Sagen,legenden,ware feiten rondom Zedelgem Een bundeling van verhalen en dergelijke rond Zedelgem .
02-04-2014
De eeuwige jager.
In de streek rond Zedelgem komt veelvuldig de 'sage' voor van de Eeuwige jager. Eens is het een Koningszoon een andere keer een boerenzoon zelfs de zoon van een 'Duitsche Schaper' . De plaats,niet verwonderlijk, de bossen rond het kasteel van Wijnendale en zelfs de Munckebossen tegen Waardamme. Hierna verteld als de Eeuwige Jager van Wijnendale.
In de nabijheid van Wijnendale, eens de veblijfplaats van de graven van Vlaanderen, woonde een boer wiens zoon die in plaats van het land te bewerken en zijn vader behulpzaam te zijn liever in de bossen ging jagen. Meer dan eens had de vader hem dit verboden maar de zoon nam geen acht van deze woorden.en bleef volharden in zijn leven . Jagen,jagen en nog eens jagen. Wanneer de boer op zijn sterfbed lag, riep deze nogmaals zijn zoon om hem een laatste waarschuwing te geven. Doch de zoon was hieromtrent doof en trok opnieuw met zijn meute honden het bos in...
De stervende boer, door wanhoop getroffen, vermaletijdde zijn zoon en sprak een 'ijselijke' vloek uit ; "Jaag dan voor eeuwig en altijd !"
Vanaf dit ogenblik bleef de verdoemde zoon in het bos rondwaren en dus voor eeuwig en altijd jagen. 's Nachts hoorde men hem roepen; "Tjagouw,Tjagouw" en dikwijls weergalmde het gedraaf van zijn paard en het geblaf der honden...
Het liefst jaagde hij in de bosstreken. Volgens sommigen hoort men hem nog met zijn honden door struik en heg 'varen'.Anderen vertellen dat de eeuwige jager de gedaante aangenomen geeft van een grote 'nachtuil' die met scherp 'geschreeuw' door de bossen vliegt.
In de laatste eeuw zijn de oude bossen bijna volledig verdwenen en geeft de Eeuwige Jager zijn 'heil' elders gevonden.
Tijdens W.O.I was er op het grondgebied Aartrijke een heus "vliegveld" !
Er was reeds enige activiteit anno 1914 toen de Duitse Marine luftschiffer Kompagnie onder leiding van een zekere kapitein Stein er zich kwam vestigen. Begin 1917 waren er Duitse marinesoldaten toe in Aartrijke die de werken dienden aan te vatten voor de aanleg van een 'vliegveld'.
Dit vliegveld was gelegen aan de 'Torhoutstraat', recht tegenover het toenmalige 'oude mans huis'.Nadat de grond er een beetje 'effen' was werden er allerlei boeren uit de omgeving opgeeist om met 'tolen' het werk verder af te maken. Ook tal van burgers uit Torhout en Eernegem werden voor deze werken ingezet. De omwonende landbouwers werden met het probleem gekonfronteert dat ze bijna al hun bouwland en weiden kwijt waren aan de bezetter. De oppervlakte van het vliegveld werd geschat op een 16 -tal ha. Grote houten hangars rezen op langs de zijkanten van het veld. Volgens plaatselijke bronnen kwam het in de maand mei de "Bayrische Jagdstaffel nr 16 " er zijn intrek nemen. Zij zouden er niet te lang verbleven hebben en werden vervangen door de piloten en personeel van het pas opgerichte"1°Marine-Feldjagstaffel". Dit smaldeel werd later overgeplaatst naar Koolkerke. De reden voor dit was een betere verdediging en controle van de Brugse achterhaven en de controle over de kanalen Brugge-Oostende en Brugge-Zeebrugge. Want immers Koolkerke was beter,dichter, gelegen dan Aartrijke voor deze taak . Anderzijds bood Aartrijke wel het voordeel dat het was gelegen op het traject dat geallieerde vliegtuigen dienden te volgen om bv. Brugge te bereiken vanuit Noord-Frankrijk. Algauw werd een vliegveld opgericht te Snellegem, een betere strategisch punt. In de onmiddellijke omgeving van het kanaal (Brugge-Oostende), Oostende, Brugge en een ander punt was dat er in Jabbeke een belangrijk , Duits, munitiedepot was.
