Scholastiek

-Hierna enige 'top-ideeën' uit de scholastieke meta-fysica ...in het Latijn met vertaling .

A. Meta-physica generalis (algemene meta-fysica) .

-Ontologia ( ontologie )  :
-Ontologia cum sit scientia de ente communissimo est scientia una et scientia realis .
( ontologie, die de wetenschap is omtrent het zijn en de zijnden in het algemeen, is een reële wetenschap )
- Ens est id quod habet esse quadam modo ( het zijnde is dat wat het 'zijn' heeft op een zekere wijze ) .
-Divisio entis ( soorten van zijn of zijnden) : esse realis, seu physicam (res)-esse intentialis- esse rationalis -esse moralis- esse artificialis - (... reëel zijn : de zaak, de substantie -potentieel zijn- redelijk zijn - moreel zijn- kunstmatig zijn, enz.) . Esse realis est esse essentia et esse existentia (Reëel-zijn bestaat uit existentie en essentie ) . Non-esse  : Ente oppunitur non-esse, nihilum (Niet-zijn of het nihil is het tegenstelde van het zijn of het zijnde ) .Principia quae a notione entis derivantur : (principes af te leiden vanuit het wezen of het zijnde .
a. principium identitatis ( principe van identiteit)  ; quod est, est ( wat is, is) .
b. principium contradictionis (principe van het tegendeel) :quod est non non-est ( wat is, is niet niet)
c. principium tertii exclusi (principe van het derde uitgeslotene) : non medium est inter ens et non-ens ( er bestaat geen derde tussen of naast zijn en niet-zijn ) .
-De Unitate : (over de eenheid) . Unum per se est id quod est indivisum ( op zich is de eenheid, dat wat niet kan gedeeld of verdeeld worden) . "Omne ens est unum unitate formali" (alle zijnde is een eenheid naar vorm) . Multitudo est concrete sumpta ( veelheid bestaat als geheel gezien) ; multitudo menserata per unitatem (of veelheid naar de eenheid gemeten).
-De veritate ontoligica ( over de ontologische waarheid) . Veritas in genere est quaedam confirmatis intellectus et rei ( de waarheid is de gelijkvormigheid van de zaak met het intellect) . Omne ens reale est verum ( alle reëel zijnde of zijn is waar ) .
-De Bono ( over het goede) . Bonum est id quod omnia appetunt ( goed is wat iedereen en alles nastreeft ) . Malum est bonitati oppositum ; non est ens, sed privatio ( Kwaad of slecht is het tegengestelde van goed; maar is geen zijnde, maar eerder een beroving van het goede ) . Malum morale (zedelijk kwaad) .
-De ordine : ( over de ordening of de orde) . Ordo abstracta est apta dispositio plurium secundum aliquid quod dicitur principium ordinis ( Orde is een schikking van het vele naar één ordend principe) .
-De Potentia et Acta : (over potentie en act --zie Aristoteles) - Quidquid est physice mutabile, est physice compositum ex actu et potentia in eo ordine, in quo est mutabile . (alles wat fyisch aan verandering onderhevig is, bestaat uit act en potentie) .Omne quod movetur ab alio movetur ( alles wat beweegt, beweegt door iets anders) ...sive 'deus' (uitgezonderd god) ...de 'eerste onbewogen beweger' ?
-De Substantia (over de substantie) . Substantia illud quod primo stat sine determinationibus secundariis ...(substantie is dat wat zelfstandig bestaat...). Substantia dividitur in materialis et immaterialis (er zijn materiele en immateriele substanties) ... De qualitate substantiae est omnis determinatio, quae ens fit tale (het wezen van de substantie is het er zijn op een bepaalde wijze) .
-De relatione ( over de relatie)  : relatione est ordo respectur unius ad aliud . (relatie is een orde van het ene naar het andere) .
-De entis Causis  : (over de oorzaken) . Causa est principium per se influens esse in aluid (oorzaken zijn een principe, dat 'zijn' in iets anders verwezenlijkt). -Causa finalis  : id propter quod ( de doel-oorzaak of finale oorzaak  : waartoe of waarom ?) Causa efficiens, tantum amore finis, eam moventis, agit (de werkoorzaak handelt uit liefde voor een doel ) . Omne agit propter finem (alles gebeurt met een doel) . Nihil est sine ratione sufficiante ( niets is er zonder voldoende reden) . En 'Nihil est sine causa ...sive Deus' ( en niets is zonder oorzaak, behalve god) ...


B. Meta-physica specialis ( bijzondere meta-fysica) .

-Cosmologia  : scientia mundi per supremas ejus causas, naturali lumine comparata . (cosmologie de wetenschap van de cosmos- de wereld- vanuit een natuurlijk standpunt gezien) .
-De Quantitate : (over de hoeveelheid) quantum dicitur id quod est divisibile in unitate ( een hoeveel is dit wat kan in eenheden verdeeld worden ) . Quantum est discretum aut continuum ( een hoeveelheid bestaat afgezonderde eenheden of is een continuiteit) .Continuum non constat ex divisilibus ( een continuum kan niet verdeeld worden ) . Primarius effectus formalis quantitatis est extensio actualis (het eerste effect van de vormelijke hoeveelheid is de uitgebreidheid) .
-De Loco ( over de Plaats) ; Locus est terminus corporis ambientis immobilis primus (plaats is de ruimte, die een lichaam, dat niet in beweging is, inneemt ) . De Spatio : ( de afstand) spatium absolutum non est ens reale ( afstand is geen reëel wezen) .
-De Qualitate ( over de hoedanigheid) . Corpora vere mutantur secundum locum, quantitatem et qualitatem ( een lichaam kan veranderen van plaats, van groote of hoeveelheid en van hoedanigheid of van wezen ) .
-De Motu (over de beweging) - Motus lato sensu est quaelibet mutatio seu quilibet transitus de potentia ad actum (beweging of verandering is een overgang van potentie naar act ) ...Aristoteles .Ook van hem is " Tempus est numerus motus secundum prius et posterius" -
( Tijd is de maat van de beweging volgens voor en na) ...
--Hylemorphisme :Materia prima et Forma substantialis  : Materia prima dicitur causa formae in quantum forma non est nisi in materia ; et similiter forma est causa materiae in quantum materia non potest esse in actu nisi per formam ( vorm en materie hebben wederzijds elkander nodig om een substantiele vorm en lichaam te vormen) .

-Bijvoegsel uit het Grieks : Στην αρχή ο Λόγος, και ο Λόγος ήταν με το Θεό ήταν, και ο Λόγος ήταν Θεός. Και όλα αυτά που έχει δημιουργηθεί από το Λόγο.
- of : In het begin was de logos ( de rede, idee, logica) ; en de logos was bij god ; en de logos was god . En alles, wat is, is ontstaan door de Logos .


- Tot zover een samenvatting van de Scholastische meta-fysica …; uit heimwee naar mijn Grieks-Latijnse humaniora , en meta-fysica studies . -Valère De Brabandere-