Vandaag nog psychische hulp! De vraagtekens bij de onlinetherapie van Mindler

‘Ik wist niet hoe ik rijst moest koken en raakte in paniek’, zegt studente Lisanne (20) over de aanleiding om zich tot een onlinepsycholoog van Mindler te wenden. ‘Ik vind koken lastig, zeker als er anderen bij zijn die me kunnen beoordelen. Dan sta ik kip te bakken en denk ik: straks is-ie niet gaar en worden we ziek. Als ik bij mijn vriendin ben, beperk ik me tot wortels snijden. Zij doet de moeilijkere dingen als asperges of pompoen.’

Lisanne – niet haar echte naam – heeft haar hele leven al faalangst en paniekaanvallen, maar sinds corona werd het erger – dat ze geen supermarkt meer in durfde uit angst iets fout te doen, viel nu nauwelijks op. ‘Straks gaan de collegezalen weer open en durf ik niet naar de les.’

Haar moeder wees haar op Mindler. De aanbieder van onlinetherapie is nauwelijks over het hoofd te zien nu die met grote reclameborden door heel Nederland adverteert. ‘Vandaag videobellen met een psycholoog?’ luidt de tekst. ‘Verzekerd vanuit je basisverzekering.’ Klinkt goed. Snel en gratis van je klachten af, wie wil dat nou niet aan het einde van een slopend coronajaar, waarin vooral jonge mensen klachten rapporteerden? Lisanne kreeg een doorverwijzing van haar huisarts en kon inderdaad binnen de kortste keren terecht.

Mindler is een van oorsprong Zweeds bedrijf dat sinds 2019 ook in Nederland (en Frankrijk) is gevestigd; uitbreiding naar een heleboel andere landen staat op de rol. In Zweden is het de grootste commerciële online- ggz-aanbieder met tweehonderd psychologen. In Nederland zijn het er ongeveer veertig. Belangrijke gereedschappen zijn laptop, telefoon en de Mindler-app met opdrachten en invuloefeningen om zelf thuis te doen. Ook de psycholoog zit thuis – of in een camperbusje aan een tropisch strand. 

Neem Floor Duns, een ‘reislustige Amsterdamse’ die van boulderen en surfen houdt, zo meldt ze op de Mindler-site, en die haar werk als onlinepsycholoog combineert met een wereldreis. Of Michelle de Mol, die vertoeft in  een airbnb in Sevilla. Op een promotiefilmpje van Mindler om nieuwe collega’s te werven lacht ze in slowmotion naar de camera, blauwe zee op de achtergrond, waarna ze vertelt hoe fijn het is om te kunnen werken ‘waar en wanneer je wilt’.

Digitale nomaden

Mindler profileert zich als hippe start-up: werknemers die ook digitale nomaden zijn, investeerders – die tot nog toe 8,5 miljoen euro in het bedrijf staken, nieuwe investeringsronden volgen – en een grote nadruk op techniek. De Mindler-app (‘Hallo Evelien, in geval van nood, bel 112!’) is essentieel; je boekt er je afspraken mee en het behandelprogramma speelt zich er deels op af. Er is een customer support team dat de klanttevredenheid in de gaten houdt en ook zit Mindler op YouTube, Facebook en Instagram, waar het pr bedrijft. De Zweedse influencer Michaela Forni, al een tijd openhartig over haar mentale problemen als jonge moeder, meldt opgetogen op haar blog dat ‘samenwerken met Mindler een droom die uitkomt’ is.

Dat het voor Mindler niet ongebruikelijk is te betalen voor redactionele inhoud, blijkt ook uit het mailtje van de Zweedse contactpersoon als de Volkskrant laat weten een stuk te schrijven over het bedrijf. ‘Hello! Cool! What’s the price?’, luidt het aanhefloze antwoord. 

Ook in Nederland zoekt Mindler naar geschikte influencers om de boodschap uit te dragen, zegt manager Timo Spijkers een paar dagen later: klop aan als het niet goed met je gaat, het taboe moet ervan af. ‘Onze missie is dat iedereen op de wereld de psychische hulp moet krijgen die hij nodig heeft.’ Maar wie daarvoor in te schakelen luistert nauw: ‘Op een verhaaltje over Mindler van een voetballer zitten zijn volgers waarschijnlijk niet te wachten. Maar in Zweden is er een voetballer die suïcide heeft proberen te plegen, en dan klopt het wél.’

