Is een kortere zomervakantie de oplossing om leerachterstand weg te werken?

“Taboes krachtiger dan verontwaardiging.” Dirk Van Damme, onderwijsexpert bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), liet op Twitter duidelijk verstaan wat hij mist in het huidige onderwijsdebat in België: de noodzakelijke discussie over een ingekorte zomervakantie. “Er is nochtans genoeg wetenschappelijke evidentie dat die twee maanden afwezigheid — zeker bij kwetsbare leerlingen — voor een enorme terugval zorgen op vlak van kennis”, vertelt hij. “De zomervakantie terugbrengen naar bijvoorbeeld zes weken, en de kerst- en paasvakantie uitbreiden naar drie: dat zou al een heel interessante stap vooruit zijn.”

Onderwijsexpert en ontwikkelingspsycholoog Wim Van den Broeck (VUB) sluit zich daarbij aan. “We wéten dat die lange zomervakantie wat de leerachterstand betreft niet gunstig is. Op vlak van leerachterstand en mentaal welbevinden is er letterlijk niks aan te halen wat een verkorting tegenspreekt — integendeel. Heel wat leerlingen uit de lagere sociale klasse zijn bijvoorbeeld net heel blij dat hun school opnieuw opengaat.”

Een principiële discussie

De reacties in het onderwijsveld op de oproep van Van Damme zijn verdeeld. “Hier kan geen sprake van zijn”, reageert Nancy Libert van de socialistische onderwijsvakbond ACOD. “Het personeel is blijven werken zoals anders ook het geval is, of dat nu fysiek of digitaal is. Ik zou niet weten hoe men dat zou realiseren.”

Ook Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, is een koele minnaar van het voorstel. “Op twee weken tijd werken we die leerachterstand niet weg. We gaan daar een plan voor twee jaar voor nodig hebben. Het is te gemakkelijk om te vermoeden dat een inkorting van de schoolvakantie op dat vlak een effectieve maatregel is: er is nog nooit zoveel onderwijstijd geweest als dit schooljaar, en vooral de leermotivatie is vandaag het probleem”, klinkt het. “Eigenlijk is dit een principiële discussie die je niet als noodmaatregel kunt doorvoeren vanwege de crisis.”

Een ander geluid is te horen in de scholen zelf. Hilde Allaert, directrice van de Sint-Bavo-humaniora in Gent, is er wel voor te vinden. “Geredeneerd vanuit het belang van de leerlingen is een kortere vakantie beter”, reageert ze. “Al zal er altijd veel tegenstand zijn, en niet steeds om pedagogische redenen. Er zijn genoeg sectoren die belang hebben bij een lange zomerpauze met veel toerisme.” 

Ook Karin Heremans, directrice bij het GO! Koninklijk Atheneum Antwerpen, zegt er niks op tegen te hebben om de herfst- en krokusvakantie te verlengen, om die van de zomer in te korten. “Maar dat debat komt nu te laat. Iedereen, inclusief mezelf, is stikkapot. We kunnen daar nu niet holderdebolder over beslissen, zoals het afgelopen jaar al over alles beslist is geweest.”

“À la limite is het al laat om nog iets aan de grote vakantie te doen”, geeft ook Van Damme toe. “Maar nu men roept over leerachterstand, moeten we dat in breder perspectief bekijken en ook de discussie voeren over een andere indeling van het schooljaar. Als je er niet aan begint, is het achteraf altijd gemakkelijk om te zeggen dat het te laat is.”

Van den Broeck, die ook lid is van de nieuwe taskforce die scholen moet bijstaan om de opgelopen leerachterstand in te dijken, zit op dezelfde lijn. “De rode draad is dat we deze crisis moeten aangrijpen om een aantal structurele problemen die ons onderwijs al langer kenmerken aan te pakken. Niet alleen wat nu boven water komt drijven, want dan ben je met oplapwerk bezig.”

Voorlopig houdt het kabinet van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) de boot af. “Áls je die beslissing neemt, doe je dat niet zomaar van de ene dag op de andere. Zo’n verschuiving heeft impact op de hele samenleving”, luidt de reactie. “Als we daar ooit aan raken, zal er een breed debat aan voorafgaan en moeten we alle regeringen van het land daarbij betrekken.”