Hoe de ontmanteling van de nucleaire site in Noord-Korea een toneeltje lijkt te worden waarbij simpelweg bewijs vernietigd wordt

Een groep buitenlandse journalisten uit de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, China en Rusland is vandaag vanuit de Chinese hoofdstad Peking naar Noord-Korea gevlogen om de ontmanteling van de nucleaire testsite bij te wonen. Afhankelijk van het weer zal de kernproefsite in een bergachtige noordelijke regio van Noord-Korea tussen morgen en vrijdag ontmanteld worden. Tijdens een heuse "ceremonie”. Lekker transparant, om de hele wereld te tonen dat Noord-Korea geëngageerd is om een einde te maken aan zijn kernwapenprogramma. Trump noemde de sluiting van de site eerder een “zeer slim en gracieus gebaar”.

Wel journalisten, geen experts

Maar er zijn toch enkele kanttekeningen te plaatsen bij het geplande showtje van Kim Jong-un. Zo zijn niet alleen Zuid-Koreaanse journalisten niet welkom (naar aanleiding van de gezamenlijke militaire oefeningen van Seoel en de VS), maar belangrijker – ook technische experts mogen het spektakelstuk niet aanschouwen. Deskundigen zijn niet uitgenodigd, hoewel de VS hadden aangestuurd op “een permanente en onomkeerbare sluiting die volledig kan geïnspecteerd worden en waar verantwoording voor kan afgelegd worden”. Analisten zijn bijzonder sceptisch over het ontbreken van zo'n onafhankelijke inspectie. Zolang de sluiting van de site niet op een degelijke manier wordt geverifieerd, kan Noord-Korea laten ontploffen wat het wil en de kernproefplek gewoon weer heractiveren in de toekomst.

Bewijs vernietigen

Naar verluidt is de site na een test met een waterstofbom bijzonder onstabiel geworden. Volgens sommige wetenschappers zijn delen ervan al ingestort, volgens anderen was ze tot enkele maanden geleden gewoon operationeel. Een (verdere) afbraak van het zaakje met explosies betekent in ieder geval volgens velen hetzelfde: bye bye aan een schat aan informatie. Meer nog, het is volgens critici simpelweg een potje bewijs vernietigen. “Het is zoals mensen wat laten rondtrappelen op een plaats delict”, stelt professor politieke wetenschappen aan de Angelo State University, Bruce Bechtol. “Het is hetzelfde concept.”

Timing

Nog volgens observatoren onthult de timing van de dramatische sloop de ware motieven van Kim. “De afbraak is gepland, net op een moment dat Trump de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in in het Witte Huis ontvangt”, werpt Cheon Seong Whun van de Asian Institute for Policy Studies, op. Hét gespreksonderwerp van die samenkomst is de topontmoeting tussen Donald Trump en Kim Jong-un op 12 juni (al staat die datum intussen op losse schroeven). "De timing is echt geen toeval”, aldus Cheon. “Kim Jong-un wil handig gebruik maken van dit hele gebeuren voor politieke propaganda." Ook hij is formeel: "De willekeurige actie van Noord-Korea om deze faciliteit alleen te ontmantelen - zonder informatie en zonder inspectie van buitenaf - is geen onderdeel van het verklaarde doel van denuclearisering. Het is niets meer dan het vernietigen van bewijs."

Schaakspelletje

Na maanden van toenadering herviel Pyongyang vorige week overigens in zijn oude dreigende retoriek, door in twijfel te trekken of de bijeenkomst met Trump wel zal doorgaan. Kim Jong-un voelde zich geprovoceerd door de militaire oefeningen van Zuid-Korea en de VS, maar ergerde zich vooral aan de 'eenzijdige' eis dat het Noord-Koreaanse bewind zijn nucleaire wapenarsenaal moet opgeven. Als 'Little Rocket Man' - zoals Trump Kim Jong-un ooit noemde - dan toch braafjes zijn kernproefsite opblaast, hoopt hij een trapje te stijgen in de race om een betere onderhandelingspositie voor de topontmoeting. Terwijl hij tegelijkertijd de kans op een sterkere Amerikaanse positie elimineert door informatie over hoe ver het regime staat met zijn nucleair arsenaal letterlijk uit de weg te ruimen.

Déjà vu

En dan is daar nog dat gevoel van déjà vu bij de publieke vernieling. “Dit alles doet me denken aan het theater van toen Noord-Korea de koeltoren van de kerncentrale van Yongbyon in 2008 onder de regering-Bush opblies, en de media uitgenodigd waren om te komen kijken”, stelt Melissa Hanman van de James Martin Center of Nonproliferation Studies. De koeltoren was een de symbolen van het omstreden Noord-Koreaanse atoomprogramma. Later bleek dat het land een aparte faciliteit had gebouwd om door te gaan met de productie van splijtbaar materiaal, zonder het aan internationale autoriteiten te onthullen.