Op 18 juni begon men met de aanleg van dit vliegveld, het was gelegen aan de Zeeweg Zuid.En omdat er nog gewassen op deze velden stonden,dienden nu ook de schoolkinderen te helpen om de 'paardebonen' en erwten uit te trekken. Het militair personeel nam zijn intrek in het -leegstaand- kasteel van Baron de Maere d'Aertrijke. Een 'raar' detail is hier dat voorheen Duitse Troepen al het meubilair uit het kasteel weggehaald hebben(verwoest en geplunderd dus) Dit moesten ze nu terug halen om de officieren en personeel een behoorlijk onderkomen te geven.
Het duurde dan ook niet lang vooraleer de eerste bommen op Aartrijke zouden vallen. Op 14 Augustus werd het vliegveld gebombardeerd door de geallieerden . Echter zonder schade of gewonden. Op 11 September echter werd een zwaar bombardement uitgevoerd op het vliegveld waarbij één Duits toestel werd vernietigd en twee inwoners van de gemeente licht gekwetst. Op 25 September was er nogmaals een "raid" die enkel wat 'putten' maakte in het vliegveld en de toenmalige brouwerij Depuydt getroffen werd doch zonder veel schade .
...Pater Baeten s.c.j. van het kasteel ter Loo te Loppem wist een verhaal te vertellen over "zijn" spook..
Op ter Loo, te Loppem, was het jaren geleden de gewoonte dat op de avond voor kerstdag de gravin al het volk, met name pachters en landgebruikers uitnodigde om pannekoeken te komen eten. Onveranderlijk werden die pannekoeken gebakken in de grote haard in de ridderzaal.
Nu gebeurde het dat de graaf en de gravin kort na elkaar stierven. Zijn zoon nam zijn ambt over en huwde met iemand met een Franse,lange naam, wie ook bekend stond als uitermate gierig! De jonge graaf had haar er op gewezen over de gewoontes van zijn moeder en vader.
De gierige gravin was echter "doof op dat oor". Kerst avond naderde en de jonge graaf nodigde zijn pachters en landgebruikers uit voor naar oude gewoonte, pannekoeken te komen eten. En op het vastgestelde dag en uur waren ze daar om pannekoeken te komen eten !
"Het zullen franse pannekoeken zijn dit jaar" gnuifde Seppen Penninck die al op de hoogte was van de gierigheid van de nieuwe gravin.
De gravin niet "opgezet" met al die "boeren" in huis ,liep zo vies als een oorebeest. Maar de graaf had de kokkin allang opdracht gegeven de pannekoeken te bakken daar "madame" het niet kon of wilde.
'tWerd acht ,negen uur, iedereen zat aan tafel met een kappertje bier of een tas koffie met een borrel. En de kokkin sloeg deeg dat het kletste.
Zo werd het middernacht voor dat ze er erg in hadden. De kokkin maar deeg kloppen en kletsen en wachten tot de deeg rees. Ondertussen vertelde het volk over gebeurtenissen van het voorbije jaar. De koster had ,zoals elk jaar, zijn verhaal verteld van ene meneer hosperatus of honoratus, ieder jaar hetzelfde maar ieder jaar toch ietsjes anders, afhankelijk van het geestelijke verrijking. Ze hadden allen al gebeden voor de overleden graaf en gravin en uiteindelijk ging de eerste deeg in de pan ... het sloeg juist twaalf uur...de koek was nog niet doorbakken of ze hoorden allen een holle stem die riep : "Ma'k val'n "
Muisstil werd het,alleen 't vrouwenvolk 'kwetterde' voort. Van danig babbelen hadden ze niks gehoord. De gravin wel , al verstond ze geen Vlaams, maar ze werd zo wit als een lijk van de schrik. "Ma'k val'n" !? Zelfs de honden kropen met hun staart in hun gat onder de tafel! "Ma'k val'n ? " Zo'n drie keer. Hol klinkend en duidelijk, drie keer na elkaar. Alleen de kokkin 'poerde' niet. De kokkin was een integer ,christelijk mens. Ze had al veel meegemaakt en had gene schrik. Toen de "stem" voor de derde maal gevraagd had of hij mocht vallen riep zij ,doodkalm,terug : "Val maar, maar val in God's naam niet in mijn koekepan !" Op hetzelfde ogenblik kletterde iets door de schoorsteen... een been...een been zonder vlees...zo ene van 'pietje den dood' die op menig doodskaartje stond. 't Been rolde tot halverwege tussen de haard en de schraagtafel. Geen mens die nog een woord sprak. De kokkin echter bakte onverstoord verder en toen ze zo'n pannekoek of tien had klonk het weer door de schouw :"Ma'k val'n ?"
