Welkom op de blog van Anesthesie en Operatiekwartier. Jullie kunnen hier stage-ervaringen, vragen over de geziene les posten. We kunnen deze in de klas dan bespreken.
Anesthesie en operatiekwartier
28-12-2014
Epidurale ansthesie
In de les zagen we epidurale anesthesie. Hieronder vinden jullie een filmpje over het aanbrengen van een epidurale katheter.
Techniek van de gecombineerde spinaal-epidurale verdoving
Een epidurale naald wordt tussen de wervels tot in de epidurale ruimte geprikt. Dit gebeurt in de lenden terwijl de vrouw voorovergebogen zit.
Vervolgens schuift de arts de spinale naald doorheen de eerste naald en prikt daarmee doorheen de harde vliezen (de dura). Deze zeer fijne naald heeft een speciale punt die de vezels van de harde vliezen niet doorsnijdt, maar ze uit elkaar duwt zodat er geen blijvende schade wordt toegebracht. Een eerste kleine hoeveelheid verdovingsmiddel wordt rechtstreeks in het cerebrospinaalvocht ingespoten en de spinale naald wordt verwijderd.
Door de epidurale naald wordt daarna een katheter geschoven tot in de epidurale ruimte (ruimte tussen de harde vliezen en de wervels) zoals bij een klassieke epidurale verdoving. De naald wordt verwijderd en de katheter wordt tegen de rug geplooid en vastgekleefd met pleisters. Gedurende de arbeid en de bevalling worden de verdovingsmiddelen via dit buisje toegediend. De patiënt kan dit zelf controleren.
Veel patiënten, zelfs verschillende dokters, veronderstellen dat heelkunde enkel onder algemene anesthesie kan gebeuren. Dit is niet waar. Verschillende procedures kunnen gebeuren bij wakkere patiënten met regionale anesthesie.
Patiënten hebben ook twijfels om hun chirurgie te laten gebeuren onder regionale anesthesie. Hoe meer patiënten echter de redenen en de voordelen van regionale anesthesie verstaan, hoe meer patiënten er zullen kiezen voor deze vorm van verdoving.
Om deze reden hebben we dan ook deze verschillende pagina's neergeschreven.
Algemene informatie
Wat is regionale anesthesie?
Anesthesie betekent afwezigheid van gevoel. Regionale anesthesie onderbreekt de bezenuwing van een lichaamsdeel zoals de arm, waardoor de patiënt hier geen pijn kan voelen.
Hoe wordt regionale anesthesie gebruikt?
Regionale anesthesie wordt gebruikt om pijn tijdens de heelkunde te voorkomen. Soms wordt het als enige vorm van anesthesie gebruikt, zodat de patiënt wakker blijft tijdens de operatie. Soms wordt regionale anesthesie gecombineerd met slaapmedicatie, zodat u zich kan ontspannen tijdens de operatie. Soms wordt regionale anesthesie gecombineerd met een algemene narcose, meestal om voor een goede postoperatieve pijnstelling te bekomen
Welke medicatie wordt er gebruikt?
Lokale anesthetica blokkeren de zenuwgeleiding en worden bijna altijd gebruikt voor regionale anesthesie. Ze verhinderen het optreden van pijn en verminderen de spierkracht tot het blok uitgewerkt is.
Verschillende lokale anesthetica
Marcaïne, Naropin en Chirocaïne zijn langwerkende lokale anesthetica
Scandicaïne is een intermediar werkend lokaal anestheticum
Xylocaïne is een kortwerkend lokaal anestheticum
Andere medicamenten kunnen toegevoegd worden aan deze lokale anesthetica:
Adrenaline
Catapressan
Fentanyl of Sufentanil
Doet het prikken van een block pijn?
Wanneer men een block prikt veronderstelt dit uiteraard het gebruik van een naald en een spuit om het medicament op de juiste plaats in te spuiten. Spijtig genoeg kan dit een beetje oncomfortabel zijn. De anesthesist zal echter de huid op de plaats waar hij prikt verdoven, waardoor u minder last zal hebben.
