Vaccinoloog Pierre Van Damme beantwoordt jouw vragen: "Na de zomer wordt ons leven weer normaal" 

"Op de website laatjevaccineren.be staat een schema waarop je kan zien wanneer jouw leeftijdsgroep aan de beurt komt. In Vlaanderen heeft op dit moment 88% van de 65-plussers een eerste vaccin gekregen, de andere 65-plussers hebben normaal gezien hun uitnodiging gekregen. Nu zijn het de risicopatiënten tussen 18 en 65 jaar die uitgenodigd worden.” 

“Dit schema zal af en toe bijgestuurd moeten worden. Vlaanderen zit op schema, Brussel en Wallonië moeten extra inspanningen leveren.” 

"Nee. Tegelijk met de risicopatiënten tussen 18 en 65 jaar worden ook mensen tussen 45 en 65 zonder onderliggende aandoeningen uitgenodigd. We weten dat deze groep ook belangrijk is voor de verwikkelingen van COVID-19. Het kan dus dat je hoort dat je buurman van 55 al uitgenodigd is, en jij als risicopatiënt nog niet.”

“De vertegenwoordigers van huisartsen, gynaecologen en vroedvrouwen hebben beslist dat de huisarts dit coördineert. We vragen dan ook aan de zwangere vrouwen om contact op te nemen met hun huisarts. Die start de nodige procedure op waardoor je zal worden uitgenodigd door het vaccinatiecentrum. Vrouwen die geen vaste huisarts hebben, raden we aan dit wel te doen, omdat ook de nazorg niet onbelangrijk is.”

"Dat kan. Sommige studenten zijn daar heel blij om, omdat ze dan op vakantie kunnen gaan in de zomer. Voor anderen is het minder goed nieuws. Elke universiteit heeft daar een eigen beleid rond. Ik kan alleen maar spreken voor de Universiteit Antwerpen. Daar zullen ze heel flexibel zijn om bijvoorbeeld examendata te verplaatsen, of als een student koorts heeft na een vaccinatie en geen examen kan afleggen. Vorig jaar zijn we ook flexibel geweest, toen moesten we ook oplossingen zoeken als er iemand omwille van COVID bijvoorbeeld in quarantaine zat. Ik ben ervan overtuigd dat elke Vlaamse universiteit dat zeker zal doen.”

“We hebben deze week voor België 900.000 vaccins gekregen, waarvan 600.000 voor Vlaanderen, die worden deze week nog allemaal verwerkt. Volgende week kunnen in Vlaanderen 468.000 mensen een vaccin krijgen. Dit toont de snelheid waaraan we kunnen werken aan. Het was de eerste week dat we zoveel vaccins gekregen hebben, en we hebben gemerkt dat de vaccinatiecentra dit perfect onder controle hebben. De vaccinatiecentra zouden zelfs nog een dubbele capaciteit aankunnen, dus dat geeft een gerust gevoel.”

"Het Federaal Agentschap coördineert de distributie van de vaccins. Dat gebeurt deels in functie van wat binnenkomt. Het is een megawerk om 900.000 vaccins te verdelen over de centra, rekening houdend met het inwonersaantal en de capaciteit van de vaccinatiecentra. Het kan dus dat een vaccinatiecentrum de ene week werkt met vaccins van AstraZeneca en de week erna met het Pfizer-vaccin. Er wordt niet op een gerichte voorkeursmanier vaccins verdeeld.”

“We hebben altijd gezegd dat minstens 70% gevaccineerd moet zijn, maar we willen eigenlijk een vaccinatiegraad van 80%. Dat moet 80% van de hele bevolking zijn, dus ook jonger dan 18 jaar. Dat wil zeggen dat het naar het einde van het jaar toe waarschijnlijk allemaal opnieuw normaal kan zijn, met knuffelen, weinig afstand en zonder mondmasker.”

“Rond de grote vakantie zal het gros van de volwassenen wel al een uitnodiging of zijn eerste dosis gekregen hebben. Dat wordt waarschijnlijk afgerond tegen het einde van de vakantie. En dan zullen we kunnen bekijken wat gevaccineerden met andere gevaccineerden kunnen doen. Dat kan omdat er dan weinig virus circuleert. Nu circuleert er nog te veel virus.”

“Waar we meer en meer bewijs voor hebben is dat het vaccin, naast hoge percentages individuele bescherming, er ook voor zorgt dat je het virus minder doorgeeft. Na een eerste dosis zakt het risico om het virus door te geven al met 50%. We bekijken nu wat dat geeft na twee dosissen, maar dat zal hoogstwaarschijnlijk hoger liggen. Dat is belangrijke informatie voor groepsimmuniteit, maar ook voor wat we kunnen toelaten bij gevaccineerden.”

“Ik verwacht dat dat kan na september, in het vierde kwartaal van het jaar. De kans is dan groot, toch 80%, dat die wildvreemde ook gevaccineerd is. Als we 80% vaccinatiegraad bereiken kan je verwachten dat er op feestjes nog weinig virus circuleert.”

“Er circuleert het verhaal dat AstraZeneca niet zou beschermen tegen de Zuid-Afrikaanse variant. Ik gebruik dit om uit te leggen wat we weten en wat we niet weten. Wat doen bedrijven als er een nieuwe variant is? Ze gaan in een labo-omgeving een test doen. Daarin zien we dat er inderdaad een verminderde werkzaamheid is tegen de Zuid-Afrikaanse of de Braziliaanse variant, maar dat geldt voor alle vier de vaccins die we gebruiken. Dit is een laboverhaal, dan houden we geen rekening met het afweersysteem van de mens.”

