Heeft socialistische partij kunstencentrum betaald voor naam "Vooruit"? "Partijen doen met hun geld wat ze willen"
De partij Vooruit zou aan kunstencentrum Vooruit in Gent een bepaalde som geld hebben uitbetaald, ter compensatie van de naamsverandering van het cultuurhuis. Dat blijkt uit het jaarverslag van het kunstencentrum, dat VRT NWS kon inkijken. Het exacte bedrag is niet bekend, want zowel de politieke partij als het kunstencentrum communiceert niet over deze uitspraak. Hoe opmerkelijk is het dat een politieke partij hiervoor betaalt? En kan dit zomaar? Volgens politicologen Bart Maddens (KU Leuven) en Carl Devos (UGent) bewijst dit voorval dat de regels rond de partijfinanciering voor verbetering vatbaar zijn.
Toen de voormalige SP.A in september vorig jaar bekendmaakte dat het de partij zou omdopen tot Vooruit, werd dat niet op gejuich onthaald bij het gelijknamige kunstencentrum in Gent. Dat laatste dreigde met een rechtszaak, omdat er wel eens naamsverwarring zou kunnen zijn. De politieke partij - die de bewuste naam ondertussen snel en correct juridisch had geregistreerd - zag er geen probleem in, maar ging wel aan tafel zitten in Gent.
Het resultaat? Een dading, die eind vorig jaar werd gesloten tussen de twee partijen. De inhoud daarvan is geheim en dus wil niemand daarover officieel iets lossen. Hoe dan ook maakte het kunstencentrum even later bekend dat er géén rechtszaak zou komen en dat het in de loop van 2021 van naam zou veranderen. De laatste dagen circuleert duchtig het gerucht dat de politieke partij de naam zou hebben "afgekocht" van het cultuurhuis. "Dat kan ik niet bevestigen of ontkennen", klonk het telkens bij algemeen coördinator van de Gentse Vooruit Franky Devos.
En toch zijn er aanwijzingen. Het jaarverslag van het kunstencentrum van 2020 - dat De Standaard kon inkijken en ook VRT NWS ondertussen in handen heeft - spreekt over "twee financiële risico's" die in de loop van het jaar opdoken. Eén daarvan: de naamsverandering. "De kosten van die rebranding wordt deels gecompenseerd door SP.A/Vooruit, maar dat zal niet voldoende zijn. We leggen een eigen voorziening van 50.000 euro aan om deze kosten in 2021 te kunnen dragen." Hoeveel de politieke partij zal betalen, staat niet in het verslag.
"Dit kan en mag, maar het roept vragen op"
Volgens politicologen Bart Maddens (KU Leuven) en Carl Devos (UGent) is het in de Belgische geschiedenis nooit eerder gebeurd dat een politieke partij de naam van een andere organisatie "afkoopt" en overneemt. "In andere sectoren is dat wel een vaak voorkomende praktijk, en worden daar vaak stevige bedragen voor neergeteld", zegt Devos daarover.
"Ik begrijp in deze dat de partij Vooruit eventueel tumult heeft afgekocht, als onderdeel van de grotere investering in alles wat met die nieuwe partijnaam te maken heeft. Dit is voor de partij een kost in de marketingstrategie, maar omdat ze eigenlijk gemoedsrust kopen met belastinggeld komt dat niet goed over."
Belgische partijen zwemmen in het geld, en doen ermee wat ze willen. Er zijn weinig regels.
"Er zijn weinig regels over de manier waarop politieke partijen moeten omgaan met hun centen. Eigenlijk doen ze ermee wat ze willen", zegt Bart Maddens daarover. "Ze kunnen hun budget - grotendeels belastinggeld - gebruiken voor alles wat past binnen de doelstellingen van hun vzw. Dat kan je breed interpreteren. In het verleden is de vraag al gesteld hoeveel partijen bijvoorbeeld mogen besteden aan sociale media, en of ze mogen investeren in vastgoed."
"Of dit ok is? Ik heb er niet echt bezwaren tegen. Ik snap dat de partij Vooruit deze investering gedaan heeft, om te ontsnappen aan een rechtszaak", zegt Maddens. "Het bedrag van enkele tienduizenden euro's, wat nu circuleert, is trouwens peanuts in vergelijking met de oorlogskas van een partij. Ter vergelijking: een verkiezingscampagne kost al snel 2 of 3 miljoen euro. Belgische partijen zwemmen in het geld."
Zowel Maddens als Devos vinden het vooral opmerkelijk dat kunstencentrum Vooruit helemaal in dit scenario is meegegaan, om de rechtszaak hierover te laten vallen."In het geval van het kunstencentrum blijft het gevoel plakken dat ze niet enkel hun naam verkocht hebben, maar misschien ook een stukje van hun ziel. Terwijl ze eigenlijk een kapitale fout hebben gemaakt door impulsief te beslissen dat die naamsverandering er moest komen. Dat was eigenlijk niet zo, en die verandering zou hen bovendien veel geld kosten. Geld dat ze niet hebben", aldus Devos.
"Dit voorval is dus vooral problematisch voor de Vooruit, al is het voor geen van beide partijen helemaal een fraai verhaal. Die onderlinge overeenkomst voelt vervelend aan, en beide partijen gaan er ook niet over communiceren."
Zal de regering De Croo de partijfinanciering herbekijken?
Beide politicologen geven aan dat de discussie over de naamsverandering van de Vooruit eigenlijk een dieper probleem blootlegt. De wet rond de partijfinanciering is momenteel vaag, en zou grondig herbekeken mogen worden. Dat plan staat trouwens ook in het regeerakkoord van de federale regering De Croo.
"Het hoofdstuk over politieke vernieuwing is behoorlijk ambitieus. Er staat onder andere in om de wet rond de partijfinanciering te herbekijken, en vooral de manier waarop middelen besteed worden", zegt Devos. "Dat een bepaald percentage naar de studiedienst moet gaan, of voor opleidingen van verkozenen moet dienen. Momenteel is er totaal geen debat over, en ik zie het ook niet meteen gebeuren. Welke regering zal er daartoe uiteindelijk bereid zijn? Ik vrees in deze dat de berg weer een muis zal baren."
"Je zou partijen minder overheidsmiddelen moeten geven, zodat ze meer een beroep moeten doen op de eigen middelen, die ze bijvoorbeeld inzamelen via crowdfunding. Dan is er ook minder controle op de uitgave van die middelen nodig", aldus Bart Maddens.