Een klein gezelschap mannen op leeftijd wisselt van baan - en de wereld van het grote geld houdt de adem in. Het zijn dan ook de bovenste etages van het 185 meter hoge hoofdkwartier van de Europese Centrale Bank in Frankfurt die het komende anderhalf jaar nieuwe bewoners krijgen. Zij mogen de koers bepalen van wat de voorbije crisisjaren is uitgegroeid tot een van de machtigste spelers in de mondiale economie.

In totaal worden vier van de zes ECB-bestuurders nieuw benoemd. De hoofdprijs is het presidentschap. De Italiaan Draghi vertrekt in oktober 2019 na acht bewogen jaren die hem de bijnaam 'Super Mario' opleverden. Volgens vriend en vijand heeft hij een cruciaal aandeel gehad in het voortbestaan van de euro. Maar inmiddels wordt Draghi ook bekritiseerd - zo niet gehaat. De economie van de eurozone groeit weer, maar hij zet de geldpers niet uit. Om de economie te stimuleren heeft de ECB al voor ruim 2.300 miljard euro aan schulden van staten en multinationals opgekocht. Mede als gevolg van deze 'monetaire verruiming' is lenen voor landen, bedrijven en huishoudens spotgoedkoop geworden - zie de extreem lage hypotheekrente. Financiële zeepbellen liggen op de loer.

Nu het vertrek in zicht is van deze ultieme monetaire duif (de bijnaam van centrale bankiers die voorstander zijn van lage rente en goedkoop geld) ruiken de haviken hun kans. Zij willen zo snel mogelijk terugkeren naar de vertrouwde wereld van vóór de crisis. Dat betekent: kappen met de geldpers, rente omhoog en de door de schuldaankopen uitgedijde ECB-balans onderwerpen aan een afslankkuur. Ook de doorsnee Europeaan zal dat merken aan een hogere rente op zijn spaargeld, maar ook voor de studielening of eigen woning.

Is Olaf Scholz de man die Europa de bezuiniger Schäuble doet vergeten?

Verdere integratie en groei: bij die nieuwe fase voor de Eurogroep passen nieuwe gezichten. Zoals dat van een Duitse SPD-minister van Financiën. (+)

Ongeschreven regeltjes

De strijd brandt vandaag los. De ministers van Financiën van de Eurogroep mogen een opvolger voordragen voor de vertrekkende Portugese ECB-vicepresident Vitor Constancio. Dinsdag volgt een formele stemming, waarop de regeringsleiders volgende maand de knoop doorhakken. Twee kandidaten azen op de baan. Favoriet is de Spaanse minister Luis de Guindos. De Ierse centrale bankier Philip Lane geldt als de outsider.

Wie het wordt? Dat hangt af van een web van ongeschreven, typisch Europese regeltjes. Het gespeculeer hierover doet niet onder voor het betere Kremlin-watchen of hogere Vaticaankunde. Zo kan De Guindos profiteren van zijn nationaliteit. De vuistregel is: de vier grootste euro-economieën horen in het ECB-bestuur vertegenwoordigd te zijn. Voor Spanje geldt dat al sinds 2012 niet meer. Tegen De Guindos spreekt echter dat hij een politicus is. Dat valt niet goed binnen de even technocratische als academische ECB. De centrale bank gaat prat op haar politieke onafhankelijkheid. In dat opzicht heeft de Harvard-econoom Lane betere kaarten.

Om het allemaal nog wat schimmiger te maken, zal deze benoeming een schaduw vooruitwerpen op de opvolging van Draghi. 'Geef het vicepresidentschap aan een Duitser of een surrogaat-Duitser, en je kunt volgend jaar je eigen man naar voren schuiven', zo citeerde Politico een anonieme Franse functionaris. Het omgekeerde geldt natuurlijk ook. Krijgt Spanjaard De Guindos deze baan, dan vergroot dat de kans op een Noord-Europese ECB-president.

