Is Olaf Scholz de man die Europa de bezuiniger Schäuble doet vergeten?
Verdere integratie en groei: bij die nieuwe fase voor de Eurogroep passen nieuwe gezichten. Zoals dat van een Duitse SPD-minister van Financiën.
Wat Olaf Scholz in Brussel overkomt, gebeurt niet velen: nog voor zijn benoeming een feit is, galmt de naam van de toekomstige Duitse minister van Financiën al door de Brusselse wandelgangen. Maakt hij een eind aan het gure bezuinigingstijdperk van zijn voorganger Wolfgang Schäuble, zoals zuidelijke eurolanden hopen?
Vandaag schuift de Duitse interim-minister Peter Altmaier nog één keer aan bij de Eurogroep. Vanaf volgende maand is het - als de SPD het coalitieakkoord goedkeurt - de beurt aan Scholz. Hij moet in Berlijn én in Brussel de even beroemde als beruchte Schäuble doen vergeten.
Geen eenvoudige opgave: de christen-democraat Schäuble domineerde acht jaar lang de Eurogroep, de vergadering van de ministers van Financiën van de eurolanden. Zijn bezuinigingswil was meestal wet, zijn anti-crisismedicijn van saneren en hervormen werd eurobreed geslikt. Gretig uitgedeeld overigens door de andere discipline-discipelen in de eurozone - Nederland, Finland, Oostenrijk, Slowakije en de Baltische staten.
Die schwarze Null
Scholz (SPD) is geen Schäuble, zeggen Duitse diplomaten in Brussel. Hij zou meer openstaan voor ideeën van andersdenkenden. 'We willen andere Europese landen niet dicteren hoe hun beleid eruit moet zien. Daarmee zijn in het verleden zeker fouten gemaakt', zei Scholz onlangs in Der Spiegel. Ook rust het Europabeleid van Duitsland straks op gewijzigde partijpolitieke pijlers: niet langer twee christen-democraten (de bondskanselier en minister van Financiën) versus één sociaal-democraat (minister van Buitenlandse Zaken), maar twee sociaal-democraten versus één christen-democraat (Angela Merkel).
EU-ambtenaren en Brusselse diplomaten waarschuwen dat met Scholz niet alle Duitse ankers worden gelicht. Ook deze Duitse minister van Financiën heeft die schwarze Null (een begrotingsoverschot) heilig verklaard. Ook voor hem blijft het Stabiliteitspact het kompas. En net als Schäuble staat hij onder zware druk van de vele Sparkassen - de kleinere Duitse banken - om op de rem te trappen bij de opzet van een Europese waarborg voor kleinere spaartegoeden. Daarbij behoort Scholz tot de rechterflank van de SPD en heeft hij zich bewezen als verdediger van omstreden beleid, zoals de versobering van de Duitse sociale zekerheid. Hij bungelde steevast onder aan de populariteitsladder van SPD-politici.
Het is niet alleen dat Scholz een andere toon zingt dan Schäuble, hij krijgt ook een andere melodie
Nieuwe fase
De komst van Scholz naar Brussel maakt deel uit van een bredere wisseling van de wacht. Niet alleen Schäuble verdween; Jeroen Dijsselbloem nam vorige maand afscheid als Eurogroepvoorzitter. En als de Eurogroep hem vandaag voordraagt als vicevoorzitter van de ECB, stapt ook de Spaanse minister Luis de Guindos op. Zonder meer de drie prominentste vertegenwoordigers van begrotingsdiscipline: dat zij verdwijnen is een teken aan de wand.
De eurozone gaat een nieuwe fase in - die van verdere integratie, groei en strijd tegen bedrijfsvriendelijke belastingregels - en daar passen andere gezichten bij. 'Het is niet alleen dat Scholz een andere toon zingt dan Schäuble, hij krijgt ook een andere melodie', zegt een diplomaat. De onlangs benoemde Portugese Eurogroepvoorzitter Mario Centeno - voorheen minister in een socialistische regering - past in dat koor.
Belangrijker nog voor de Eurogroep is het Duitse coalitieakkoord. Waar Schäubles vaakst geciteerde woorden nein, nein, nein waren, zegt de nieuwe CDU-SPD-regering jawohl tegen een hoger budget voor de EU en is Duitsland bereid de portemonnee te trekken. Berlijn houdt verder vast aan de miljarden euro's EU-subsidie voor minder ontwikkelde landen en regio's in de EU en wil het Europees geld inzetten voor het scheppen van jongerenbanen.
De strijd brandt los voor het vicepresidentschap van de Europese Centrale Bank
De voordracht van een nieuwe vicepresident voor de Europese Centrale Bank vormt maandag het startschot voor een stoelendans. Die gaat de komende anderhalf jaar de ECB opschudden - en de complete Europese economie erbij.
Duitse pleidooi om multinationals meer belasting te laten betalen is met argwaan in Den Haag ontvangen
Nerveus Den Haag
Leidt dit al tot jeuk en uitslag bij CDA-minister Wopke Hoekstra van Financiën, de paragraaf in het Duitse coalitieakkoord over de toekomst van de eurozone zorgt voor nog meer nerveus geschuifel in Den Haag. Een apart fonds voor de eurozone, om economische schokken op te vangen en als smeermiddel voor pijnlijke hervormingen: Hoekstra wil er niets van weten. Ook het Duitse pleidooi om multinationals meer belasting te laten betalen - inclusief minimumtarief voor de winstbelasting - is met argwaan in Den Haag ontvangen.
Hoekstra doet zijn naam eer aan met het 'nee, nee, nee' dat hij tot nog toe in Brussel laat horen. Daarmee schuift hij de nakende politieke confrontatie behendig op het bordje van VVD-premier Mark Rutte. Die moet immers deze zomer een compromis bereiken met zijn EU-collega's over het verder aaneensmeden van de eurolanden. En dat vervolgens uitleggen en verdedigen.
Want dat met Scholz een nieuw geluid in de Eurogroep zal klinken, staat voor diplomaten en ambtenaren vast. 'De eurocrisis is voorbij', zegt een nauw betrokken EU-ambtenaar. 'Voor Scholz is het makkelijker het gezicht van een zonniger toekomst te zijn.'