Voor hij bij Mindler aan de slag ging, heeft Spijkers als consultant in de zorg gewerkt en hij wil nooit meer terug. ‘Daar moesten voor elke beslissing vijf handtekeningen worden gezet. Hier kun je vandaag iets bedenken en het morgen uitvoeren. Onze chief product officer is een van de oprichters van Skype, die weet als geen ander hoe je een digitaal product doorontwikkelt.’

Mindler biedt basis-ggz, behandelingen voor milde tot matige psychische problemen als angst, paniek, depressie of een dwangstoornis. Zwaardere problemen, heftige eetstoornissen bijvoorbeeld, of suïcidaliteit, vallen onder gespecialiseerde ggz; daarmee kun je bij Mindler niet terecht. Een doorverwijzing van de huisarts is noodzakelijk om de onlinebehandeling – wekelijks een half uur videobellen met de psycholoog plus praktische opdrachten via de app, wél die supermarkt ingaan bijvoorbeeld – vergoed te krijgen. 

De doorverwijzing is cruciaal in het businessmodel van Mindler. Doordat het bedrijf contracten heeft met het merendeel van de grote zorgverzekeraars, hoeven cliënten, los van hun eigen risico, niet voor de onlinetherapie van tien tot twaalf sessies te betalen, wat de stap naar Mindler makkelijk te zetten maakt. De website legt bovendien handig uit welke hulp ‘NIET vergoed’ wordt: burn-out, rouw, ontslag of een scheiding zitten niet in het basispakket, depressies en angststoornissen wel.

Negatieve gedachten

Lisanne kampt met sociale angsten, vertelt ze; feestjes mijdt ze het liefst en een volle collegezaal vindt ze al gauw bedreigend. ‘Ik weet niet hoe ik op een grapje moet reageren en of ik in de bus wel of niet ‘hallo’ moet zeggen tegen de chauffeur.’ Onder begeleiding van Mindler-psycholoog Michelle de Mol werkt ze eraan. ‘Ik leer mijn negatieve gedachten uit te dagen. Ik ben weer gaan oefenen met autorijden, bijvoorbeeld, door tegen mezelf te zeggen: je hebt nog nooit een botsing gehad, waarom zou het niet goed gaan? En als ik een winkel niet in durf, helpt het om te denken: joh, niemand let op je.’

Psycholoog De Mol legt, vanuit Spanje, uit de videogesprekken met haar cliënten te combineren met wetenschappelijk onderbouwde cognitieve gedragstherapie online. Die wordt ondersteund door bij Mindler zelf ontwikkelde modules om thuis oefenen te faciliteren. ‘Oefenen helpt als je dingen niet durft, ik kan via de app opdrachten geven. Dat gaat prima op afstand. Voor veel cliënten is het zelfs een voordeel dat ze niet naar een reguliere instelling hoeven. Dit kun je thuis doen, op een tijdstip dat jou schikt.’

En het werkt, stelt Mindler op de website: ‘Volgens het onderzoek van het National Center for Biotechnology Information (NCBI) alsmede dat van Claudia Bockting, hoogleraar klinische psychologie in de psychiatrie aan het Amsterdam UMC, is aangetoond dat onlinetherapie net zo effectief – potentieel zelfs effectiever – is als ‘traditionele’ therapie.’

Bockting – die Claudi heet, niet Claudia – vindt het ‘interessant’ dat ze genoemd wordt op de site, maar kijkt kritisch naar de beweringen van Mindler. ‘‘Zelfs effectiever’ heb ik nooit vastgesteld.’ Dat onlinetherapie effectief kan zijn, blijkt wél uit haar onderzoek, inderdaad. Maar een probleem is, zegt ze, dat nogal wat e-health-aanbieders, waaronder ggz-instellingen, therapieprogramma’s gebruiken die niet wetenschappelijk zijn onderzocht. Die bevatten wel ingrediënten uit bewezen werkzame methoden, maar als geheel zijn ze niet goed genoeg. 

Bockting: ‘Dat kan gevaarlijk zijn. Iemand met psychische klachten die niet goed wordt geholpen, denkt wellicht: zie je wel, het ligt aan mij, ik ben niet te helpen. En vervolgens zoekt hij nergens anders meer hulp. Met alle risico’s van dien: de kans op suïcide is twintig keer zo hoog voor mensen met een depressie. Waar is het onderzoek dat aantoont dat de modules die Mindler heeft ontwikkeld bewezen effectief zijn?’

