2 van de gerepatrieerde weeskinderen uit Syrië al maand in ziekenhuis

Een van de Belgen die de regering half juni repatrieerde vanuit het Koerdische kamp Al-Hol, was een achttienjarige vrouw die als tiener naar Syrië was ontvoerd door haar vader. Zij kon na een ondervraging door de politie onmiddellijk bij familie terecht. De overige kinderen vielen onder de jeugdbescherming. Ze kwamen terecht in het ziekenhuis voor een analyse van hun psychologische en medische toestand en de nodige zorgen. Een jeugdrechter beslist vervolgens welke opvang het meest geschikt is.

Drie broertjes behoren toe aan een familie in de Vlaamse Gemeenschap. Zij konden na een week het ziekenhuis verlaten en hun familie vangt hen nu op. Bronnen bevestigen dat de eerste signalen positief zijn. De familie krijgt bijstand van Pleegzorg Vlaanderen en kan, indien nodig, ook een beroep doen op vzw Cocon, gespecialiseerd in vragen rond jeugdhulp, maar ook radicalisering. 

De twee overige kinderen vallen onder de bevoegdheid van de Franstalige Gemeenschap. Meerdere bronnen bevestigen dat zij nog altijd in het ziekenhuis zijn, ondertussen dus meer dan een maand. “Er moet een medische en psychologische balans gemaakt worden en het is niet ongebruikelijk dat die observatietijd enkele weken in beslag neemt”, zegt de woordvoerder van minister van Jeugdzorg Rachid Madrane (PS). “Die kinderen hebben traumatiserende ervaringen meegemaakt.”

In Vlaanderen is er sinds 2017 werk gemaakt van een draaiboek dat de betrokken diensten kunnen gebruiken als er kinderen terugkeren uit het voormalige kalifaat. In Franstalig België is dat er niet. “De communicatie tussen de diensten is op elkaar afgestemd zodat ze zich snel kunnen mobiliseren als de vraag zich voordoet”, klinkt het bij het kabinet-Madrane. “Vanaf dan is het casus per casus dat ze oordelen. Dat het nu voor deze kinderen enkele weken langer duurt dan die kinderen in Vlaanderen is niet het gevolg van een wezenlijk verschil in procedure tussen de Vlaamse en Franstalige Gemeenschap.”

Warme omgeving

Er zouden zich geen ernstige medische problemen stellen, maar niemand kan zeggen wat de exacte reden is dat deze kinderen zo veel langer in observatie in het ziekenhuis moeten blijven. De privacy staat voorop, zeker om dat het minderjarigen zijn die na jaren in oorlogsgebied zich nu zo snel mogelijk moeten integreren in België. Hun namen verschenen al hier en daar in de pers. Heidi De Pauw, CEO van Child Focus, riep toen op om omzichtig om te springen met privégegevens van minderjarigen. Ze heeft er vertrouwen in dat de kinderen in goede handen zijn, maar wijst erop dat het belangrijk is om zo snel mogelijk te beginnen met hun resocialisatie.

“Een ziekenhuis is geen ideale plek voor een kind”, zegt De Pauw. “Daarom was het goed geweest als er al voor hun komst een onderzoek was geweest bij hun familie, zodat ze zo snel mogelijk in een warme en veilige omgeving zouden terechtkomen.”

Aan Vlaamse zijde zou er bewust voor gekozen zijn om de kinderen zo snel mogelijk uit het ziekenhuis te laten. “Je zou kunnen overshooten door hen in een ziekenhuis of residentiële voorziening te plaatsen”, zegt een ingewijde. “Als er geen verontrustende tekens zijn, is het beter dat ze niet te lang in weer een artificiële, bedreigende omgeving blijven. Het kan bovendien de indruk geven aan de familie dat ze niet competent is om hen op te vangen, of dat die kinderen een gevaar vormen voor zichzelf of hun omgeving, wat hier blijkbaar niet het geval was. Het kan contraproductief en zelfs schadelijk zijn als de kinderen langer in afzondering worden gehouden dan nodig.”

Onrustwekkender

De Franstalige kinderrechtencommissaris Bernard De Vos ging in juni samen met Heidi De Pauw en een VUB-team naar de Koerdische kampen. Hij volgt naar eigen zeggen het dossier van de kinderen en hun plaatsing in een gezin nauw op. Hij maakt zich geen zorgen dat de kinderen nog altijd in het ziekenhuis verblijven.

“Het is een delicate opdracht die gepaard moet gaan met de nodige discretie en sereniteit”, zegt De Vos. “Het is normaal dat er verschillen in aanpak zijn tussen het Vlaamse en Franstalige dossier, want het gaat ook om andere kinderen en andere gezinnen. Het is goed dat er casusspecifiek gewerkt wordt. Veel onrustwekkender is de huidige situatie van de minstens 40 Belgische kinderen in de kampen in Syrië. In Al-Hol is het nu 43 graden, een verstikkende hitte. Daar zou meer aandacht voor moeten zijn.” 

In het kamp van Al-Hol is bovendien sprake van toenemende spanningen. Deze week kwamen foto’s en video’s boven van kinderen die in het kamp de zwart-witte Tawheed-vlag hesen, door IS gebruikt als haar officiële vlag. In een andere video die in het kamp zou zijn opgenomen, noemen enkele gesluierde vrouwen zichzelf ‘een tikkende tijdbom’. Sinds de val van Baghouz kwamen er hardliners aan in Al-Hol en zou er sprake zijn van een reradicalisering van vrouwen die eerder het gedachtegoed van IS hadden afgezworen.

“Ik heb aan den lijve mogen ondervinden dat het idee van het kalifaat daar meer dan ooit leeft”, zegt De Pauw. “Daarom is het nodig om ook de overige kinderen daar weg te halen, voor het te laat is.”