Windmolen
De Goliath in de Eemshaven tussen moderne
windturbines. De Goliath heeft een
vlucht van 23,5 m, bij de windturbines is dit ca. 120m.
Windmolens in Spanje. Molens van dit soort werden door
Don Quichot voor reuzen aangezien.
Windmolens in westelijk
Siberië(circa 1910).
Deze windmolen in Jeruzalem heeft nog nooit gefunctioneerd. Waar hij staat is namelijk te weinig wind.
Een in verval geraakte molen met als bouwjaar 1709 in Duitsland, Michendorf-Langerwisch.
Deze Amerikaanse windmolen (een
windmotor) in Friesland staat uit de wind gedraaid door middel van de windvaan.
Windmolens zijn molens die de bewegingsenergie van de lucht (wind) omzetten in rotatie-energie van de wieken, die dan nuttig kan worden gebruikt, bijvoorbeeld voor het opwekken van elektriciteit (windturbine), het malen van graan of het verplaatsen van water.
Bij windmolens kan men twee hoofdtypen onderscheiden:
- de vaak 'industriële' windmolens die dienen om elektriciteit op te wekken en in de laatste decennia van de twintigste eeuw als energiebron steeds belangrijker zijn geworden, zie daarvoor windturbine;
- de 'traditionele' windmolens, die tot in de achttiende eeuw van grote betekenis waren. De rest van dit artikel gaat over dit type.
De vermoedelijk oudste, echter qua leeftijd toch niet onomstreden windmolen is de Chinese windmolen. In de in Luoyang (provincie Liaoning) geopende Han-begraafplaatsen vond men muurschilderingen, die het gebruik van windmolens in China sinds de oosterse Han-dynastie (25-220 na Chr.) aantonen. Voor zover bekend stamt de eerste vermelding van een windmolen in de Chinese literatuur van Yehlu Chu-Tshai, een Chinees staatsman, die er in het verslag van zijn reis naar Turkestan (1219 na Chr.) over schrijft. Hierbij zou het echter om een Perzische windmolenkunnen gaan. De geschiedenis van de Perzische windmolen kan tot in de 7e eeuw teruggevolgd worden. Zowel de Chinese als de Perzische molen werkt met een verticale draaias.
Lang is men ervan uitgegaan dat het eerste windmolentype in Europa de standerdmolen is geweest, maar dit type molen is zo ingenieus geconstrueerd dat het er onmogelijk zo maar opeens geweest kan zijn. Het is daarom aannemelijk dat de standerdmolen het resultaat is van een "evolutie" die enige honderden jaren geduurd heeft.
In Europa verschenen de eerste windmolens ten laatste in de tweede helft van de 12e eeuw in Noordwest-Frankrijk, Vlaanderen en Zuid-Engeland. Een van de oudste schriftelijke sporen (1183) gaat over het Wormhoutse domein van de abdij van Sint-Winoksbergen.[1] Feitelijk waren dit watermolens geplaatst op een centrale paal waarbij het rad vervangen was door wieken. De laatste exemplaren van de "inverted mill" zijn waarschijnlijk rond 1930 verloren gegaan en hebben nagenoeg geen sporen achtergelaten.
Geschiedenis in de Lage landen[bewerken]
Bioscoopjournaal uit
1924 over het langzaam verdwijnen van windmolens en het
molenaarsvak.
In het Belgische Silly stond al in 1040 een standerdmolen.[2]
De oudste vermelding van een windmolen in Nederland is afkomstig uit het voormalige dorp Willemskerke in Zeeuws-Vlaanderen en dateert uit 1221.[3] De oudste nog bestaande standerdmolen in Nederland is de Doesburgermolen. In 1280 vindt de eerste vermelding plaats van de torenmolen met de draaibare kap. Er zijn nog vier torenmolens in Nederland. In de 15e eeuw verscheen in Nederland de wipmolen als poldermolen. De houten achtkant ontstond in Nederland aan het begin van de 16e eeuw. Ook de tjasker dateert uit deze eeuw. De houtzaagmolen kwam vanaf 1592 in ontwikkeling door de toepassing van de krukas. In 1593 ontving Cornelis Corneliszoon van Uitgeest octrooi op zijn vinding om op windkracht hout te zagen.
De komst van de stoommachine had tot gevolg dat veel windmolens in verval raakten. Ze werden niet meer gebruikt, niet meer onderhouden of gesloopt. Van veel molens is alleen nog het onderste deel aanwezig.
.jpg)
.jpg){kind=link}
