De actrice voelde zich genoodzaakt in actie te komen nadat een andere ondertekenaar van het stuk, de voormalige porno-actrice Brigitte Lahaie, op de radio had gezegd dat 'het mogelijk is klaar te komen tijdens een verkrachting'. 'Erger dan spugen in het gezicht van de vrouwen die deze misdaad hebben ondergaan', vond Deneuve. Verder herhaalde ze haar argumentatie: #MeToo dreigt te ontaarden in een volksgericht tegen mannen, waardoor de seksuele vrijheid in gevaar komt.

Naar aanleiding van haar stellingname wordt in Frankrijk een bredere discussie gevoerd. Gaat Frankrijk het 'puriteinse' Amerika achterna? Of willen Deneuve en haar medestanders niet zien dat achter de Franse 'galanterie' een wereld van seksuele intimidatie schuil gaat?

Er bestaat zoiets als een eigen Franse seksuele traditie, vond ook Marlène Schiappa, de staatssecretaris voor Vrouwenzaken. 'We hebben in Frankrijk een heel eigen verhouding tussen mannen en vrouwen, die je amour à la française zou kunnen noemen. Wij houden ons het recht voor elkaar te kunnen verleiden.'

Die amour à la française heeft een lange traditie, schreef historica Mona Ozouf in Les mots des femmes uit 1995. Ozouf contrasteerde de Britse gentlemen's club met de Parijse salons uit de 18de eeuw, waar mannen en vrouwen mengden en op spirituele wijze discussieerden over de ideeën van de Verlichting. Die salons werden doorgaans geleid door rijke dames, zoals Madame De Ferrand of Madame De Staël. 'Geen interessante en beminnelijke uitwisseling, geen wederkerigheid zonder een intelligente vrouw die de conversatie voorzit en de toon regelt', aldus Ozouf. De Schotse filosoof David Hume noemde Frankrijk 'het vaderland van de vrouw'.

In de marge van het intellectuele debat werd het spel der verleiding met overgave gespeeld, waarbij buitenechtelijke verhoudingen voor kennisgeving werden aangenomen. Volgens Ozouf is zo een 'zachte' Franse vorm van feminisme ontstaan, waarbij mannen en vrouwen minder tegenover elkaar staan dan in de Verenigde Staten.

Zo wordt de galanterie geassocieerd met de Verlichting, de romantiek van de Parijse salons, de heerlijke decadentie van de Liaisons Dangereuses. Volgens veel vrouwen wordt hier echter, naar goed Frans gebruik, een abstract ideaal bezongen zonder al te veel oog voor een veel prozaïscher werkelijkheid: Dominique Strauss-Kahn die ervan werd beschuldigd een kamermeisje in New York te hebben aangevallen, journalisten en parlementair medewerksters die klaagden over de seksuele intimidatie van politici, de talloze getuigenissen die los kwamen na #MeToo en de Franse variant #balancetonporc ('verlink je varken').

Na de val van Strauss-Kahn in 2011 werd de hoop uitgesproken dat de Franse cultuur zou veranderen. Niettemin deden zich steeds opnieuw seksaffaires voor, waarbij galanterie maar al te vaak een voorwendsel bleek voor wangedrag. De groene afgevaardigde Denis Baupin noemde zichzelf een 'libertijn die het register van de verleiding bespeelt', maar werd ervan beschuldigd dat hij vrouwen klemzette tegen de muur om ze te zoenen en te betasten. In 2016 moest hij aftreden.

Het aanroepen van de galanterie vertroebelt de discussie, schreef de socioloog Irène Théry in Le Monde. 'Iedereen kent het onderscheid tussen verleiding en agressie', aldus Théry. De verleiding is geen onverhoedse hand tussen de benen. 'De verleiding is juist de kunst van het een voor een wegnemen van mogelijke misverstanden.' Ook staatssecretaris Marlène Schiappa vindt dat l'amour à la française heel goed kan worden gecombineerd met een streng optreden tegen seksuele intimidatie.

In Libération voerde schrijfster Leïla Slimani het debat terug naar de alledaagse werkelijkheid. Ze eiste de vrijheid om 's avonds over straat te lopen, al dan niet gekleed in minirok, om alleen op een terras te zitten, of een man te versieren en halverwege van gedachten te veranderen. 'Ik eis mijn vrijheid op zodat men geen commentaar geeft op mijn houding, mijn kleding, mijn gedrag, de vorm van mijn billen, de grootte van mijn borsten.' En ze hoopte dat haar zoon zou opgroeien tot een 'vrije man en geen roofdier dat bezeten wordt door oncontroleerbare driften. Een man die weet te verleiden op de duizend schitterende manieren die de mannen hebben om ons te verleiden.'

'Shitty media men'-lijst een heksenjacht? Je zou het ook onmacht kunnen noemen
De 'Shitty media men' - de lijst met beschuldigen van seksueel machtsmisbruik van Amerikaanse mannelijke journalisten - komt gevaarlijk dicht bij de heksenjacht waar critici van #MeToo voor waarschuwen. Of had de vrouw - zelf nog aan het begin van haar carrière en dus kwetsbaar - achter 'Shitty media men' geen andere keuze dan zo'n openbare lijst, vraagt Loes Reijmer zich af. (+)

#MeToo is uit de hand gelopen, stelt collectief van vrouwelijke schrijvers, journalisten en actrices in Franse krant Le Monde
De #MeToo-beweging is uitgelopen op een heksenjacht tegen mannen. Feministische activisten maken onvoldoende onderscheid tussen verkrachting en onhandige versierpogingen. Mannen worden afgeschilderd als varkens, vrouwen als eeuwige slachtoffers. #MeToo dreigt te leiden tot een nieuwe vorm van puritanisme die de seksuele vrijheid in gevaar brengt.