Zenuwen ter hoogte van de arm, lies, been, enzovoort worden opgespoord met lichte stroomstootjes, die gegenereerd worden met een zenuwstimulator. Wanneer men met de naald dicht bij de zenuw komt zal het lidmaat beginnen te bewegen. Dit kan een vreemd gevoel geven, maar het doet meestal geen pijn.
Zal het block voldoende werken?
Wanneer een voldoende hoeveelheid van het juiste product op de juiste plaats goed werd ingespoten, zal het blok voldoende goed werken. Soms is het gemakkelijk om de juiste plaats op te sporen (vb. een ruggenprik), soms kan het opsporen van een zenuw moeilijk zijn (vb. interscalenusblok). Het duurt meestal 15 à 45 minuten alvorens een block goed werkt.
Vaak uitgevoerde blocks werken in 90 à 99 % van de gevallen, afhankelijk ven het type block en de kennis van de anesthesist.
Wat gebeurt er indien het block niet werkt?
Wanneer een block niet werkt zijn er verschillende opties:
Meer lokaal anestheticum inspuiten indien mogelijk
Indien mogelijk een ander block uitvoeren
U een beetje slaperig maken
Overschakelen naar algemene anesthesie
Wat zijn de onaangename effecten en potentiële nevenwerkingen?
Over het algemeen is regionale anesthesie veilig en gaat gepaard met weinig nevenwerkingen.
Het meest onaangename effect van een regionale anesthesie is waarschijnlijk de voosheid en spierzwakte van het verdoofde lichaamsdeel. Dit verdwijnt na enkele uren.
De nevenwerkingen die optreden, hangen meestal af van het type blok. Zo kan het lokaal anestheticum accidenteel ingespoten worden in een bloedvat, wat aanleiding kan geven tot epilepsie en hartstilstand. Om deze reden wordt het lokaal anestheticum steeds traag ingespoten en gebeurt de techniek steeds door een anesthesist in een ruimte waar zuurstof en reanimatiemateriaal aanwezig is.
Zenuwschade
Zenuwschade kan ook optreden en werd reeds elders besproken. Zenuwschade (uitval of doofheid) kan optreden door beschadiging met een naald tijdens het uitvoeren van een regionale anesthesie of het kan veroorzaakt worden door druk op een zenuw tijdens een operatie.
Meestal is deze beschadiging tijdelijk en herstelt binnen twee à drie maand.
Waarom zou ik kiezen voor een regionale anesthesie?
Regionale anesthesie vermijdt de risico's en nevenwerkingen van algemene anesthesie, zoals misselijkheid en braken
Regionale anesthesie werkt langer dan de chirurgie, waardoor dus ook de pijnverdoving langer blijft doorwerken
Regionale anesthesie kan bloedverlies reduceren
Sommige patiënten verkiezen om alles onder controle te houden
Waarom zou ik niet kiezen voor een regionale anesthesie?
In bepaalde omstandigheden is een regionale anesthesie niet aangewezen voor een bepaald type ingreep. De meeste ingrepen thv. borstkas en buik moeten onder algemene narcose gebeuren. Men kan u wel regionale anesthesie voorstellen voor postoperatieve pijntherapie.
Sommige anesthesisten zijn niet bedreven in het uitvoeren van regionale technieken
Sommige patiënten willen niet wakker zijn tegen een ingreep. De anesthesist kan u echter lichte slaapmedicatie toedienen zodat u tijdens de ingreep zich zeer comfortabel voelt
Verschillende blocks
Techniek voor verdoving van de schouder: het interscalenusblock
De meeste ingrepen aan de schouder en aan de bovenarm doen ontzettend veel pijn na de operatie. Om deze reden wordt er vaak een interscalenusblock geplaatst.
Het interscalenusblock wordt geprikt voor u in slaap wordt gedaan. Het prikken van dit interscalenusblock neemt in totaal ongeveer 15 minuten in beslag. Men prikt het block in de voorbereidingsruimte en het kan zijn dat u een tijd moet wachten voor de operatie start.
