Regering heeft oplossing om telecomdata toch te bewaren na arrest Grondwettelijk Hof

Telefoondata preventief bijhouden van iedereen, zonder onderscheid, mag niet meer, oordeelt het Grondwettelijk Hof. Tot nu bepaalde de zogeheten dataretentiewet dat telecombedrijven van elke klant bepaalde gegevens een jaar lang moeten bewaren: welke nummers wanneer met elkaar bellen of sms’en, en de locatiegegevens.

De Liga voor Mensenrechten en enkele andere organisaties waren naar de rechtbank gestapt omdat ze zo’n algemene regeling in strijd achten met onze privacy. Het Hof geeft hen nu gelijk. 

“Dit maakt het voor de onderzoeksrechters niet gemakkelijk”, zegt Philippe Van Linthout, de voorzitter van de Vereniging van Onderzoeksrechters. De telecombedrijven moeten die gegevens bijhouden opdat de politie ze kan opvragen voor een specifiek onderzoek, bijvoorbeeld als iemand een misdrijf heeft gepleegd. 

“Deze gegevens zijn voor onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten een cruciaal wapen in de strijd tegen de georganiseerde misdaad en terreur”, stelt minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld).

Gebruiken mag, bewaren niet

De data worden ook gebruikt in verdwijningszaken, zoals bij de 12-jarige jongen uit Mortsel die vorig jaar vermist was. Hij kon pas gelokaliseerd worden nadat zijn ontvoerder, zijn oom, in Henegouwen zijn telefoon weer ingeschakeld had. Het Hof ziet geen probleem in het verlenen van toegang tot deze gegevens aan politie en justitie, maar wel in het massaal bewaren ervan.

De uitspraak is geen verrassing. Ze volgt op een negatief advies van het Europees Hof van Justitie. De afgelopen maanden hebben de kabinetten van Telecom, Justitie en Defensie een oplossing uitgewerkt. Die voorziet in het inbouwen van voldoende differentiëring, om te voldoen aan de eisen van het Hof, door het formuleren van criteria. 

Statistieken

Daarbij wordt bijvoorbeeld gedacht aan criminaliteitsstatistieken, die aantonen waarom het belangrijk is om in een bepaald arrondissement de telefoondata bij te houden, of aan de nabijheid van kritieke infrastructuur zoals een station, een luchthaven of een haven. Ook als het OCAD het dreigingsniveau verhoogt, kan het nodig zijn om alle telefoondata op het grondgebied tijdelijk te bewaren.

“Een gelaagde oplossing, een lasagne aan criteria”, klinkt het op een van de kabinetten. Voldoende criteria moeten zorgen voor voldoende dekking, opdat justitie en politie hun werk kunnen doen. In de feiten zal het dus nog altijd eerder regel dan uitzondering zijn dat telecombedrijven onze data bewaren. De wet is zo goed als klaar voor stemming, maar moet nog enkele controles passeren, zoals die van de Gegevensbeschermingsautoriteit.