Radicaal-rechts wint, traditioneel bloedt: wat u moet weten over de verkiezingen 2019

Wie wint en wie verliest?

Vlaams Belang herrijst
Vlaams Belang is afgetekend de winnaar van de verkiezingen. Op alle niveau’s en in alle kieskringen gaat de partij er fors op vooruit, met vaak meer dan een verdriedubbeling van de resultaten in 2014. De winst van de partij van Tom Van Grieken lijkt ten koste te gaan van zowat alle traditionele partijen.

“Eerst werden we genegeerd, dan werden we bestreden, en dan wonnen we. En hoe we gewonnen hebben!”, aldus een euforische Tom Van Grieken in zijn overwinningstoespraak. “Vandaag is geen zwarte zondag, maar een zondag van hoop.”

De uiterst-rechtse partij eindigt in landelijke gemeenten soms zelfs op de eerste plek. Vlaams Belang-kopstuk Filip Dewinter riep meteen op tot een einde van het ‘cordon sanitaire’, en kreeg bijval van Jean-Marie Dedecker (N-VA), Luc Van Biesen (Open Vld) en hoogleraar Rik Torfs (KU Leuven). Staat het cordon op springen?

Alarmbellen bij N-VA
De magische kaap van 30 procent ronden: daar draaiden deze verkiezingen om voor N-VA. Het ziet er niet naar uit dat de partij daarin zal slagen. Ze blijft weliswaar de grootste, maar Vlaams Belang doet haar pijn op de rechterflank. 

“We hebben de verkiezingen verloren”, zei De Wever in zijn toespraak. “Maar we blijven de grootste partij en gaan het initiatief nemen. Wegens de grote groei van Vlaams Belang is de N-VA zo goed als zeker van een plaatstje in de Vlaamse regering.

Toch is er bij de N-VA weinig om over te feesten. De partij verloor haar absolute macht: de geel-zwarte alarmen gaan af.

Ontreddering bij Groen
Groen gaat vooruit, maar de groene golf is een rimpeling in een kinderzwembadje geworden. De partij schommelt in de laatste resultaten rond de 10 procent. 

Ondanks de wind in de rug van het klimaatprotest, kan de partij dus niet oogsten. Hoe komt dat? ‘We hebben steken laten vallen.’

Het Hilde-effect blijft uit
CD&V bloedt hevig. CD&V-kopvrouw Hilde Crevits heeft haar partij niet kunnen wapenen tegen de rechtse golf die Vlaanderen overspoelt. De christendemocraten moeten zelfs hun plek als tweede partij afstaan.

“De kans om minister-president te worden is zeer onwaarschijnlijk, het heeft geen zin om daar nog over te spreken”, aldus Crevits. “Ik vind dit bijzonder spijtig. Ik neem mijn verantwoordelijkheid. (...) De score van Vlaams Belang baart mij verschrikkelijk veel zorgen.”

Sp.a bereikt (alweer) historisch dieptepunt
De socialisten van John Crombez bereiken opnieuw een historische bodem. Dat het wel zou meevallen, dachten de socialisten vanmiddag nog. De stabiele campagne had hen moed gegeven. Intussen is duidelijk dat die hoop ijdel was: sp.a verkent zowel bij de Vlaamse als federale verkiezingen alweer historische diepten.

PVDA haalt kiesdrempel in Vlaanderen én federaal
Feest bij de PVDA. De marxisten van Peter Mertens halen de kiesdrempel in Antwerpen, en mogelijk nog in andere kieskringen. Voorlopig komt de partij van Peter Mertens boven de 6 procent uit. Daarmee komen voor het eerst communisten in het Vlaams Parlement terecht.

Hoe moeilijk worden de regeringsvormingen?

Federaal een moeilijke klus
Voor het eerst in een heel erg lange reeks verkiezingen moet de grootste feeststemming niet bij N-VA gezocht worden. Voor de federale regeringspartijen weegt het verlies zwaar: een doorstart van de Zweedse coalitie is onmogelijk, zelfs met cdH aan boord. Een federale regering vormen dreigt een huzarenstuk te worden.

Centrumrechts in Vlaanderen haalt opnieuw meerderheid
Er zijn nog geen officiële resultaten, maar het is duidelijk dat Vlaanderen opnieuw bestuurd kan worden door een regering van N-VA, Open Vld en CD&V. Wegens de grote winst van Vlaams Belang - die door iedereen uitgesloten wordt - is een regering zonder de N-VA haast onmogelijk.

Hilde Crevits ziet haar minister-presidentschap als sneeuw voor de zon verdwijnen.