In de hals zal men de correcte plaats opzoeken waar de anesthesist zal prikken. Na ontsmetting en lokale verdoving van de huid zoekt men de zenuwen op die de schouder en de arm bezenuwen. Dit gebeurt met een naald, die u zal voelen bewegen onder de huid. Dit is meestal niet pijnlijk. Men spoort de zenuwen op met elektrische schokjes waardoor de arm of schouder beweegt. Dit is op zich niet pijnlijk maar kan een onaangenaam gevoel veroorzaken. Na het inspuiten van de verdovingsproducten zal men in de nabijheid van de zenuwen een buisje achterlaten. Langs dit buisje kunnen we dan verdovingsproducten met behulp van een pijnpomp toedienen.
Zoals elke techniek kunnen ook bij deze techniek een aantal complicaties voorkomen: infectie ter hoogte van de punctieplaats, zenuwbeschadiging door de naald, allergie op de ontsmetting- of verdovingsproducten, inspuiten van het verdovingsproduct in de bloedbaan met een toxische reactie tot gevolg, tijdelijke kortademigheid, tijdelijk afhangen ooglid, tijdelijke heesheid, enzovoort. De anesthesiemedewerker kan, wanneer u dit wenst, hier meer uitleg over geven.
Na het plaatsen van dit interscalenusblock zal de anesthesist starten met de algemene anesthesie.
Een Biers block, ook wel intraveneus regionale anesthesie genoemd, is een techniek die ingevoerd werd door Dr. Bier in 1908. Het kan gebruikt worden voor kortdurende ingrepen aan hand en voorarm.
Nadat een infuusnaald geplaatst werd thv. de te verdoven arm, wordt de arm strak gewindeld en afgesloten door een knelband. Nadien wordt het product via de naald geïnjecteerd. Onmiddellijk na injectie begint de verdoving te werken en kan de chirurg opereren.
Het axillair block
Ter hoogte van de oksel zoekt men de zenuwen op met een zenuwstimulator. Men spuit een lokaal anestheticum in en laat eventueel een katheter (dit is een dun buisje) achter in de nabijheid van de zenuwen. Op deze katheter kan later een pijnpomp geplaatst worden
Deze techniek kan gebruikt worden voor ingrepen ter hoogte van de hand en de voorarm
Technieken voor het verdoven van het been
Regionale anesthesie voor ingrepen aan het been
Het femoralisblock
De zenuwen die het been bezenuwen worden in de lies opgespoord met een zenuwstimulator. Deze techniek kan gebruikt worden voor verdoving na ingrepen van de knie. Men zal dan ook een pijnpomp installeren na de ingreep.
Ofwel wordt alleen deze techniek uitgevoerd, ofwel, zoals na een totale knieprothese, wordt deze techniek uitgevoerd in combinatie met een ischiadicusblock, waarbij men een zenuw opspoort in de bil.
Het ischiadicusblock
De zenuwen die het been bezenuwen worden in de bil opgespoord met een zenuwstimulator. Deze techniek kan gebruikt worden voor verdoving na ingrepen van de knie. Men zal dan ook een pijnpomp installeren na de ingreep.
Ofwel wordt alleen deze techniek uitgevoerd, ofwel, zoals na een totale knieprothese, wordt deze techniek uitgevoerd in combinatie met een femoralisblock, waarbij men een zenuw opspoort in de bil.
Technieken voor het verdoven van de voet
Het popliteaal block
Bepaalde ingrepen aan de voorvoet (correcties ter hoogte van de tenen) kunnen gebeuren met een popliteaal block. De zenuwen die de voet bezenuwen worden in de kniekuil opgespoord met een zenuwstimulator.
Bepaalde ingrepen aan de voorvoet (correcties ter hoogte van de tenen) kunnen gebeuren met een enkelblock. De zenuwen, die de voet bezenuwen, worden ter hoogte van de voet geïnfiltreerd met lokaal anesthetica.
Bij een algemene anesthesie spuit de anesthesist via uw infuus een slaapmiddel of intraveneus anestheticum in. Ondertussen houdt men boven uw mond een masker met zuivere zuurstof (de anesthesist zal u vragen om enkele keren diep in en uit te ademen). Na het inspuiten van deze medicatie zal u al zeer snel het bewustzijn verliezen.
