Online afpersing via Snapchat en Tinder, verkrachting en aanranding: grote zedenzaak uitgesteld naar oktober

Het Tinderprofiel van een zekere Jonas (25), afgestudeerd aan de Vlerick Business School, zag er veelbelovend uit. Zijn foto's toonden een aantrekkelijke jongeman en volgens de biografie op zijn profiel was hij op zoek naar "een vrouw dat graag op reis gaat, houd van avontuur en klaar is om iets serieus op te bouwen" (sic). 

In werkelijkheid zat er iemand anders achter het profiel van Jonas. Die persoon in kwestie, een 27-jarige man uit Deurne, gebruikte Tinder, maar ook andere apps zoals Snapchat, om jonge vrouwen te benaderen. Die vroeg hij om expliciete, seksueel getinte beelden door te sturen. Eerst deden ze dat vrijwillig. Maar toen ze wilden stoppen, begon de man hen te bedreigen.

"Dan zei hij dat hij zou 'exposen', zo noemde hij dat", vertelt Anthony Godfroid, advocaat van twee slachtoffers. "Hij zei dat hij de beelden zou doorsturen naar andere mensen, zoals familie, werkgevers... Op die manier dwong hij zijn slachtoffers om steeds opnieuw en steeds verregaandere foto's en video's door te sturen."

Bij de slachtoffers die Godfroid verdedigt, bleef het daarbij, maar bij anderen ging hij nog veel verder. De man wordt ook verdacht van verkrachting en aanranding. "Tegen die slachtoffers zei hij dat hij hen met rust zou laten als ze even 'zijn vriend zouden afwerken'. Uiteraard was dat geen vriend, maar gewoon de beklaagde zelf", vertelt Godfroid. "Hij heeft verkracht zonder een condoom te gebruiken, hij heeft zich oraal laten bevredigen, is klaargekomen in de mond..."

Het parket kon meer dan twintig slachtoffers van de man identificeren. De zaak lag vandaag voor in de correctionele rechtbank in Antwerpen, maar de beklaagde zelf daagde daar niet op. Tot grote teleurstelling van de aanwezige slachtoffers die de man nog nooit in levende lijve gezien hebben. 

Er kwam ook geen uitspraak in de zaak vandaag, de rechter besliste om de zedenzaak uit te stellen naar oktober omdat de beklaagde een nieuwe advocaat heeft die meer tijd nodig heeft om zich te kunnen inwerken in het dossier. "De slachtoffers hadden vandaag graag de confrontatie aangegaan en hopen dat de beklaagde op 10 oktober wel zal opdagen", reageerde Godfroid na afloop.

Opvallend: slechts enkele slachtoffers stellen zich burgerlijke partij in de zaak. Volgens Godfroid heeft dat te maken met schaamte. "Eén van de redenen waarom sommige slachtoffers zich geen burgerlijke partij willen stellen, is omdat ze door hem zijn aangezet om feiten van ontucht te plegen", vertelt hij. "Minstens één slachtoffer moest zich vingeren op een bus van De Lijn, terwijl die bus aan het rijden was. Het slachtoffer heeft dus zelf feiten van ontucht gepleegd, maar uiteraard worden die niet vervolgd. Als ze dat niet deed ging ze 'exposed' worden, dus ze had geen keuze."

Dat de meeste slachtoffers ervoor kozen om zich geen burgelijke partij te stellen in de zaak, betreurt Godfroid. "Bij de behandeling van de zaak gaat het lijken alsof er niet veel slachtoffers gemaakt zijn, terwijl er wel veel slachtoffers waren", zegt hij. "Ik denk dat het erg belangrijk is dat justitie in zo’n geval goed communiceert naar die slachtoffers en zegt: wij, het parket, beschouwen jullie als slachtoffers en wij gaan jullie beschermen, jullie anonimiteit toekennen als dat nodig is. Ik denk dat daar beter gecommuniceerd moet worden."

Ook professor Catherine Van de Heyning (Universiteit Antwerpen), gespecialiseerd in cybergeweld, merkt dat slachtoffers hun weg naar de rechtbank vaak niet vinden. "Volgens mij weten slachtoffers te weinig wat ze moeten doen", aldus de professor. "Het belangrijkste dat een slachtoffer moet doen is zo snel mogelijk contact opnemen met de hulporganisaties die daarop gericht zijn. Voor minderjarigen is dat Child Focus, voor meerderjarigen is dat het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen."

Wie zelf niet naar de rechtbank wil stappen, kan dat via die hulporganisaties doen, benadrukt Van de Heyning. "Dat instituut kan anoniem optreden voor die slachtoffers. Dat betekent dat, als het instituut in de rechtbank gaat staan, de identiteit van de slachtoffers toch niet bekend geraakt."

Meester Godfroid vindt de zaak maatschappelijk enorm belangrijk. "Dit toont dat niet alleen BV's slachtoffer kunnen zijn van inbreuken op de privacy. Wat je hier ziet is een vorm van klassejustitie. Je ziet hier mensen die zich aan de onderkant van onze maatschappij bevinden en die niet verdedigd worden. Zij vinden geen advocaat of kunnen er geen betalen, waardoor ze ook geen schadevergoeding krijgen. (...) Er zijn veel slachtoffers van misdrijven die hun rechten niet verzilverd krijgen en dat maakt de zaak voor mij zo relevant."

"Ik denk dat de overgrote meerderheid van de slachtoffers van deze man uit een kwetsbare situatie kwam. Sommige slachtoffers waren sekswerker. Er waren ook verschillende minderjarigen bij en allerlei mensen uit gebroken situaties. Je kan ook in het strafdossier lezen dat een aantal van hen met zelfmoordideeën kampten. Hij heeft mensen die al in een kwetsbare positie zaten tot het uiterste gedreven. Het is op dat vlak een geluk dat er geen dodelijke slachtoffers zijn gevallen."

De expliciete beelden stuurden slachtoffers vaak door via Snapchat. Ze gingen er daardoor vanuit dat die niet bewaard zouden blijven, omdat beelden op die app automatisch verdwijnen na 24 uur. Wat ze niet wisten, is dat de dader een applicatie had geïnstalleerd waarmee hij al die beelden toch kon bewaren, op een aparte server. Al die beelden zijn dus toch in het strafdossier beland. 

Godfroid wil mensen daarom waarschuwen. "Er zijn dus apps die ervoor zorgen dat de beelden die verstuurd worden, vaak sexting-beelden, toch opgeslagen worden. Ik denk dat dit vooral voor minderjarigen erg gevaarlijk is en ik denk dat het belangrijk is dat Snapchat daarvoor ter verantwoording wordt geroepen."

Ook professor Van de Heyning vindt dat Snapchat aan haar gebruikers duidelijk moet maken dat de app niet honderd procent veilig is. Ze wijst er daarnaast op dat er ook alternatieven bestaan. "Op de website www.watwat.be kan je apps vinden die speciaal gemaakt zijn voor sexting. Er zijn dus wel veilige apps. Kennis is alles, maar die kennis bereikt bepaalde groepen blijkbaar nog altijd te weinig."