"Crêt de la Neige" en "Grand Crêt d'Eau"
Het middelgebergte van de Jura bestaat uit een reeks langgerekte heuvelruggen
die het grensgebied tussen Frankrijk en Zwitserland van noordoost naar zuidwest
doorkruisen. In Frankrijk beslaat het de departementen Doubs en Jura in de regio
Franche-Comté en het departement Ain in de regio Rhône-Alpes.
Hier beweegt
jong en oud zich het ganse jaar in wandelschoenen, op mountainbikes of op
langlauflatten. Uitgestrekte plateaus, uitgestrekte beuken- en sparrenwouden,
zacht glooiende heuvels, eindeloze sneeuwvlaktes, een enige fauna en flora en
mooie panorama's maken van de Jura een paradijs voor de vrijetijdssporter. De
hoogste toppen vind je in het land van Gex in het departement Ain, op enkele
stappen van de Zwitserse grens. Bij helder weer geniet je vanaf de bergkam en de
toppen van de bergketens "Crêt de la Neige" en "Grand Crêt d'Eau" van prachtige
panorama's op de Alpen en het Centraal massief. De VTT-route en de langlaufroute
zijn respectievelijk 370 km en 175 km lang. De totale lengte van de wandelroute
tussen Mandeure en Culoz bedraagt 400 km, varianten laten een inkorting van de
afstand of luswandelingen toe. De organisatie GTJ (Grandes Traversées du Jura)
staat individuele wandelaars bij in hun zoektocht naar overnachtingen,
wandelroutes en transport naar de routes. Ze stelt eveneens gidsen en kaarten
ter beschikking. www.gtj.asso.fr
De Jura is een oud berggebied aan weerszijden van de grens tussen Frankrijk
en Zwitserland. Hoewel deze regio al behoorlijk bergachtig is, vormt ze slechts
een aanzet tot de hogere toppen van de Alpen. Van noordoost naar zuidwest liggen
de toppen parallel aan elkaar. De lengtedalen zijn onderling verbonden door
bergpassen of door rotskloven (cluses). Naar het zuidoosten daalt het gebergte
met een hoge, steile wand af naar het Zwitserse Mittelland. In het zuiden zijn
de hoogste bergtoppen: Crêt de la Neige (1717,6 m) in Frankrijk, en de Mont
Tendre (1678,8 m) in Zwitserland. Naar het noordoosten toe zijn de bergen
betrekkelijk lager.
Het gebergte is voor veertig procent bedekt met bos en is
dan ook genoemd naar het Latijnse "Jura" (bos). De meest voorkomende bomen zijn,
afhankelijk van de hoogte, eiken, beuken (500 - 800 m) en sparren (boven de 1000
m). Het Juragebied kent grimmige vormen: opvallende bergplooien, grotten,
eigenaardige waterstromen en zoutformaties. Het klimaat is, vooral in de Franse
Jura, vochtig en 's winters ruw en koud. De zomers zijn, in tegenstelling tot
bijvoorbeeld in de Alpen, niet uitgesproken warm. Op de bergrug kom je zeker
gemzen tegen en met wat geluk ontwaar je enkele koningsadelaars.
De bergen
zijn er minder hoog dan in de Alpen. De hoogste toppen vind je in de bergketens
Crêt de la Neige en de Grand Crêt d'Eau. De wandeling loopt grotendeels over de
bergkam van top naar top, waar bij helder weer het genieten is van spectaculaire
panorama's op het Mont Blanc massief in de Alpen, het Centraal massief en het
meer van Léman. In drie dagen tijd leg je 49 km af op uitstekend
bewegwijzerde paden. Bellegarde-sur-Valserine is goed bereikbaar met openbaar
vervoer. Het openbaar vervoer per bus naar het startpunt in Mijoux is frequent,
maar rijdt niet op zondag.
Van Mijoux naar de Refuge de la Loge (Lelex) (6u)
De gîte de Michaille in Mijoux serveert aan nieuwe gasten die logeren op
basis van half pension een authentieke maaltijd. Een kaasfondue à la jurrassiene
met de kazen Bleu de Gex, Comté en Morbier als ingrediënten. De eigenaar biedt
wandeltochten aan per ezel, maar niet op het door ons gevolgde parcours,
draaipoortjes en draadafrasteringen beletten dit. Een bijzonderheid is het
tuintje tegenover de gîte dat afgebakend is door afgedankte skilatten. De
mengeling van blauw, groen, wit en rood zorgt voor een kleurrijke omheining. De
kerk uit golfplaten muren is een andere rariteit. De wandeldriedaagse loopt over
de hoogste pieken van de Jura parallel aan de volledige lengte van de bergrivier
de Valserine. Bij uiterst slecht weer in de bergen kan het mooie wandelpad op de
oever van deze rivier naar Lelex een alternatief lijken voor de eerste etappe.
