De examenstunt, dat grenzeloos ritueel gedrag van ouders en leerlingen, moet stoppen

Op 17 mei beginnen de centrale examens. Een maand eerder maken examenkandidaten in het Gooise stadje Bussum van hun laatste lesdag een bende. Ze scholen samen, zijn bezopen, vallen leraren aan, de politie moet eraan te pas komen. Mijn school wordt een week later getrakteerd op een Bussum light-versie. 

Ouders krijgen een brief met het verzoek op hun kinderen te passen. Geen examenstunt dit jaar. De situatie in de ziekenhuizen is immers donkergrijs. Maar overwegend keurig opgevoede witte middenklassekinderen vinden het volstrekt normaal zich toch te misdragen, met steun en toestemming van hun ouders. Indrinken om zeven uur in de ochtend, waarom niet? Omdat het niet mag en meer dan vervelend is voor leraren, in een tijd waarin samenscholen gepaard gaat met gezondheidsrisico. Er is maar een gevolgtrekking; dit grenzeloos ritueel gedrag van ouders en leerlingen moet stoppen.

Stripper

Die examenstunt is een al even bestaand fenomeen. Vijftien jaar terug een bericht in De Telegraaf: ‘Dat is nog eens een originele examenstunt, moeten de leerlingen van een school in Rozendaal gedacht hebben toen ze een stripper (…) inhuurden.’ Er is ook een filmpje bij. Een stripper doet wat ze moet doen: haar kleren uittrekken onder begeleiding van een stevige beat. Een massa kinderen joelt en onhandige leraren kijken op de eerste rij toe. De juffrouw benadert een docent expliciet door zijn hoofd naar haar kruis te trekken. Ze gaat daarna bij een ander op schoot zitten, beweegt ritmisch met haar billen op en neer. ‘Toen het toch echt leuk begon te worden en de laatste kleding dreigde uit te gaan, werd de show gestopt’, schrijft de journalist jolig.

Maar dit is helemaal niet leuk en vooral, niet origineel. Een jaar of tien voor het krantenbericht heb ik namelijk precies hetzelfde meegemaakt. En strippen op een school, onder lestijd is misschien een aardige brainwave voor een pornoregisseur, maar niet iets om daadwerkelijk te doen. Een pedagogisch instituut is geen plek voor commerciële seks. 

Het ergste is; dit is nog de meest ludieke examenstunt die ik heb meegemaakt. Andere jaren waren vervelender: inbreken, ontlasten in een lokaal, dichtkitten van sloten, een berg mest voor de poort, lokalen verbouwen. Van de laatste laatste lesdag voor corona herinner ik me vooral het met een collega insluiten van een doorgesnoven idioot die het nodig vond om met zijn brommer op een groep leerlingen in te rijden.

Onverantwoordelijke ouders 

Wat opvalt is dat ouders zich in deze gevallen niet verantwoordelijk voelen. Het verweer is steevast: jij ben toch ook jong geweest en gun die kinderen een onvergetelijk afscheid. 

Maar het is helemaal geen afscheid, ze moeten op het moment van die stunt de helft van hun punten nog halen, middels het centraal examen. Pas na een diploma is de middelbare school verleden tijd. Bovendien gaat het afscheid gepaard met een baldadigheid vanuit een bijzonder sentiment: het terugpakken van die vreselijke leraren. Nogal misplaatst, zeker dit jaar. 

Leraren werken in niet altijd veilige omstandigheden keihard om kinderen aan een serieus diploma te helpen. Zij doen dat door tot in het oneindige ophoesten van herkansingen als gevolg van verruimde herkansingsregels, vanwege de pandemie. Ze geven gratis bijles om achterstanden weg te werken.

Waarom rotzooi trappen?

Ook in een stabieler tijdsgewricht oogt de examenstunt misplaatst. Uit onderzoek van de Oeso blijkt dat Nederlandse kinderen hun leraren aardig vinden en zich veilig voelen op school. Er bestaat geen kindvriendelijker onderwijs dan het onze. Waarom dan rotzooi trappen? Waar zijn de dankbaarheid en het respect?

Die zijn er niet. Bij een examenstunt mag de leraar over zich heen laten zeiken en doet alsof het regent. Voor de goede vrede met ouders die hun kinderen het baldadig gedrag gunnen. Hun broers en zussen zijn namelijk de inkomstenbron van de bedrijfsmatig gerunde school. Echt, die werkdruk en beloning, ach, er valt mee te leven, maar dit structureel disrespect is onverteerbaar. 

Jeugdwerkers

Dit disrespect komt voort uit veertig jaar afbreken van leraren, begonnen bij de ministers Deetman (CDA) en Ritzen (PvdA). Zij schoven de verantwoordelijkheid voor salariëring en inschaling door naar schoolbesturen en haalden het opleidingsniveau uit de beloningsgrondslag. Vanaf dat moment verschoof de leraar van erudiete vakdocent naar kostenpost, naar jeugdwerker. En jeugdwerkers zijn begripvol. Zelfbewuste kenniswerkers zeggen: gedraag je en zo niet, het volgend jaar is er weer een examen.

Het wordt tijd dat leraren voor de attitude van de zelfbewuste kenniswerker kiezen. Kinderen die best weten hoe het hoort, mogen zich van hun ouders op school een dag gedragen als wit middenklasse-tuig. Zelfs corona is geen argument om rustig aan te doen. Klotsend van de wodka ontlasten in de hoek van een lokaal, ach, doe niet zo flauw. Stop hiermee, respecteer de mensen die het werk doen en als jullie dat zelf niet bedacht krijgen, dan dwingen we het af.

Ton van Haperen is leraar economie, lerarenopleider en publicist.