergrondse infrastructuur gebouwd die niet in gebruik is. Niet weinig, maar ook niet enorm veel. Driekwart van die ruimte bevindt zich in vier stations: het nooit afgewerkte Sainctelette, het spookstation onder Louiza, de twee perrons in het Zuidstation en een grote ruimte in eindstation Herrmann-Debroux. In de overige gevallen gaat het om kleinere ruimtes.
Dit zijn alle ongebruikte ondergrondse ruimtes per station in vierkant meter:
Hulp voor deel lijn 3
Was het dan niet zinloos om zoveel geld en energie te pompen in infrastructuur die niet wordt gebruikt? "We kunnen het de bedenkers in de jaren 70 en 80 niet kwalijk nemen dat ze oog hadden voor de toekomst", klinkt het bij Brussel Mobiliteit. "Als het omgekeerde zou zijn gebeurd en je maakt nu iets onmogelijk doordat je oorspronkelijk ontwerp niet combineerbaar is met een uitbreiding, zou dat veel meer problemen opleveren."
Door die voorzienigheid van weleer, krijgen die leegstaande ruimtes soms nog een nieuwe bestemming. In het metrostation Simonis bijvoorbeeld was er lange tijd een ongebruikt perron dat sinds kort de eindhalte is geworden van de nieuwe tram 9. Ook voor de bouw van de nieuwe metrolijn 3 kan heel wat infrastructuur die decennia geleden al voorzien werd, eindelijk dienst doen.
We kunnen het de bedenkers in de jaren 70 en 80 niet kwalijk nemen dat ze oog hadden voor de toekomst
Dat is bijvoorbeeld het geval in premetrohalte Albert dat al volledig klaar was om ingeschakeld te worden als volwaardig metrostation. "De meeste premetrostations op lijn 3 zijn al gebouwd met de bedoeling er ooit een metro van te maken", klinkt het. "De enige uitzondering is het station Lemonnier. Dat bestond al als ondergronds tramstation en dateert uit de jaren 50. Het is meteen ook de reden waarom er daar een nieuw station moet worden gebouwd (red. Toots Thielemans)."
Toch blijft nu dus nog bijna 19.000 vierkante meter onbenut. En het ziet er niet naar uit dat die ruimtes binnenkort wel een invulling zullen krijgen. "Op dit moment is er op geen enkele van de plaatsen op de lijst iets gepland."
