Vervoer of transport is het verplaatsen van goederen of personen. Dit kan bijvoorbeeld met de fiets, de auto, het vliegtuig...
Bij transport kan het gaan om tastbare (bv. goederenvervoer), vloeistoffen (bv. olietransport), gassen (bv. aardgas), mensen (bv. personenvervoer), dieren (bv. veetransport), maar ook niet-tastbare producten zoals energie of informatie.
Voor het vervoer wordt gebruik gemaakt van vervoermiddelen. Het proces van verplaatsing wordt verkeer genoemd.Bij deze vormen van vervoer verandert het vervoermiddel van plaats en daarmee de zaken. Maar er is ook vervoer door middel van vervoermiddelen die op hun plaats blijven, zoals pijpleidingen, kabels...
Het woord "transport" is samengesteld uit het Latijnsetrans dat over betekent, en portare, wat dragen betekent.
Met een vervoermiddel, vaartuig, vliegtuig of transportmiddel worden mensen, goederen of dieren vervoerd. Vervoermiddelen kennen verschillende vervoerwijzen zoals varen, rijden of vliegen.
De term voertuig wordt over het algemeen gebruikt voor vervoermiddelen die over land gaan, zoals bijvoorbeeld fietsen,auto's, treinen, trams...
Vervoermiddelen over en door water worden vaartuigen genoemd.
Voor vervoermiddelen in de dampkring gebruikt men helikopters of vliegtuigen.
Buiten de dampkring gebruikt men ruimtevaartuigen.
Een vervoermiddel kan door mensenkracht, een trekdier of door windkracht voortbewogen worden.
Hefbomen verlichten voor ons het werk. Daardoor moeten wij minder KRACHT uitoefenen.
Het is een staaf ( een 'boom' ) die om een punt draait.
Er komen altijd drie zakken voor :
- kracht
- last
- draaipunt
katrollen
Katrollen verlichten ook werk voor ons. Wederom moeten wij minder kracht uitoefenen.
Een katrol is eigenlijk niet meer dan een geleidingswiel waarover een kabel of touw loopt. Je kunt er de richting van de krachten mee veranderen. Een systeem van losse en vaste katrollen samen heet een takel. Takels worden gebruikt om zware lasten te tillen.
tandwielen
Tandwielen zorgen voor overbrengen van beweging. In sommige gevallen helpen ze via beweging kracht over te brengen. Tandwielen worden vooral gebruikt om het zware werk van mensen te verlichten.
De afstand die goederen afleggen, is bepalend voor de keuze van het transportmiddel. Ook factoren zoals tijd, houdbaarheid van de vervoerde goederen... spelen een rol.
Bij het vervoer houdt men rekening met het soort goed.
Goederen die fris moeten blijven krijgen een 'koeltransport'.
Aantal voorbeelden :
- melk
- kaas
- yoghurt
Breekbare goederen krijgen ook een speciale behandeling. Dit zie je aan het pictogram onderaan.
Aantal voorbeelden :
- glazen
- vazen
- servies
DUS :
We kiezen de transportmiddelen afhankelijk van de aard van het goed en de af te leggen weg.
Iedere stof of voorwerp komt ook voor in een bepaalde vorm of toestand. Dit is de aggregatietoestand.
Er zijn drie toestanden :
- vast
- vloeibaar
- gas
Er is één stof die in alle toestanden voorkomt : water
De stappen van het proces centrale tot stopcontact
Stroom wordt opgewekt bij een elektriciteitscentrale. De centrales werken samen voor het beste resultaat, maar hoeven nooit allemaal tegelijkertijd te draaien. Dankzij een vernuftige manier van energieopslag is het mogelijk om de stroom te importeren en exporteren via hoogspanningsnetten.
Als de stroom die geproduceerd wordt in de elektriciteitscentrales direct uit zullen komen in je stopcontact kan dit enorme gevaren opleveren. Er moest dus een manier gevonden worden om stroom om te zetten en te verdelen richting verschillende woningen.
Om hiervoor te zorgen wordt er gebruik gemaakt van speciale onderstations. Deze zijn aangesloten op het hoogspanningsnet en ontvangen de hoogspanning van elektriciteitscentrale. Zij zorgen ervoor dat de elektriciteit naar middenspanning wordt omgezet. Deze elektriciteit wordt direct doorgeschakeld naar het volgende niveau: grote bedrijven en transformatorstations.
In transformatorstations wordt de verzamelde energie omgezet naar de spanning die uit jouw stopcontact mag komen voor veilig gebruik. Daarnaast beschikken zij over nog een belangrijke functie: zij moeten de elektriciteit verdelen over de woningen in Nederland. Het moet immers niet zo zijn dat het een bepaald gedeelte van het land zonder elektriciteit komt te zitten als het andere gedeelte net in haar behoefte is voorzien.
Deze stroom wordt onder hoogspanning naar de woningen vervoerd. Dit om zoveel mogelijk elektriciteitsverlies te voorkomen
Nadelen van het vervoeren van energie
Onze huidige manier van het vervoeren van energie heeft bewezen effectief te zijn. We ontvangen immers continue energie en dit past bij ons verbruik. Toch kleven er ook wel wat nadelen aan. Zo treedt er minimale elektriciteitsverlies op tijdens het vervoer. Iets wat vooral zonde is nu onze fossiele grondstoffen al langzaam uitgeput raken. Daarnaast zorgt een storing in het proces er al snel voor dat een hele stad of dorp zonder elektriciteit zit. Het duurt vaak uren voordat dit probleem opgelost kan worden en zeker in ziekenhuizen en andere zorginstellingen is dit een groot probleem. Maar ook gezinnen met jonge kinderen ondervinden hier al gauw last van.