Val maar, antwoordde de kokkin, maar in God's naam niet in mijn pan ! Er donderde weer een been naar beneden uit de schouw en dat ging zo een poos door.
't Een en het ander viel ; een ribbenkast,diverse benen ,nog wat klein gebeente en ten slotte ...een doodshoofd ! Jawel een doodshoofd. en dat net toen de kokkin klaar was. Toen ging zij met haar laatst gebakken pannekoek zelf aan de tafel zitten. En zie 't geraamte rammaseerde zich zelf en ging mede aan tafel zitten! Rechtover de graaf en gravin. Ieder keer dat de gravin , niet toegevend aan haar angst,een pannekoek wilde nemen "stekte" de ongewone bezoeker deze voor haar neus weg. Toen het op de kerke toren één uur sloeg was het geraamte plots weg.Onder zijne stoel lagen er wel enkele pannekoeken. Het jaar daarop heeft de gravin zelf gebakken !!
Bron : Spokerijen in het Brugse Vrije.
Duiding : Kasteel Ter Loo , anno 1946 kochten de priesters van het Heilig Hart te Loppem het kasteel dat ooit toebehoorde aan Ridder de Schietere de Loppem, genaamd "Het Goed Ter Loo",gelegen langs de steenweg Brugge-Torhout. Reeds in 1325 wordt het reeds vermeld in 'leenboeken'
Snellegem is ,nu,een buur-gemeente van Zedelgem, en daar spookte het ook !
Aan "Sissen" lag er een waterput op de hoek. Zijn vrouw is daar wel vijftig keer ingesmeten door 'den waterduivel'.
Misschien was de vrouw dronken ,zodat ze er zelf inviel , maar de gebuurte dacht altijd aan "den waterduivel".
Als een waterduivel je in het water gooide of trok mocht je geen kruisteken maken of god aan roepen anders kon je er niet meer uit !
Bron : West-Vlaams Sagen boek.
Met dien waterduivel is het minder goed afgelopen. Verplancke had al dikwijls gezegd, aan wie het horen wilde, dat hij dien waterduivel eens een goede afrossing zou geven als hij nog een keer op zijn hielen zat. En dat deed hij ook! op een goede keer pakte hij hem vast en stak hem onder een 'kuip', waarop hij een kruis legde. De waterduivel was er echt niet goed van, door dat kruis kon hij namelijk niet vanonder de kuip. Verplancke had zijn goesting...
Bron : West-Vlaams Sagen boek.
Mijn grootvader woonde indertijd langs de boskant bij Zerkegem, waar verschillende beken zijn.Op de hoeve waren twee paarden die's nachts meestal in de weide bleven als het zomer was. Zijn zonen merkten eens op dat er 's nachts drie paarden in de weide rondliepen in plaats van hun twee. s'Morgens was de vreemdeling verdwenen (het vermeende derde paard) De zonen vertelden hun verhaal en kregen de volgende 'wijze' raad . Als ge een knoop kunt leggen in de staart van dat vreemde paard, dan kunt ge het dier behouden . Doch let wel op, het moet een rechtse knoop zijn want dat paard is 'den waterduivel' De zonen waren onverschrokken en slaagden erin op een avond het paard te vangen en een 'rechtse' knoop in zijn staart te leggen. En waarlijk, 's anderendaags hadden ze drie paarden ! De hele dag lieten ze het werken met hun andere paarden, ploegen en trekken. Het beest zweette geweldig. Toen het dier 's avonds met de andere paarden in de weide losgelaten werd , werd het niet meer gezien in de nacht , het was dus een waterduivel...
