Hoe een nieuw debat de Spanjaarden even afleidt van Rajoy's klungelige leiderschap

Ineens steken de Spanjaarden al hun energie in een nieuw debat. Eindelijk iets anders. Na maandenlang Catalonië een ouderwets rechts plan. Levenslange, zij het herzienbare, gevangenisstraf.

Hoe het begon? Bij rechts, bij de Partido Popular (PP). Mariano Rajoy presenteerde zijn plan in hoogsteigen persoon. 'Wat levenslang is, is de pijn van een moeder of van een vader wiens kind omkomt bij een terroristische aanslag. En die levenslange pijn is helaas niet herzienbaar', zei de premier.

In Spanje bestaat er sinds 2015 een levenslange gevangenisstraf, die na 25 tot 35 jaar opnieuw door de rechter wordt getoetst, om de misdadiger in kwestie toch nog enig perspectief te bieden. Rajoy en zijn partij willen dat de permanente celstraf voor nog vijf typen misdadigers mogelijk wordt: ontvoerders die hun slachtoffer ombrengen, serieverkrachters en verkrachters van een minderjarige die wordt opgesloten of gemarteld, moordenaars die het lijk verbergen, brandstichters die zich ervan bewust zijn dat er doden kunnen vallen, en aanslagplegers op treinstations, luchthavens of andere belangrijke infrastructuur.

Het is een kansloos voorstel. De voltallige oppositie wil juist dat de levenslange vrijheidsberoving, ingevoerd in de tijd dat de PP nog een meerderheidskabinet had, wordt teruggedraaid.

'U staat alleen in het parlement, beseft u dat?', vroeg een verslaggever van de gratis uitdeelkrant 20minutos deze week aan vicepremier Soraya Sáenz de Santamaría. Die beet haar tanden op elkaar en zei: 'Als je je in het gezelschap bevindt van acht op de tien Spanjaarden die ook vinden dat er een levenslange, herzienbare gevangenisstraf moet komen, dan voelt dat niet zo eenzaam.'

De PP is hard op zoek naar een onderwerp dat haar populair maakt onder de kiezers. De reden houdt toch weer verband met de Catalaanse kwestie, nooit ver weg in Spanje. Tijdens de verkiezingen in Catalonië in december ging de partij van premier Rajoy volledig onderuit. De winnaar van de verkiezingen werd Ciudadanos ('Burgers'), een nieuwe liberale partij. Het bleek voor veel conservatievelingen in Spanje het sein om Ciudadanos serieus te gaan nemen. In opiniepeilingen is de uittocht uit de PP massaal.

Het strenger-straffen-plan is dus opportunisme, concludeert de oppositie. Bedoeld om te laten zien wie de enige echte rechtse partij in Spanje is. De PP zou gebruik maken van de afschuw over de verdwijning van, en moord op Diana Quer. Haar ouders haalden twee miljoen handtekeningen op om de levenslange gevangenisstraf te behouden.

Ondertussen beraadt het Grondwettelijk Hof zich nog altijd over de wet op levenslang uit 2015. De vrouw met de voortreffelijkste kritische frons onder de Spaanse tv-presentatoren, Ana Pastor, vroeg de minister van Justitie: 'Waarom wachten jullie niet even het oordeel van het Grondwettelijk Hof af, aangezien die uitspraken voor jullie partij zo ongeveer de Bijbel vormen?' (En dan hier dus die strenge frons.)

Iedereen wist waarop ze doelde: Catalonië. Het Grondwettelijk Hof blokkeerde elke poging tot afscheiding die de opstandige regio ondernam, zeer tot genoegen van de PP. De minister van Justitie vertrok evenwel geen spier. 'Als het Grondwettelijk Hof ons ongelijk geeft, zullen we ons daarbij neerleggen.'

Die uitbreiding van de levenslange gevangenisstraf komt er niet. De vraag is alleen langs welke route het plan wordt getorpedeerd. Tot die tijd is het smakelijke debatkost voor de tertulianos (kletskoppen op tv). Een voorstel ook waar links lekker tegen kan zijn. En voor rechts een onderwerp dat de aandacht even afleidt van het klungelige leiderschap van Mariano Rajoy.