Boris Johnson wacht een grote Iraanse crisis als hij woensdag zijn intrek neemt op 10 Downing Street
Met de kaping van een Britse tanker door Iran loopt de spanning in de Golf verder op, ook al omdat de VS troepen en materieel sturen naar Saoedi-Arabië. Aankomend Brits premier Johnson kan zijn borst natmaken.
Aankomend Brits premier Boris Johnson, die naar verwachting woensdag 10 Downing Street betreedt, wacht een grote Iraanse crisis. In de nacht van vrijdag op zaterdag werd de olietanker Stena Impero, varend onder Britse vlag, door Iran gekaapt. De Britse minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt is ‘extreem teleurgesteld’ en zal maandag in het Lagerhuis sancties aankondigen.
Gemaskerde leden van de Iraanse Revolutionaire Garde overmeesterden de 23-koppige bemanning van de tanker, varend in de wateren van Oman. Ze waren via kleine boten en een helikopter aan boord gekomen. Een Britse oorlogsbodem, de HMS Montrose, was net te laat. De kapers brachten de Stena naar de haven van Bandar Abbas, waar bemanningsleden – onder wie geen enkele Brit – zijn ondervraagd. Korte tijd later werd een andere ‘Britse’ tanker onderschept, de Mesdar, maar die mocht uiteindelijk doorvaren van de Iraniërs.
De actie van Iran volgt op de inbeslagname, eerder deze maand, door de Britse marine van een Iraanse supertanker. In strijd met EU-sancties was deze met olie op weg naar het Syrië van Assad. Omdat de actie voor de kust van Gibraltar plaatsvond, tekende Spanje protest aan. In Teheran reageerden de ayatollah’s woedend. De Britse ambassadeur werd op het matje geroepen en Iran probeerde een tanker te kapen die met de Union Jack door ’s werelds drukste vaarroute voer. De Britse marine wist dat toen te voorkomen.
De slag van Hormuz was in juni begonnen toen twee olietankers werden aangevallen, wat volgens het Witte Huis het werk van Iran was. Een aanbod van Donald Trump om de Britse en Amerikaanse marine nauwer te laten samenwerken bij het beschermen van tankers en andere handelsschepen zou door waarnemend premier Theresa May zijn afgewezen. Ze wilde afstand houden van de president die op ramkoers met Teheran ligt. Vorige week stuurde het Britse ministerie van Defensie wel een tweede fregat naar de regio.
Niet onverwacht
De kaping leidde tot kritiek op de Britse regering. Tegenover The Sunday Telegraph beweerde oud-bevelhebber Lord Dannatt dat deze wraak van Iran niet onverwachts kwam en het dus noodzakelijk was om schepen te begeleiden. Zijn collega Lord West noemde het zelfs ‘erg dom’ om de vijftien tot dertig Britse schepen die daar dagelijks passeren aan hun lot over te laten. ‘Deze crisis heeft zich ontwikkeld onder de ogen van een politieke elite die zich te veel heeft gericht op het kiezen van een nieuwe premier’, aldus West, een lid van het Hogerhuis.
Die nieuwe premier heeft volgens West een internationale crisis op zijn bord liggen, eentje die niet kan worden genegeerd vanwege Brexit. ‘Het grote risico bestaat,’ beweerde West, ‘dat een misrekening tot oorlog kan leiden.’ Het doet denken aan begin jaren tachtig, toen Ronald Reagan’s aantreden als president in het teken stond van de gijzeling door Iran van Amerikaans ambassadepersoneel. Extra complicatie dit keer is de vijandige houding van Trump jegens het nucleaire akkoord dat de internationale gemeenschap met Iran gesloten had.
Hoofdpijndossier
Voor Johnson is ‘Iran’ toch al een hoofdpijndossier. Als minister van Buitenlandse Zaken heeft hij tevergeefs geprobeerd om Nazanin Zaghari-Ratcliffe vrij te krijgen, een Brits-Iraanse moeder die vanwege ‘spionage’ al drie jaar in een Iraanse cel zit. Johnson had de situatie verergerd met zijn bewering dat Zaghari-Ratcliffe in Iran was om journalistiek te doceren, terwijl ze op familiebezoek was. Haar man heeft onlangs een hongerstaking gehouden voor de Iraanse ambassade in Londen. Hij heeft al een week niets van zijn vrouw gehoord.
Johnson heeft nog niet gereageerd op de jongste tankercrisis. Eerder heeft hij gezegd Amerikaans militair ingrijpen niet te zullen steunen. De Britse oppositieleider Jeremy Corbyn, die in het verleden heeft opgetreden op de Iraanse staatstelevisie, heeft de ayatollahs opgeroepen om de tanker weer de zee op te sturen. Hij voegde eraan toe dat Trump’s afwijzing van het nucleaire akkoord de confrontatie heeft gevoed. Dat er veel buitenlandse schepen, zoals de Zweedse Stena, onder Britse vlag varen heeft vaak fiscale redenen.
ALLES WAT U MOET WETEN OVER DE SPANNINGEN TUSSEN IRAN EN HET WESTEN
Spanningen met Iran na drone-incident en ruzie om aangehouden tanker
De incidenten in de Straat van Hormuz stapelen zich op. Tankers worden aangevallen of aangehouden, en het is onduidelijk of de Amerikanen een Iraanse drone hebben neergeschoten. Trump zegt van wel. Teheran zegt geen enkele drone te missen.
Hoe moeilijk is de beveiliging van een zeestraat?
De scheepsroutes aan twee kanten van het Arabisch schiereiland worden beveiligd, als het aan de VS ligt. Maar hoe doe je dat in de praktijk?
Moet Nederland meewerken aan een militaire missie die samenhangt met het Iranbeleid van de VS?
De veranderende militaire rol van de VS in de wereld heeft gevolgen voor de bondgenoten, ook voor Nederland. Door de gedeeltelijke Amerikaanse terugtrekking van het wereldtoneel zal Europa meer gaten moeten gaan vullen.
‘Gevaar voor de reders in de regio’
Directeur Annet Koster van redersvereniging KVNR maakt zich ernstige zorgen over de veiligheid in de regio, ook voor Nederlandse schepen. ‘Denk eens aan het welzijn van de zeevarenden.’