‘Er is grote ongerustheid, nu er voor de derde keer een dreiging hangt die de vorige keren realiteit is geworden’
Het aantal ziekenhuisopnames neemt toe en met de hete adem van de Britse en Zuid-Afrikaanse varianten die het aantal besmettingen aanwakkeren, bereiden onze ziekenhuizen zich voor op een derde golf. Wat is momenteel de toestand in de klinieken, wat moet gebeuren om een implosie van het zorgsysteem te vermijden, en zijn er misschien ook lichtpunten? Vragen voor intensivist Geert Meyfroidt (UZ Leuven) en Marc Noppen, longarts en CEO van het UZ Brussel.
De voorbije week werden in ons land elke dag gemiddeld 137 mensen met Covid-19 in het ziekenhuis opgenomen, een stijging met 19 procent tegenover de voorgaande week. Waren jullie hier op voorbereid?
Meyfroidt: “We zijn nooit gestopt met de voorbereidingen op een nieuwe, derde golf. We zitten nu in fase 1a (waarbij de ziekenhuizen 25 procent van de bedden op intensieve zorg voorbehouden aan coronapatiënten, red.), dus je vertrekt niet met een leeg ziekenhuis. Voor veel ziekenhuizen is de situatie nu onzeker, maar de trend is stijgend. Lokaal kan een ziekenhuis in de problemen komen, maar we zullen pas achteraf kunnen zeggen of dit het begin van een derde golf is.”
“Geruststellend is dat iedereen zich zorgen maakt. Het is goed dat iedereen beseft dat we in de problemen kunnen raken. Die les hebben we uit het verleden getrokken. In september hadden we vergelijkbare stijgingen, maar werd er nog sussend over gedaan. Nu is het begrip van de exponentiële curve doorgedrongen. De nieuwe varianten van het virus zorgen voor een grotere viruscirculatie, en dat heeft altijd een impact op de opnames. Die circulatie moeten we naar beneden krijgen.”
Noppen: “Vorige week hadden we hier 30 Covid-patiënten in opname, intensieve zorg inbegrepen. De intensieve loopt stilaan leeg en het aantal mensen die met een vermoeden van Covid op de spoed belanden, blijft voorlopig stabiel. Maar we kijken ook naar wat elders gebeurt. Voorlopig lijken het nog regionale, beheersbare uitbraken. Opvallend is dat nu sneller en ingrijpender wordt gereageerd met testen en quarantaine. Maar de derde golf is onder de radar bezig en de varianten stapelen zich op. We zijn waakzaam en een beetje ongerust.”
Zien jullie andere patiëntprofielen die aan de virusvarianten te wijten zouden zijn?
Meyfroidt: “Voor zover we kunnen inschatten, lijkt de ernst van de ziekte niet beïnvloed. De besmettelijkheid van de varianten zou groter zijn, maar dat wordt gesteld op basis van gegevens uit het VK en Zuid-Afrika, waar minder strenge maatregelen golden. Dat pleit in ons voordeel. Zodra grote groepen gevaccineerd zijn, zou je een profielwijziging verwachten, maar dat zien we nog niet. We weten dat het gesukkel nog maanden zal duren. Maar zodra we beseffen dat een kleine stijging het begin van iets groters kan zijn, hebben we een goede startpositie. Hoe meer mensen zich zorgen maken, hoe minder zorgwekkend het wordt. We verwachten geen andere ziektebeelden door de varianten, al moeten we de Braziliaanse in de gaten houden. Men vreest dat die ook doorbreekt bij mensen die al een besmetting hebben doorgemaakt.”
Noppen: “We weten dat de Britse variant besmettelijker is. Als die wordt losgelaten, ga je snel meer patiënten krijgen en dus statistisch ook meer zieken. Of de Britse een ernstiger ziektebeeld veroorzaakt, weten we nog niet. De Zuid-Afrikaanse zou in ergere ziekte resulteren, maar daarover zijn nog maar weinig objectieve gegevens.”
Lokale brandhaarden waarop snel wordt gereageerd, maken die de druk op de ziekenhuizen lichter?
Meyfroidt: “Het is net moeilijker je daar op voor te bereiden dan bij een landelijke uitbraak. Het is onvoorspelbaarder. Als het overal opduikt, weet iedereen dat hij zich moet klaar houden. Hier in de buurt, in Bekkevoort, is de impact op de lokale ziekenhuizen groot. Bij algehele uitbraken is het makkelijker de zaak op nationaal niveau aan te pakken met bijvoorbeeld transfers naar minder drukke plekken.”