“Johnson & Johnson heeft zijn fase 3 studie (op mensen, nvdr) gedaan toen de andere varianten al circuleerden. We zagen dat het vaccin daarbij veel beter werkte dan in een labo-omgeving. Dat is interessant, want dan kan je je afvragen of dit bij de andere vaccins ook zo is. Ze zijn er niet op getest, dus we moeten ervan uitgaan. Ik ben optimistisch dat onze vaccins een relatief goede werkzaamheid hebben tegen de Braziliaanse en Zuid-Afrikaanse variant. Ik zou heel graag willen dat dat nog echt bewezen wordt. Over de Indiase variant weten we het minste tot nu toe, maar hetzelfde zou kunnen gelden. Dat moet nog aangetoond worden.”

“Dan moet je wachten tot je een nieuwe oproep krijgt. We geven eerst alle mensen boven 18 jaar een vaccin, en pas dan kom je aan de beurt. Dat zal in de zomervakantie zijn. Je hebt ook niet de garantie dat je dan het vaccin krijgt dat je wil, het kan dus opnieuw AstraZeneca zijn.”

“Neen, integendeel: de Hoge Gezondheidsraad raadt dit absoluut af. Een trombose die je oploopt na bv. een lange vlucht, ontstaat om een compleet andere reden dan de zeldzame tromboses die we zien na vaccinatie. Die laatste ontstaan na een immunologisch proces, waarbij antistoffen worden aangemaakt tegen bloedplaatjes. Helemaal niet dezelfde oorzaak dus. Bloedverdunners en dergelijke zijn medicatie die zeer gericht moeten worden toegediend, en dus kan een fout gebruik ervan net meer bijwerkingen veroorzaken. Mensen die al jaren antistollingsmiddelen of bloedverdunners nemen, mogen anderzijds gerust gevaccineerd worden: zij moeten hun therapie niet aanpassen.”

“Het is belangrijk om te weten dat je bijwerkingen kan melden. Als je een ernstige bijwerking hebt, kan je dat doorgeven op de website van het FAGG. Als we kijken naar de cijfers van bijwerkingen dan zien we dat de hospitalisaties daar enorm beperkt zijn, en dan is het nog niet bewezen dat het telkens een relatie heeft met de vaccinatie. Het is heel moeilijk om te zeggen welke aantallen het gevolg zijn van vaccinatie.”

“In januari maakten bewoners van woonzorgcentra nog voor 20% deel uit van de ziekenhuisopnames, nu is dat 2%. Dat is een ongelofelijke impact en dat gaan we enkel kunnen verderzetten naar de jongere leeftijdsgroepen toe.”

"Dit is een logische vraag, maar als je kijkt naar andere vaccins in het verleden, dan kan je er niet meteen op antwoorden. De mensen die bij de grote fase 3 studies ofwel een vaccin, ofwel een placebo kregen, worden opgevolgd. Voor Pfizer en Moderna kunnen we al zeggen dat de ondergrens voor bescherming minstens 6 of 7 maanden is. We weten nog niet hoelang de bescherming daarna duurt. We merken dat de antistoffen een klein beetje in concentratie afnemen, maar we kunnen voorspellen dat ze nog 1 of 2 jaar aanwezig zullen blijven”

“Hoelang het vaccin effectief beschermt, gaan we proefondervindelijk moeten aantonen. We weten nog niet of we een (derde) herhalingsvaccinatie nodig hebben. We zien wel dat alle bedrijven daarmee bezig zijn. Het zou heel nuttig zijn om onze immuniteit te verlengen, misschien voor een heel aantal jaren. Het geeft ook de kans om onze immuniteit te verbreden zodat het een betere bescherming biedt tegen bijvoorbeeld de Braziliaanse of Indiase variant.”

"Het antwoord van overheden en experten in alle landen op deze vraag is ‘ja’. Waarom? Omdat COVID-19 volgens Amerikaanse data gemiddeld tussen de 5 à 8 maanden beschermt, daarna kan je opnieuw besmet worden. De ziekte kan dan milder, maar ook erger zijn. In België bevelen we op dit moment ook twee vaccins aan voor mensen die al COVID-19 gehad hebben. We gaan dat volgende week bekijken met de Hoge Gezondheidsraad. In Frankrijk en Nederland zeggen ze nu al dat één vaccin voor hen voldoende is.”

“Het is belangrijk om goed te luisteren naar wat achter de angst zit. Gaat het om bezorgdheid over de langetermijneffecten van een vaccin, dan kan ik zeggen: alle vaccins die nu ontwikkeld zijn, van eender welk type, zijn vaccins waarvan de technologie al 15 jaar bestaat. We hebben al heel wat kennis over de langetermijneffecten van onder meer kankervaccins die op die technologie gebaseerd zijn, en putten daaruit dan ook veel informatie. We bouwen voort op kennis uit het verleden. Dat is geruststellend, zeker als je het in de weegschaal legt naast de grote risico’s van het coronavirus. We kennen de langetermijneffecten van COVID-19 zelfs nog niet. We zien nu dat het virus de hersenen en het geheugen begint aan te tasten. Ik zou zeggen: niet twijfelen om je te laten vaccineren.”