Arenberg hekelt inkanteling in stad Antwerpen: "Een schouwburg is geen parkeerbedrijf"

Volgend jaar worden de persoonsgebonden bevoegdheden van de provincies - waaronder cultuur - overgedragen naar de Vlaamse overheid of de lokale besturen. Concreet wil dat zeggen dat de voorziene subsidies voor de komende jaren behouden blijven, maar niet langer door de provincies worden uitgedeeld. In 2020 volgt dan een nieuw decreet Bovenlokaal Cultuurbeleid.

Maar naast die structurele subsidies, zijn er ook 19 provinciale instellingen die in 2018 worden overgeheveld. Acht daarvan gaan naar Vlaanderen, en daarvoor heeft de Vlaamse regering afgelopen vrijdag een aantal maatregelen vastgelegd. De overige elf instellingen vallen binnenkort onder de lokale overheid, en dat loopt in Antwerpen niet van een leien dakje.

Onlangs trokken drie provinciale musea al naar Vlaams cultuurminister Sven Gatz (Open VLD) met de vraag niet aan de stad Antwerpen overgedragen te worden. Arenberg gaat nog een stap verder. Met de actie #RedDeArenberg en een open brief, intussen ondertekend door 7.000 mensen, van wie 470 artiesten, trekken ze aan de alarmbel.

De schouwburg is sinds 2002 een apart bedrijf binnen de provincie Antwerpen, sinds 2014 zelfs een autonoom provinciebedrijf. Arenberg heeft dus een eigen directie die alle aspecten van de bedrijfsvoering zelf in handen heeft. Dat gaat niet enkel over programmatie, maar ook over personeel, onderhoud of roerende goederen.

Cultuurhuis wil zelf budget beheren

Maar op 1 januari komt Arenberg onder de bevoegdheid van de stad. Beide partijen hebben daarover samengezeten. Maar op 20 oktober heeft de stad, volgens Arenberg eenzijdig, besloten om de artistieke werking van de Arenberg onder te brengen bij de vzw Antwerpen Kunstenstad, dat ook de stedelijke musea bestuurt.

“Voor mij staat de artiest centraal, de structuur moet in functie staan van onze corebusiness en dat is programmeren van voorstellingen voor een publiek”, zegt Yvette Deploige, directeur van de Arenberg. “Maar nu dreigen we in een administratief kader gestoken te worden, waardoor we onze autonomie verliezen. De programmatie wordt ondergebracht bij de vzw, de andere aspecten worden beheerd door andere stadsdiensten. Die structuur is te beperkend om alles te blijven doen wat we doen.”

Arenberg vreest in eerste instantie geen politieke inmenging, maar over de budgetten is er nog grote onduidelijkheid. Men is bang niet langer zelf te kunnen beslissen wat er met het voorziene budget gebeurt. Nochtans is het voor de Arenberg als cultuurhuis essentieel om zelf haar budget te beheren, en zo niet volledig afhankelijk te zijn van subsidies, zegt Deploige

Dankzij die autonome structuur genereert de Arenberg op dit moment 65 procent eigen inkomsten uit ticketverkoop, verhuur, catering en de succesvolle organisatie van het Openluchttheater Rivierenhof. “Om dat waar te maken heb je een flexibele, efficiënte organisatie nodig. Dat doe je niet vanuit een administratie. Het is een schouwburg, geen subsidieloket”, vindt Deploige.

Gaat Antwerpen Philip Close achterna?

Arenberg kan die vergelijking maken, omdat het 15 jaar geleden zelf nog een buitendienst van de provincie was. Deploige: “We hebben een hele weg afgelegd en doen nu veel meer dan we ervoor konden. Dat kan omdat we niet langer in een strak kader zitten. Maar dat wil de stad nu terugdraaien.”

Volgens de stad is er nog niets beslist, en zijn de gesprekken nog lopende. “Het is onze ambitie tot een leefbare situatie te komen voor alle partijen”, zegt Liesbeth De Maeyer, woordvoerder van Caroline Bastiaens (CD&V), Antwerps schepen van Cultuur. “De schepen heeft oor naar de verzuchtingen van de Arenberg en wil het gesprek verder voeren.”

Maar door te beslissen om Arenberg onder te brengen bij de vzw Antwerpen Kunstenstad, lijkt de inkanteling wel vast te liggen. Dat maakt dat de stad vanaf 2018 zelf een schouwburg uitbaat. Gaat Stad Antwerpen dan Brussel achterna, waar het stadsbestuur via een eigen vzw het Koninklijk Circus wil uitbaten? Maar dat is niet de ambitie, klinkt het bij de schepen.

Inkantelen in de stadsadministratie

Ook de drie musea - het Modemuseum, het Fotomuseum en het Diamantmuseum - vrezen hun autonomie te verliezen. Het verschil is dat zij zichzelf eerder hebben verenigd in De Museumstichting. De discussie met de stad gaat vandaag vooral over het personeel, of zij onder de stad of de stichting zullen vallen. Ook in andere provincies was dat het grootste twistpunt in de overheveling. Om de lopende onderhandelingen over de Museumstichting niet te verstoren, willen de Antwerpse musea voorlopig geen verklaringen meer afleggen.

Maar Arenberg heeft geen eigen juridische entiteit en zal dus volledig inkantelen in de stadsadministratie. “De afgelopen jaren heeft de stad heel wat autonome bedrijven terug naar zich toegetrokken. Maar een schouwburg kan je niet vergelijken met een parkeerbedrijf. Als wij een stopcontact willen vervangen, zullen we dat aan de stedelijke diensten moeten vragen,” aldus Deploige.

Om de autonomie toch te vrijwaren, diende de directeur vorige week een voorstel in bij Bastiaens om van Arenberg een zelfstandige vzw te maken, die zich inschrijft in het stedelijk cultuurbeleid zoals ook de Roma, Toneelhuis en Paleis doen. Volgens Bastiaens liggen alle pistes nog open.