Eertijds was het grondgebied van Zedelgem(Loppem) zo niet afgebakend als tegenwoordig, Nu 'valt' St.-Michiels onder Brugge maar ooit was dat anders, En natuurlijk verhalen (spoken) kennen geen 'grenzen'. We hebben dus een Rijselsestraat in Loppem en een Rijselstraat in St.-Michiels waarschijnlijk is dat dezelfde weg vanuit Brugge richting Rijsel (Fr.).
Het nu verdwenen kasteel genaamd " De Rode Poort" , Rijselstraat 231 te St.Michiels, kende zijn oorsprong in de 15° eeuw en werd anno 1880 verbouwd in de neorenaissance stijl. Wat enkel nog rest van dit kasteel is het oorspronkelijk jachtwachtershuis . Het huis ,onlangs gerestaureerd, lag in wat we de 'voorhof' van het kasteel zouden kunnen noemen. Het is een mooi met torentjes versierd gebouw dat onder de naam 'spookhuis' nog vrij goed bekend is onder de 'ouderen' van Loppem.
Iets over het "spookkasteel ,de rode poort" stonden twee lage huisjes. Ze stonden 'n eind in het veld en kwamen ook vaak onder water te staan.
Als het een dag regende kwam langs daar immers het water van Loppem en Oostkamp samen in de "Kerkebeek" De huisjes en de grond werd bijgevolg "de Motte" genoemd.
Tussen Brugge en Zedelgem ligt er nogal een groot bos die de naam draagt van Tillegem bos. Ik hoorde van een Loppemenaar vertellen dat er 's nachts om twaalf uur (middernacht) in het bos een lijkstoet rondgaat. Stil trekt de stoet dan door het bos en een moedig toeschouwer kan gemakkelijk de lijkkist en de dragers ervan onderscheiden Tevens zou men een "kruisdrager" kunnen zien.
(Bron : Sagen verzameling & Heemkundige kring Ronse)
...Aan het kasteel, hier ietwat verder, spookt het ! S'nachts om middernacht kan men daar een processie zien ,een lijkwagen doch zonder paarden !
(Bron: Sagen verzameling ,Zedelgem)
...Eén en ander is er ook te doen bij het Tillegem kasteel te St.-Michiels, daar was het geheimzinnig ! In één der kelders-toegegeven dat ik het zelf niet gezien heb - zijn er sporen, bloedsporen op de muren! Men heeft reeds enkele malen deze 'weg' te vegen maar telkens komen ze er terug !
(Bron : Sagen verzameling, St.Andries)
... Aan het Tillegem kasteel was er een poel.Die werd in de volksmond de "kavelake put" genoemd. Ooit zou daar in die put een lijkkoets ,met paarden en al in gereden zijn !
Op de baan van Ruddervoorde naar Torhout, was er een groot omwald boerenhof met een woning van wel drie verdiepingen hoog. Rond 1835 woonde daar ene Melia Dumont, de oudste dochter van een familie van tien kinderen. Al vanaf haar vijftiende zorgde ze voor haar familie daar beide ouders overleden waren.Boven dit huis scheen een kwade hand te regeren. In de jaren dat de familie er verbleef kwam het ene ongeluk na het andere op hen over. Tegenslag met het vee, tegenslag met de oogst de dood door ziekte van beide ouders. Het was werkelijk een kwade hand die regeerde over het hof ! Toen ze huwde verliet ze het goed. De nieuwe eigenaars besloot het "hof" volledig af te breken. Bij deze afbraak vinden de nieuwe eigenaars drie geraamten onder de vroegere keukenvloer. Bij d'ene lag een zak met goudgeld,bij de tweede lag een pijp en bij het derde skelet een wandelstok van "heel bijzonder maaksel". volgens de volksmond waren dat de "tempeliers"
Bron : Volksverhalen uit Oost en West Vlaanderen / West-vlaams sagenboek Dhr. Hervé Stalpaert./boek ; Van Veurne tot Maaseik.