Dat is er nog niet, maar het komt eraan, mailt psycholoog Rickard Färdig, een van de drie Zweedse oprichters. ‘Onze programma’s bevatten elementen die een stevig fundament hebben in evidencebased onlinemethoden voor cognitieve gedragstherapie. Desalniettemin bouwt onze wetenschappelijke afdeling intern bewijs op, maar we hebben daar tot nu toe geen artikelen over gepubliceerd.’

Vereniging voor Psychotherapie

Vraagtekens bij Mindler – en bij vergelijkbare ggz-aanbieders in Nederland, door de marktwerking in de zorg zijn het er steeds meer – hebben ook gz-psycholoog en psychotherapeut Kirsten Hauber en haar collega’s die zijn aangesloten bij de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie. Hauber is voorzitter van die vereniging en ziet de opkomst van commerciële bedrijven die therapie als product in de markt zetten met lede ogen aan. ‘Als je tompoesen wil verkopen, begrijp ik het dat je grote reclameborden aan de straat zet. Maar hulp aan mensen in psychische nood is geen gewoon product. Het moet allemaal steeds sneller en goedkoper in de zorg, daar profiteren zulke bedrijven van. Die zien, logisch, een verdienmodel. Marktwerking stimuleert om te concurreren op de prijs, waardoor de kwaliteit van de zorg steeds schraler wordt. Dat gaat ten koste van de cliënt. Het geld dat zorgverzekeraars uitkeren gaat lang niet meer alleen naar de zorg, maar ook naar de zakken van bestuurders en eigenaren van zo’n bedrijf.’

Een groot bezwaar, zegt Hauber, is de ‘verlengde-arm-constructie’ die zulke aanbieders hanteren. Goedkope basispsychologen zonder medische BIG-registratie doen het werk, terwijl zij niet de bevoegdheid hebben regiebehandelaar te zijn. Daarom staan ze onder supervisie van een wél geregistreerde gezondheidszorgpsycholoog (doorgaans afgekort tot gz-psycholoog) die meekijkt en ook de cliënt minimaal een keer ziet. Dat is te weinig, zegt Hauber, en op zijn slechtst onzorgvuldig. 

Diagnose stellen

‘Basispsychologen hebben vooral theoretische kennis en zijn niet toegerust voor het ingewikkelde werk van behandelaar. Ze mogen ook geen diagnose stellen, maar een behandeling slaagt pas als de diagnose juist is gesteld. Kan dat wel online? En wat gebeurt er als er een patiënt in een crisis raakt? Dat los je niet online op vanuit een camperbusje. Dan wordt de zorg over de schutting gegooid en de crisisdienst gebeld.’

Ongeveer de helft van de behandelaars bij Mindler is basispsycholoog, bevestigt manager Timo Spijkers. Hij bestrijdt dat ze niet genoeg bagage hebben voor hun taak. ‘We vragen minimaal drie jaar praktijkervaring binnen een ggz-instelling.’ Spijkers noemt de kritiek op de verlengde-arm-constructie ‘ouderwets’. ‘Er is een groot tekort aan geregistreerde gz-psychologen. Daarom dringen verzekeraars juist op deze constructie aan.’

Het voordeel voor de cliënt is duidelijk, zegt Spijkers: bij Mindler zijn geen wachttijden, je kunt voor vandaag al een afspraak boeken via de app. ‘Dat maakt onze zorg supertoegankelijk.’ Wat aansluit bij de missie dus: ‘Het is gewoon geweldig als je zoveel mensen kunt helpen. Het mooist zou het natuurlijk zijn als we helemaal geen cliënten hadden, als alle psychische nood de wereld uit zou zijn, maar zover is het nog niet. Dit is een hele mooie markt.’

Lisanne, ondertussen, staat op de wachtlijst van een reguliere ggz-instelling, omdat basispsycholoog Michelle de Mol vermoedt dat ze autisme heeft. Het duurt nog een paar maanden voor Lisanne daar terechtkan, en in die tijd oefent ze verder met de Mindler-app. Dat helpt, zegt ze. ‘Kip bakken, bijvoorbeeld, kan ik al bijna zonder angst.’