D66 wil ‘Britse nachtmerrie’ voorkomen door EU-lidmaatschap vast te leggen in Grondwet
D66 wil het lidmaatschap van de Europese Unie verankeren in de Nederlandse Grondwet. Dit om te voorkomen wat in Engeland met de Brexit gebeurde: één referendum volstond om een bouwwerk van binnenlandse en internationale wetten en afspraken aan het wankelen te brengen.
‘D66 neemt de lessen van het Brexit-referendum heel serieus’, zei Rob Jetten in een toespraak – zijn eerste als fractieleider – woensdagavond in het Britse parlement. ‘Ons lidmaatschap van de EU moet dezelfde bescherming krijgen als die welke geldt voor een wijziging van de Grondwet.’ Zo wil Jetten ‘de Britse nachtmerrie’ voorkomen: een referendum met een ja/nee-vraag. ‘Dat is niet de manier waarop we onze levens ingrijpend willen zien veranderen.’
D66, ooit opgericht om democratische vernieuwing te bevorderen, gaat daarmee verder op de ingeslagen weg om directe invloed van de kiezer te beperken. Eerst was het D66-minister Ollongren die het raadgevend referendum afschafte. Mocht het voorstel van Jetten doorgang vinden, dan kan een Nexit geen onderwerp van een referendum meer zijn en ook niet door een simpele Kamermeerderheid worden afgedwongen. In de Duitse Grondwet is een dergelijke bepaling al opgenomen.
Jetten was in het Britse parlement vernietigend over het Brexit-referendum, dat hij een ‘populistische teleurstelling’, ‘ondemocratisch’ en ‘zinloos’ noemde, omdat de consequenties van het verlaten van de EU niet tevoren waren uitgelegd. Hij noemde de gevolgen voor het dagelijks leven, voor de economie, voor Defensie en voor ‘de tienduizenden wetten en regels die de afgelopen 45 jaar door Engeland uit de EU zijn geïmporteerd.’
‘Knoop na knoop, vezel na vezel raakte het Verenigd Koninkrijk verweven met het rijke patroon van de Europese Unie’, zei Jetten in het House of Commons. ‘Dat kan niet meer ontknoopt worden. Alleen knippen en scheuren is mogelijk.’
Geen impulsieve actie
Een Grondwetswijziging kan in Nederland geen impulsieve actie zijn. Na ontbinding van de Tweede Kamer en nieuwe verkiezingen wordt het voorstel opnieuw in stemming gebracht. Dan moet het in Tweede en Eerste Kamer tweederde van de stemmen krijgen. Ook het voorstel van Jetten zou dat traject moeten doorlopen.
Een andere D66-politicus, staatsrechtkenner en senator Hans Engels, stelde onlangs juist voor de drempel voor Grondwetsherzieningen te verlagen en iets meer impulsiviteit toe te laten. Wat hem betreft zou een gewone meerderheid in Tweede en Eerste Kamer moeten volstaan, waarna de burger in een correctief referendum het laatste woord krijgt.
Volgens recent onderzoek, uitgevoerd in opdracht van het Europees Parlement, vindt 80 procent van de bevolking dat Nederland in de EU moet blijven en is 58 procent ‘totaal tevreden’ over hoe de democratie in de EU functioneert. In het regeerakkoord wordt de Europese Unie op dossiers als klimaatverandering en migratie een cruciale rol toegekend.
D66 kan nog niet zeggen wanneer Jetten met zijn wetswijziging komt. Op het Binnenhof lokte het voorstel donderdag nog weinig reacties uit. Alleen de PVV en Forum voor Democratie lieten hun afkeer blijken.