Noppen: “Het positieve is dat er alerter wordt gereageerd op lokale uitbraken. In de tweede golf speelde enkel de gouverneur van Antwerpen kort op de bal. Voorlopig blijven de cijfers voor ons land behoorlijk als je kijkt naar Frankrijk, Engeland, Portugal of Nederland.”
Hebben we de voorbije weken fouten gemaakt waardoor we nu de besmettings- en opnamecijfers zien toenemen?
Meyfroidt: “We zijn streng geweest met kerst, maar de besmettelijkere variant zorgt met hetzelfde gedrag voor meer circulatie. We betalen nu de tol van de ons omringende landen die later dan wij hebben gereageerd met maatregelen. Het advies niet te reizen is te vrijblijvend gebleken.”
Noppen: “Ik had liever gezien dat we voor kerst een verbod op niet-noodzakelijke reizen hadden, maar om redenen die ik niet begrijp was dat toen niet mogelijk. Ik ben blij dat het voor de krokusvakantie wel kan. Ook hadden we sneller de terugkerende reizigers moeten testen en quarantaine opleggen, met een duidelijke implementatie. Er is te goedgelovig gerekend op de burgerzin.”
Zijn er vanuit jullie oogpunt maatregelen die nu moeten worden genomen?
Meyfroidt: “Het is moeilijk daarover uitspraken te doen. We zijn consistent en duidelijk en dat is goed. Nu woedt de discussie rond de scholen en de buitenschoolse activiteiten. Hou je de scholen open, dan heb je een grote verantwoordelijkheid op het vlak van testen en snel ingrijpen. Het is een nobel doel de scholen open te houden, maar het gaat gepaard met een enorme verantwoordelijkheid.”
Noppen: “Als er de komende dagen meer uitbraken komen rond scholen, moeten we misschien toch de krokusvakantie voor iedereen verlengen en de buitenschoolse activiteiten enkele weken stilleggen. Blijven de uitbraken controleerbaar, dan is het mogelijk het onderwijs te laten doorgaan. Loopt het uit de hand, dan zal snel gehandeld moeten worden. Het draaiboek moet klaar liggen, maar we moeten het nu nog niet in gang steken.”
Dreigt een mogelijke derde golf de vaccinatieplanning in het gedrang te brengen?
Meyfroidt: “Zorgverstrekkers die voor de vaccinaties instaan, zijn geen mensen die op intensieve werken, dus ik denk van niet. Toch zijn de stijgende cijfers een extra reden om in te zetten op een zo snel mogelijke vaccinatie van mensen in de zorg want we moeten voldoende mensen beschikbaar hebben. Uitval van personeel hebben we voorlopig niet. De voorbije golven hebben sommigen zelfs een boost gegeven. ‘Kijk eens wat wij gedaan hebben’. Maar anderen hebben een hoge prijs betaald. Daarnaast zijn gewone activiteiten op pauze gezet en zijn de zwaktes van onze zorg komen bovendrijven: het versnipperd beleid, de complexe bevoegdheden. Hopelijk worden daar lessen uit getrokken.”
Noppen: “Er is grote ongerustheid, nu er voor de derde keer een dreiging hangt die de vorige keren realiteit is geworden. Het vaccineren van het ziekenhuispersoneel is niet feilloos uit de startblokken gekomen en dat heeft de moraal ook aangetast.”
Mag het nieuws dat een ontstekingsremmer tegen jicht, Colchicine, die zowel het risico op overlijden als de ziekenhuisopnames doet dalen, ons tot een vreugdedansje verleiden?
Meyfroidt: “Laat ons hopen, want alle beetjes helpen. Alleen wordt dat soort onderzoeken tegenwoordig via persberichten bekendgemaakt nog vooraleer de studie is gepubliceerd of aan een peer-review is onderworpen. Laat ons eerst kijken of het toepasbaar is op onze patiënten. Hoop is ook gevestigd op onze plasmastudie (waarbij Covid-patiënten plasma krijgen van mensen die antilichamen hebben, red.), waarvan we de effecten nog moeten analyseren. We hopen dat met de plasmatherapie minder mensen aan de beademing moeten. Een gelijkaardige studie uit Argentinië is alvast hoopgevend.”
Noppen: “Er zijn nog veel vraagtekens: wie moet wat wanneer krijgen? Ik verzamel nu informatie over behandelingsschema’s met een gunstige weerslag. Dat gaat van preventieve ingrepen met bijvoorbeeld vitamine D tot antilichaambehandeling. Er staat een en ander op de menukaart, maar er zijn nog te weinig bewijzen om dergelijke zaken op grote schaal toe te passen.”
