Fletse zege Merkel kan de Europese politiek voorgoed veranderen
De fletse zege voor Merkel en de opkomst van flankpartijen zullen ook de Europese politiek gaan raken.
Het dondert in Keulen. Nu ook politiek. De Duitse verkiezingen zijn als verwacht gewonnen door Merkels CDU, maar zijn tegelijk een electorale revolutie die de aard van de Duitse politiek - en in haar kielzog de Europese politiek - voorgoed kan veranderen.
Merkel wint opnieuw, maar het is een fletse zege: naast de afstraffing van coalitiepartner SPD incasseert ook CDU-CSU een flink verlies. Niettemin is ze de enige leider uit een groot land die alle grote crises van de afgelopen jaren overleeft. Ze toonde zich beginselvast jegens Rusland en in de vluchtelingencrisis - maar negeerde voor veel Duitsers te lang de gevolgen van haar 'Wir Schaffen Das'-beleid.
Het vuurwerk komt van de flanken. De rechts-populisten van de AfD en de links-populisten van Die Linke wonnen opgeteld bijna een kwart van de stemmen. Het patroon is bekend: de crisis van oude middenpartijen en de opkomst van flankpartijen die met radicale ideeën snelle oplossingen beloven voor complexe problemen. Het is de normalisering van de Duitse politiek - 70 jaar na Stunde Null.
De opkomst van de AfD en de heruitvinding van het FDP als rechts-liberale eurosceptische partij lijken het antwoord van veel Duitse kiezers op problemen waar Merkels centrumrode coalitie te omfloerst mee omsprong. Terrorisme, immigratie en extremisme worden in een recente peiling door meer dan de helft van de Duitse respondenten gezien als 'grootste problemen' van Europa. Een verbrokkeld parlement, geen zicht op een snelle nieuwe coalitie - zo ziet het nieuwe normaal er nu ook in Berlijn uit.
Terrorisme, immigratie en extremisme worden in een recente peiling door meer dan de helft van de Duitse respondenten gezien als 'grootste problemen' van Europa
Maar Duitsland is niet normaal. Zijn politieke identiteit berustte op een radicale breuk met het verleden en de breed gedeelde wens het Duitse gewicht te doen opgaan in Europese politiek. De extreemrechtse uitingen die de AfD niet altijd kan onderdrukken zijn daarom behalve zeer onfris ook verontrustend.
De gevolgen van de Duitse 'normalisering' zullen zich in de EU doen voelen. Dat de kans op een transferunie afneemt, zullen weinigen hier berouwen. Maar 'Europa' drijft op Duitse goodwill en de bereidheid een stapje extra te zetten. Als de tektonische platen écht aan het schuiven raken, kunnen de gevolgen verstrekkend zijn.
Lees hier alles over de Duitse verkiezingen
Merkel aan het roer van een rechtser Duitsland
Bondskanselier Angela Merkel heeft de Duitse verkiezingen gewonnen met de slechtste uitslag die haar partij sinds 1949 heeft gehaald, 33 procent van de stemmen.
De Populistenfactor
Rechts-populistische partijen zoals de AfD zijn niet meer weg te denken uit de Europese politiek. Hoe groot zijn ze en welke rol spelen ze in hun land?
Van AfD tot de Grünen: zeven Duitsers over hun keuze
De Duitse kiezer heeft zijn stem uitgebracht. Merkel wint, maar alle aandacht gaat uit naar de opkomst van de AfD. Met welk gemoed betrad Duitsland vandaag het stemhok?