In een aantal gevallen brengt men u onder narcose door u het slaapmiddel doorheen dat masker te laten inademen; in dit geval spreekt men van een inhalatieanesthesie. Dit is een manier die frequent bij kinderen wordt gebruikt.
Tijdens een algemene anesthesie spuit de anesthesist naast een slaapmiddel ook een pijnstiller en in sommige gevallen een spierontspannend middel in.
Wanneer u onder narcose bent en u stopt met zelf te ademen neemt de anesthesist deze ademhalingsfunctie van u over. Hij zal via het masker zuurstof en anesthesiegassen in de longen blazen. De anesthesist zal afhankelijk van het type ingreep kiezen tussen verschillende methodes om uw ademhaling te verzekeren:
ofwel via het masker
ofwel wordt een buisje (d.i. het zgn. larynxmasker) in de keel geplaatst, dat aangeschakeld wordt aan een beademingsapparaat dat de zuurstof en lucht in uw luchtpijp blaast.
ofwel wordt er een buisje (d.i. de zgn. tube) in de luchtpijp geplaatst, dat aangeschakeld wordt aan een beademingsapparaat dat de zuurstof en lucht in uw luchtpijp blaast.
Zo nodig brengt de anesthesist nog één of verschillende andere katheters in een ader of slagader aan. Dit is afhankelijk van het type operatie dat u moet ondergaan (bv. bij hartoperaties). Soms worden ook nog andere buisjes of sondes aangebracht, bv. maagsonde, blaassonde, enz.
Als de nodige voorbereidingen zijn gebeurd, zal men u eventueel nog in een andere houding brengen op de operatietafel (bv. in buikligging).
Alles is nu klaar om de operatie aan te vatten.
Arteriële katheter
Dit is een katheter die wordt aangebracht in een slagader of arterie.
Een arteriële katheter wordt gebruikt voor:
de opvolging van bloedcirculatieparameters, bv. de nauwkeurige meting van de bloeddruk als deze snel kan schommelen;
afname van meerdere bloedstalen.
Het plaatsen van deze katheter dient steeds door de anesthesist te gebeuren. Er zijn verschillende aanprikplaatsen mogelijk maar meestal gebruikt men een slagader ter hoogte van de pols (aan de duimzijde). Vóór het aanprikken wordt de huid lokaal verdoofd via een inspuiting, daarna wordt met een naald in de slagader geprikt en wordt deze naald weer verwijderd terwijl de katheter ter plaatse blijft. In sommige gevallen wordt deze katheter echter geplaatst als u al slaapt.
Swan-Ganz katheter
Dit is een katheter die wordt ingebracht via een ader tot in de longslagader, dit is de slagader die het bloed van het hart naar de longen voert om daar terug van zuurstof te worden voorzien. Ter hoogte van de tip van deze katheter zit een opblaasbaar ballonnetje en een temperatuurgevoelige weerstand. Met behulp hiervan worden o.a. bloeddrukken en bloedvolumes van het hart gemeten (hemodynamische monitoring).
Een Swann-Ganz katheter wordt enkel geplaatst voor ingrepen die zeer belastend zijn voor de bloedcirculatie (vaatchirurgie, hartchirurgie, longchirurgie e.d.).
Blaassonde
Dit is een zeer soepel buisje dat ontworpen is om in de blaas in te brengen via de urine- of plasbuis. Deze sonde wordt geplaatst om de hoeveelheid uitgescheiden urine te meten, omwille van de lange operatieduur of omwille van uw comfort na de ingreep. Deze sonde wordt enkele dagen (vanaf een tweetal dagen) na de operatie verwijderd.
Maagsonde
Dit is een zacht buisje dat via de neus wordt ingebracht en door de slokdarm wordt opgeschoven tot in de maag. Deze sonde wordt geplaatst om overtollig maagvocht te draineren en te vermijden dat maagvocht in uw longen overloopt. Deze sonde wordt meestal binnen de eerste 24 uren na de ingreep verwijderd.
Welkom op de blog van anesthesie en operatiekwartier. Jullie kunnen hier stage-ervaringen delen met medestudenten. In de les kunnen we hierop terugkeren.