Zonne-energie is een energie van de zon in de vorm van warmte en licht. Planten gebruiken zonne-energie voor fotosynthese, waarbij zij water en kooldioxide uit de lucht omzetten in suikers.
Met zonne-energie wordt meestal bedoeld de energie die mensen zelf met hun technologie opwekken direct vanuit zonnestraling. Dit gebeurt op dit moment in West-Europa vooral op twee manieren :
De meest gebruikte toepassing is door middel van zonnepanelen met fotovoltaïsche. Die zetten het licht direct om in elektriciteit: zonnestroom
Een andere manier om gebruik te maken van zonlicht is thermische zonne-energie waarbij zonlicht wordt omgezet in warmte. Dit gebeurt door zonneboilers.
Voor landen waar de zon bijna de hele dag schijnt bestaat een goede technologie om zonne-energie te oogsten: geconcentreerde zonne-energie, ook wel thermische zonne-energie genoemd. Hierbij worden de zonnestralen door middel van spiegels samengebracht op een klein oppervlak, waar een hoge temperatuur ontstaat. Met die hoge temperatuur wordt stoom gemaakt, waarmee net als in een gewone centrale elektriciteit wordt opgewekt.
Een minder toegepaste techniek is de zonnetoren. Lucht wordt opgewarmd door zonnewarmte onder een cirkelvormig doorschijnende collector die aan de rand open is. Zo vormt het doorschijnende dak samen met de grond een opslagruimte voor door de zon opgewarmde lucht. In het midden van de cirkel staat een verticale toren, die aan de basis een grote doorsnede heeft. Omdat hete lucht lichter is dan koude lucht, stijgt deze op door de toren. De toren zuigt meer lucht aan en er wordt nieuwe koude lucht aangevoerd aan de rand van de opslagruimte. Een continue stroom van lucht kan bereikt worden door met water gevulde buizen onder het dak te plaatsen. Overdag warmen deze op en s nachts geven ze hun warmte af. Zo is er sprake van een constante stroom veroorzaakt door zonnewarmte. De energie die ontstaat bij deze opwaartse stroom lucht wordt door windturbines omgezet in mechanische energie en met generatoren wordt deze mechanische energie omgezet in elektrische energie.
Een kerncentrale is een elektriciteitscentrale die elektriciteit opwekt met de energie die vrijkomt bij kernsplijting. Net zoals bij de andere
soorten elektriciteitscentrales wordt met deze splijtingswarmte stoom opgewekt die een turbine aandrijft. De mechanische energie in deze turbine wordt dan via een alternator omgezet in elektrische energie.
In een kerncentrale maakt men gebruik van de brandstof uranium om warmte te produceren. Hiermee produceert men stoom om via een turbine een elektrische generator aan te drijven. Bij het splijten van uranium komt een grote hoeveelheid warmte vrij.
koeling
Net zoals andere thermische centrales, hebben kerncentrales koeling nodig. Omdat er voor de veiligheid twee gescheiden koelsystemen zijn, is er echter voor kerncentrales naar verhouding meer koeling nodig in vergelijking met reguliere thermische centrales. Omwille van de grote behoeften aan koelwater zijn kerncentrales vaak in de omgeving van rivieren of aan zee gelegen. Door de opwarming van de aarde kan de temperatuur van dat omgevingswater stijgen zodat de reactor tijdelijk vertraagd of zelfs stilgelegd moet worden, omdat een efficiënte koeling moeilijker wordt en/of omdat het warmere water het leven van planten en dieren in de rivieren bedreigt.
risico's
Het grootste risico van een kerncentrale is het vrijkomen van radioactief materiaal uit een kernreactor, waarbij de gezondheid van grote aantallen mensen en dieren in gevaar komt. De straling kan vrijkomen als gevolg van een oververhitting in de vitale delen van een reactor of bij beschadiging van de reactor.
Een stofzuiger, een wasmachine,..zijn allemaal voorbeelden van elektrische apparaten. Deze apparaten werken op elektriciteit.
Elektriciteit is een stoom van elektronen. Elektronen zijn kleine, onzichtbare deeltjes met een negatieve elektrische lading. Als een elektrisch apparaat aanstaat, stromen de elektronen door bepaalde onderdelen van dat apparaat. Elektronen stromen altijd van een plaats waar veel elektronen zijn, naar een plaats waar weinig elektronen zijn.
De elektronen stromen in een stroomkring. Een stroomkring bestaat uit een aantal onderdelen die er samen voor zorgen dat de elektrische stroom kan rondstromen. Als de stroomkring ergens onderbroken is, kan de stroom niet rond. Een elektrisch apparaat kan alleen werken als de stroomkring gesloten is.
schakeling
Een stroomkring kan bestaan uit een lampje, een batterij en twee stroomdraadjes. Dat kun je in een schematische tekening zetten. Zo'n tekening noem je een schakeling. Op de afbeelding van de schakeling zie je verschillende symbolen. Elk symbool toont een onderdeel aan. De lijnen die tussen de onderdelen lopen, zijn stroomdraden.
kortsluiting en weerstand
Bij kortsluiting stromen de elektronen supersnel van de minpool naar de pluspool (van een batterij). Er is niets dat de elektronen afremt. De batterij is dan direct leeg.
Een weerstand is een onderdeel van de stroomkring die ervoor zorgt dat de elektrische stroom niet te snel van de minpool naar de pluspool stroomt. Een weerstand zorgt ervoor dat er geen kortsluiting komt, door de elektronen af te remmen.
