Britse arbeiders versus neoliberale blaaskaken

Ik woon nu alweer drie jaar in Engeland en een kleine meerderheid in mij is voor de brexit, maar dat zegt weinig, want een wrevelige minderheid is ook voor het herstel van het Britse imperium.

Nu in ernst. Duidelijk is dat voor- en tegenstanders van de brexit met halve leugens campagne hebben gevoerd. Maar bij gewone verkiezingen is dat niet anders – je bent een geboren koorknaap als je dit keer niets dan de zuivere waarheid verwachtte. Wat de concrete gevolgen van de uitslag zullen zijn weet niemand, ondanks het ach en wee van de heren in krijtstreeppak dat uit de Londense City opstijgt.

Voorlopig overheerst bij de Vertrekkers die ik persoonlijk ken nog altijd een lichtjes wereldvreemd gevoel van tevredenheid. Ze hebben Napoleon en Hitler overleefd, dus waarom EU-hoofdonderhandelaar Michel Barnier niet?

In sommige Engelse en continentale kranten echter barsten beter gesitueerde jongelieden aan weerszijden van het Kanaal voortdurend in gesnotter uit, dikwijls onder verwijzing naar ‘Trump’, een soort codewoord onder verlichte geesten. Voor hen geldt dit onwrikbare geloofsartikel: de EU valt samen met de Europese beschaving en wie dat betwijfelt, misschien zelfs voor de brexit heeft gestemd, is een racistische heikneuter. Eigenaardig, want in de jaren 90 gold in intellectuele kringen nog dat de EU een verwerpelijk bolwerk van het grote geld was.

Mijn vrouw werkt voor het Europees Parlement en zo heb ik nogal wat eurocraten ontmoet, aardige en ontwikkelde exemplaren, maar ook de nodige neoliberale blaaskaken, uit wier conversatie ranzige minachting voor het gepeupel opwelde, voor het soort mensen met wie ik bij de voetbalwedstrijden van mijn zoon een praatje pleeg te maken (hij speelt symbolisch genoeg voor Dover). Veel supporters zijn ook supporter van de brexit; sommigen zijn regelrechte slachtoffers van de globalisering, die zich door het geweeklaag van de bevoorrechten uitgejouwd voelen. Dit is het volk waarover de linkse Franse geograaf Christophe Guilluy onlangs dit in een interview verklaarde: “Scepsis over de EU wordt geduid als een gebrek aan beschaving, de roep om een immigratiestop zou een aanwijzing zijn dat de donkerste dagen uit onze geschiedenis herleven. Terwijl deze kiezers alleen maar vaststellen dat zij erop achteruit zijn gegaan met open grenzen, en dat zij geen minderheid willen worden in hun eigen omgeving. Met xenofobie heeft dat niets te maken.”

Zo is dat. Ik ken de details van de voorlopige overeenkomst niet, maar ik begrijp de ministers die het kabinet van Theresa May verlaten: waarom zou je je lidmaatschap opzeggen om in ruil voor 45 miljard euro je soevereiniteit nog steeds niet terug te krijgen?

Maar is het dan geen bewezen feit dat die brexit gewoon slecht is, economisch, politiek en moreel? Ik geef toe dat de huidige toestand ingewikkeld en zorgwekkend is, maar nee, dat is helemaal geen bewezen feit.

Om te beginnen is de voorspellende waarde van de economische wetenschap vrijwel nihil: de kapitalistische economie is een kwestie van schommelingen in het humeur van aandeelhouders en het rollen van dobbelstenen, zoals gesymboliseerd door het Monopoly-spel.

Voorts is het Verenigd Koninkrijk de vijfde economie ter wereld, het is een atoommacht met een permanente zetel in de Veiligheidsraad, het moederland van het Gemenebest en zijn taal is alomtegenwoordig. Het is Denemarken niet.

En wat de morele kant van de zaak betreft: ik stel voor dat de jammerende jeunesse dorée bij een thuiswedstrijd van Dover Athletic haar wrede lot eens komt toelichten. En Europa zelf, die koene verdediger van onze ethische erfenis, accepteert dat de Spaanse politie burgers het ziekenhuis in slaat en is dus de verkeerde pastoor om te preken.

Dat neoliberale, hooghartige Brussel, waar alle kritische intellectuelen in de jaren 90 nog tegen gekant waren, is trouwens zo fragiel als de globe in The Great Dictator. De geschiedenis toont aan dat je volkeren niet eindeloos tegen hun zin in een supranationaal verband kunt bijeenhouden en daarom luidt mijn profetie dat het verenigde Europa er over twintig jaar zal uitzien als de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie in 1918, maar dan hopelijk zonder de lijken. Tegen die tijd zeggen we dat de Britten in 2016 visionair waren.