Vroeger sprak iedereen met lof over de "Tempeliers" die dapper streden in het heilige land. Daar kwam verandering in als gevolg van het besluit van de Franse Koning Filips de Schone de tempeliers te vervolgen tot ter dood ! En de "gewone" mens die liever het slechte dan het goede van iemand geloven, hielpen hierin mee. Wie kent niet volgende uitspraken : Drinken als een tempelier of vloeken als een tempelier .
Historiek : De Orde van de Tempeliers of de Tempelorde ( Orde van de arma ridders van Christus en de tempel van Salomo) was een rooms-katholieke monnikenorde die ten tijde van de kuistochten een Heilige strijd voerden tegen de moslims, bezetters van het Heilig Land. Ze waren gestructureerd als een ridderorde en dus erg militair ingesteld. Na de val van de Latijnse Staten heeft de toenmalige Paus de tempelorde opgegeven (1312) De Franse koning Filips de Schone nam het tot zijn taak de tempeliers te vervolgen en ter dood te brengen. De tempeliers werden, onder meer, beschuldigd van ketterij.
Op 14/2/2006, werden bij werken aan een hoeve in de Rijselsestraat te Loppem delen van een menselijk skelet gevonden. Via de politie en het parket kwamen de beenderresten, terecht bij fysisch antropoloog Marit Vandenbruane, consulent voor het centrum voor gerechtelijke geneeskunde UZA en tevens werkzaam bij het Vlaamse Instituut voor her Onroerend Erfgoed.
Uit de analyse van de beenderen kon heel wat afgeleid worden.Alle beenderen behoren toe aan 1 persoon. Het skelet is echter niet compleet bewaard, er zijn fragmenten teruggevonden van het schedeldak en bovenkaak, van de onderkaak en het gebit, van de wervelkolom, van de borstkas, van de linkerheup, van beide bovenarmen, van het rechter onderbeen en de rechtervoet. M.a.w. er ontbreken vele beenderen vele beenderen. Op basis van de typische geslachtskenmerken aan het bekken (smal en kleine 'ingang') en de schedelresten ( prominente wenkbrauwbogen, hoekig kaakbeen) kan worden afgeleid dat het hier gaat om een persoon van het mannelijk geslacht. De sterfteleeftijd ligt tussen de 25 à 30 jaar, nauwkeuriger 27 jaar. De beenderen als het gebit zijn volgroeid .De lichaamslengte ligt rond de 1,66cm (Dit kon worden bepaald op basis van het rechter scheenbeen) De persoon was ,normaal, stevig gebouwd. Daar de teruggevonden schedel niet volledig is kan er geen gezichtsreconstructie doen. Op het rechter sleutelbeen is een letsel aanwezig dat verwijst naar chronische overbelasting van de schouder ligamenten. Het volwassen gebit vertoont hevige slijtage sporen en serieuze cariës, de rechter bovenkaak bevat drie grote kaakbot -abcessen met daarbij weggerotte tanden.Er zijn ook sporen te zien van groeistoornissen aan het tandglazuur welke kunnen verwijzen naar stress en ziekte in de kinderjaren.
Op basis van de 'toestand' van het skelet en de gebitstoestand (die verwijst naar een vreselijk slechte mondhygiëne) en in combinatie van de nabijheid van een oude site (Hoeve verbonden aan het nu verdwenen kasteel) wordt het skelet als een archeologische vondst bekeken. De oude breuken (vnl. aan ribben en armen) wijzen op een verstoring in de bodem. Er zijn ook sporen aanwezig van plantenwortels die zich hebben vastgezet aan het bot.De bruine verkleuring van de beenderen komt door begraving in natte grond.