Alle ogen zijn daarbij gericht op de Duitser Jens Weidmann, vertrouweling van Angela Merkel en president van de Bundesbank. Na een Nederlandse, Franse en Italiaanse ECB-president is het logisch dat nu de beurt is aan Duitsland, de economische motor van de eurozone. 'Puur bezien vanuit de ongeschreven regels is Weidmann de gedoodverfde kandidaat', schat ING-econoom en ECB-kenner Carsten Brzeski in. Maar inhoudelijk ligt de monetaire havik minder lekker. 'Weidmann was dé dwarsligger bij het schuldenopkoopprogramma. Dat zijn de andere landen niet vergeten.' Collega-ECB-volger Nick Kounis van ABN Amro beaamt dat. 'Het is niet onaardig bedoeld hoor, maar Weidmann is behoorlijk dogmatisch. Hij was tegen vrijwel alle crisismaatregelen die de ECB de afgelopen jaren heeft genomen.'

Vrouw

Er is nog een ongeschreven regel die roet in het eten kan gooien. Op dit moment bestaat de ECB-top vrijwel uitsluitend uit grijze mannen. Mocht Weidmann volgend jaar president worden, dan zou ook de laatst overgebleven vrouw uit het bestuur moeten. Die is namelijk Duits, en twee keer dezelfde nationaliteit gaat niet. 'Alleen maar mannen, dat zou in deze tijd een beetje té ouderwets zijn', meent Brzeski.

In de wandelgangen wordt gefluisterd dat de Fransman François Villeroy de Galhau bezig is met een charmeoffensief. Mocht dat uitlopen op een patstelling tussen Frankrijk en Duitsland, dan komt mogelijk een compromiskandidaat uit een kleiner land in beeld, zoals Ardo Hansson uit Estland en - opnieuw - de Ier Philip Lane.

En Nederland? De naam van DNB-president Klaas Knot wordt genoemd. Zijn voornaamste handicap is dat hij in de ogen van veel eurolanden 'te Duits' is. Met Knot of Weidmann aan het roer zal de ECB zich bij een volgende crisis terughoudender opstellen. Nieuwe monetaire experimenten, bijvoorbeeld met het opkopen van aandelen of helikoptergeld om de economie te stimuleren, lijken in dat geval helemaal onwaarschijnlijk.

Mochten beiden alsnog naast het goud grijpen, dan rest de Noord-Europese haviken een schrale troost. 'Op dit moment zijn de drie belangrijkste posten binnen de ECB in handen van monetaire duiven', stelt Kounis van ABN Amro. 'Wat er ook gebeurt, dat zal na volgend jaar minder zijn.'

Vertrekt
Morgen wijst de Eurogroep de opvolger aan van ECB-vicepresident Vitor Constancio (Por). Volgende maand hakken de regeringsleiders de knoop door.

Vertrekt in 2019
ECB-president Mario Draghi is een monetaire duif. De Noord-Europese haviken, wars van lage rente en goedkoop geld, azen op zijn positie.

Compromis
De Est Ardo Hansson komt in beeld als opvolger van Draghi als over diens opvolging onenigheid ontstaat tussen Frankrijk en Duitsland.

Favoriet
De Spanjaard Luis De Guindos heeft een pre: de grootste euro-economieën horen in het ECB-bestuur, en Spanje is nu niet vertegenwoordigd.

Outsider
De Ierse centrale bankier Philip Lane geldt als de outsider die Constancio kan opvolgen. Maar hij is ook in beeld voor de opvolging van Mario Draghi.

Fransman
François Villeroy de Galhau zou bezig zijn met een charmeoffensief. Dat zou kunnen uitlopen op een patstelling tussen Frankrijk en Duitsland.

Duitser
Jens Weidmann, Bundesbankpresident en vertrouweling van Merkel. En straks ECB-leider? Zijn land, motor van de eurozone, is 'aan de beurt'.

Nederlander
Ook DNB-president Klaas Knot wordt voor de toppositie genoemd. Hij geldt net als Weidmann als een havik. Dat kan in zijn nadeel werken.