Boete voor renners die hun bidon de natuur in gooien verhoogd: ‘Ook de sport moet een bijdrage leveren’

Gretig graaien de renners in de Tour de France dinsdag in de kookpan van de Languedoc naar hun bidons, aangereikt door achterop komende knechten, verzorgers langs de weg of ploegleiders in de volgauto. Er gaan  per persoon zo’n drie fiks gekoelde halve liters aan water en sportdrank in een uur doorheen. Wat je ermee moet als de bidon eenmaal geleegd is, is voor koersorganisator ASO en de internationale wielerfederatie UCI dit jaar meer dan ooit een thema: zomaar wegsmijten is geen optie, er staan sancties tegenover en er wordt scherp op gelet.

Gelet op de enorme omvang van de ecologische voetafdruk van de grootste wielerwedstrijd ter wereld is het ogenschijnlijk een druppel op de gloeiende plaat. In het zog van de renners en hun bussen en volgauto’s rijdt een indrukwekkend konvooi: 180 vrachtwagens met podia en paviljoens, 120 trucks met aan boord de techniek voor uitzendingen, 160 voertuigen in de reclamekaravaan en een stoet van tweeduizend journalisten, cameraploegen en fotografen leggen duizenden kilometers af door Frankrijk. In de lucht cirkelen helikopters. Wie wil, kan er nog een veelvoud aan averij voor het milieu bij optellen. Denk onder meer aan de tonnen afval die toeschouwers achterlaten, al verdwijnt er ook heel wat in speciale vuilniszakken die overal langs het parcours worden geplaatst.

Maar een gezichtsbepalend element van de vervuilende Tour weegt enkele grammen en is zo’n twintig centimeter hoog. Het probleem is dat de bidon van plastic is – afbreekbaar, beklemtonen de ploegen, maar dat kan wel meer dan 10 jaar duren. De camera registreert geregeld drinkbussen die het luchtruim kiezen als het peloton passeert of over het wegdek naar de berm rollen. Het is ballast, het weegt vol al snel een halve kilo en voelt als een blok beton als het erom gaat spannen.

Koersdirecteur Christian Prudhomme beseft dat beeldvorming telt. Hij begon er al over bij de eerste vergadering met de ploegleiders. Hij drong erop aan de voorschriften bij de renners in te peperen. Dit zijn de regels: lever ze in bij de auto van de ploeg of een motor in de buurt. Weggooien mag alleen als er toeschouwers langs de weg staan of in de bevoorradingszone waar de renners ook wikkeltjes om gelletjes en repen achter kunnen laten. Dan is de kans groot dat de bidon wordt meegenomen door liefhebbers of door naderhand de schoonmaakploeg wordt opgeveegd.

Om duidelijk te maken dat het menens is, heeft UCI de boetes verhoogd. Wie nu een bidon dumpt waar geen publiek staat, riskeert een boete van minstens 200 Zwitserse frank, 180 euro. Wie op een gevaarlijke manier een bidon overboord keilt, kan rekenen op een prent met het viervoudige van het bedrag. Philippe Mariën, commissaris van de UCI verklaarde in februari dat renners een voorbeeldfunctie hebben. ‘We willen ecologisch koersen.’

Nogal rigide

Het ontmoet begrip, zowel bij renners als ploegleiders. De ancien onder de managers, Hilaire Van der Schuren (71) van de kleine Belgische ploeg Wanty Groupe Gobert, herinnert zich nog de tijd dat renners hun plastic flessen naar believen loosden. ‘De tijden zijn veranderd. We moeten ons best doen om het proper te houden.’ Jens Keukeleire, renner van Lotto-Soudal, zegt dat hij speciaal uitkijkt naar kinderen aan de kant. ‘Toen ik als klein menneke naar de koers ging, vond ik het prachtig als ik een drinkbus mee naar huis kon nemen.’

Maar er is ook wrevel over het regime, dat als nogal rigide wordt ervaren. Ploegleider Marc Sergeant van Lotto-Soudal hoorde dat een boete was uitgedeeld nadat een gendarme een lege bus langs de weg in het groen had gevonden, uren na het passeren van het peloton. ‘Dat gaat ver. Het kan zijn dat er wel publiek was maar de bus niet is opgepikt.’ Zijn collega Frans Maassen van Jumbo-Visma: ‘Het is een goede regel, je ziet het bijna niet meer gebeuren. Maar het is voorgekomen dat een renner van ons bij wijze van hulp een bidon gaf aan iemand van een ander team, waarna wij werden beboet nadat die hem had achtergelaten.’

Servais Knaven van Team Ineos meent dat de aandacht ‘een beetje muggenzifterij’ is. De ploeg die vorig jaar, toen nog Sky, zich afficheerde als gangmaker in de strijd tegen het plastic in de oceaan, kreeg deze Tour al twee sancties opgelegd voor het ongeoorloofd weggooien van bidons. Het waren Geraint Thomas en Gianni Moscon. Volgens Ineos klopte de melding in het juryrapport niet, het zou gaan om het weggooien van wikkels. Knaven: ‘We zijn echt goed bezig met z’n allen. Je moet eens zien wat er achterblijft in de feedzones. We letten er echt op.’ Ineos deelt na de wedstrijd gebruikte bidons uit aan het publiek bij de finish en het rennershotel.

De hitte van de koers kan wel eens leiden tot een overtreding. ‘Diep in de finish wil je het wel eens vergeten’, geeft Keukelaire toe. Koen de Kort van Trek: ‘Als je aan het drinken bent en ze gaan voor je vol in de remmen, dan kun je niet anders dan je bidon droppen.’ Het naleven van de voorschriften zou volgens hem een automatisme moeten zijn. ‘De bidons zijn collectors items, fans zijn er dolblij mee, het is volstrekt onnodig om ze de natuur in te gooien. Ook de sport moet een bijdrage leveren.’

Het is wel opletten bij het weggooien, waarschuwt De Kort. Dat kijkers en voorbijgangers geregeld bidons zien die met een grote boog het peloton verlaten, heeft te maken met veiligheid. ‘Als je middenin rijdt, kan het alleen maar op die manier. Je kunt ‘m moeilijk in het voorwiel van een ander rollen of op ooghoogte werpen. Dan krijg je ongelukken. Toeschouwers zien ‘m meestal wel tijdig aankomen.’

ASO-baas Prudhomme heeft tegen de ploegleiders verklaard dat voortaan voorin koersende renners hun bidon ook bij de directieauto kunnen afleveren. Dat er dan mogelijk wat spatten sportdrank of cola op zijn pantalon belanden, zei hij, heeft hij er graag voor over.