Aanvankelijk dacht men dat het om een buik-lig positie ging omdat het bekken omgekeerd in de bodem lag. Maar bij nader inzien blijkt dat de eerste 7 borstwervels wel nog in hun originele positie liggen , dus met hun uitsteeksels naar onderen toe, dus in rug-lig positie.
Het hoofd lag naar het westen gekeerd zo kunnen we spreken over een christelijke 'begraving'
Ruddervoorde is ook een buurgemeente van Zedelgem en daar is/was het ook niet pluis.
De Witte Geit.
Op een zondagavond kwamen twee boeren van hun staminee. Ze woonden in elkaars gebuurte en heetten beide Karel.
Het sloeg net middernacht op de kerktoren als ze ter hoogte waren van de 'duiker' op de baan van Ruddervoorde naar Torhout, in de nabijheid van het 'Tempeliershof'.
Zegt den eersten ; 't is twaalve, de spoken komen op !
Karel antwoord ; 'tis nu dat de toveressen en de spoken verkeren .
Zijn woorden waren net uitgesproken als ze plots een lawaai horen, daar naarst hun in het water !
Er kwam een witte geit uit het water die een 'wilde'kreet uitschreeuwde terwijl ze een lange keten achter haar sleepte.
Beide Karels keken naar elkaar en zetten het op een lopen...
Dansende Sneeuwwitte Geitenbok.
Op het spookkasteel aan 't sas van Ruddervoorde, lag er een 'arduinen zulle'.Op een dag gingen ze die 'zulle' met twee kruiwagens halen.
Toen ze thuiskwamen met die last waren beide doodmoe van het zware labeur. Om middernacht hoorden ze een geit mekkeren. Daar geven ze geen verdere aandacht aan. Maar ietsje later slaat die geit mat haar poten op het venster. Ze kijken met verbazing door het raam en zien een grote sneeuwwitte geitenbok staan dansen op die 'zulle'. Dat gebeurde zo'n twaalf nachten na elkaar.Hierna hebben ze de 'zulle' teruggevoerd naar het 't sas. Als je nu om middernacht passeerd aan die 'zulle' kan het gebeuren dat je die geitenbok zie dansen...
Waardamme is geen deelgemeente van Zedelgem maar grenst er toch aan en daar er vroeger geen grenzen bestonden voor geesten en spoken ja zelfs voor sagen is dit iets wat er verteld werd in menig herberg .
De naam van de gemeente was vroeger "Waaromme" zegden de mensen. Ge moet weten, daar kwam eens een ridder gereden, in vol ornaat,en toen hij de toren van de dorpskerk zag ,vroeg hij een voorbijganger :
'Vriend , hoe heet dit dorp ?'
"Waaromme" antwoordde de man.
'Ik vraag u hoe het dorp heet ! ' herhaalde de ridder gestoord.
"waaromme" zei de man nog eens.
'Hou ermee op mij voor de gek te houden of ik rij je tegen de vlakte" riep de ridder.
'Maar waaromme' zei de boer. En de ridder reed hem tegen de vlakte !!
Om dergelijke misverstanden en ongemakken te voorkomen hebben ze van Waaromme dan maar Waardamme gemaakt.
In Loppem langs de Rijselsestraat had je daar een kasteel,een spookkasteel. Niemand durfde erin, want iedere nacht kwamen daar tovenaars.Wanneer de tovenaars verzamelden was daar muziek te horen maar ook een geweldig 'krakeel'. Een 'koewachter' die geen vrees kende geeft daar eens gaan zien. Ge tovenaars hielden hem een ganse nacht gevangen en lieten spoken ,geesten verschijnen . De arme man zou het nooit meer vergeten...
Als kind waagde geen mens langs "de motjes " te gaan . De "motjes" waren moerassige gronden vol lis, boomstronken en met talrijke rootputten langs de Rijselsestraat waar ooit het kasteel stond. Er werd verteld dat bij het invallen van de duisternis, geesten en waterduivels, met kettingen aan hun hals op en neer in het water plonsden zodoende je op die manier probeerden om je in het moeras te lokken of je binnen te trekken in het kasteel .