Via de GR9 bereik je dan de refuge de la Loge. Dit boek behandelt doch
bergvakanties en de Col de la Faucille (1323 m) aan de verkeersweg van Mijoux
naar Gex is de geknipte aanloop naar de hoog geprezen bergkam. De klim vanuit
Mijoux (985 m) naar de parking van de Col de Faucille (1318 m) gebeurt via
boswachterswegen onderbroken door een ruw rotspad. De verdere klim naar de Grand
Montrond (1596 m) blijft de GR9 volgen met hetzelfde concept aan paden ... langs
de chalet van de Col de Crozat. Ondertussen ben je de boomgrens gepasseerd en
het pad dat in de vegetatie verdwijnt, neemt een directere weg naar de kam,
recht tegen de bergflank aan. Boven het mos steken dertig centimeter korte
paaltjes uit, met daarop de GR-beschildering. Opzet van dit systeem is dat je
bij het aangekomen paaltje letterlijk op zoek gaat naar het volgende, dit zijn
de enige steunpilaren die je hebt om de kam te bereiken. De gîte-uitbater zal je
dan ook bewust wijzen op de gevaren bij mist of sneeuwval. Gelukkig hangen de
wolken en de mist vaak in het dal en steekt de bergkam er bovenuit. Stel je de
emoties eens voor, boven op de bergkam staand in de mist, en in een vingerknip
... een oogpink, sta je oog in oog met een bergtop ... de wolken tegen de ene
bergflank beukend en langs de andere wegglijdend. De vraag stellend wat het
meest imponerend is, het dieptezicht op het meer van Léman bij helder weer of de
bergeilanden in een onstuimige zee van wolken. Over de bergkam gaat het nu
voorbij aan de pas van l'Echine en de Cirque de Branveau naar de Colomby de Gex
(1688 m). Reeds van ver herkenbaar door zijn eifeltorenachtig ijzervlechtwerk.
Over de kam wil niet zeggen zonder enig niveauverschil, integendeel tot de
Colomby de Gex liggen vier toppen tussen de 1614 m en 1597 m. Telkens
voorafgegaan door een korte stevige klim en gevolg door een gelijkwaardige
afdaling. Daarbij ligt de pas van l'Echine (1580 m) net voor de Colomby de Gex.
De bergflank naar Zwitserse zijde is een diep rotsig ravijn met een dieptezicht
van duizend meter op het land van Gex en de vlakte van Léman. De Cirque de
Branveau staat gelijk met het einde van deze afgrond. De terugblik op de Grand
en Petit Montrond (1533 m) is beklemmend net als de blik op het meer van Léman
en het alpenmassief met de Mont Blanc. De berg in de verte achter de
Montrond-tweeling is de Döle (1678 m). De parallel lopende bergkam aan de
overzijde van de vallei van de Valserine noemt de Hautes Combes met de Crêt de
Chalam (1545 m) als hoogste top. Buiten de eerder beschreven geografische
meesterwerken krijg je vanaf de top van de Colomby de Gex als extraatje de met
bomen begroeide flank van de Crët de Neige (1717,6 m) te zien. De bergkam
verbreedt zich, het ravijn vervalt en het wandelpad verwijdert zich van de rand.
Opnieuw een zoeken naar de korte paaltjes en verfstrepen op stenen. Op en neer
deinend over nogmaals twee toppen (1680 en 1631 m) om dan af te dalen naar het
bergstation van de kabelbaan van Lelex en de refuge de la Loge. Beiden zijn bij
helder weer al van ver zichtbaar. Gelukkig, want de met skipistes uitgeruste
brede bergrug in de buurt van het bergstation bezit meerdere hernieuwde
boswachterswegen waar de wandelmarkingen blijkbaar onder geleden hebben en bij
wijlen uitblijven. Een rotsig pad leidt vanaf het bergstation naar de bewaakte
refuge de la Loge (1436 m). Deze refuge is een berghut die in de komende jaren
een renovatie wacht. Op de zolderetage met schuifvenstertjes, zicht gevend op de
rustieke gemeenschapskamer, liggen dertig matrassen met zuivere overtrekken. De
bevoorrading van de wasbakken gebeurt door regenwater, opgevangen van het dak.
De uitbater wijst op zijn twee Turkse toiletten, wij noemen dit Franse ...
Slapen gaan voor de zonsondergang in de bergen is uit den boze.
Van de Refuge de la Loge (Lelex) naar Menthières (6u45)
Vanuit de refuge de la Loge (1436 m) krijg je twee mogelijkheden aangeboden
om de Crêt de la Neige te bereiken waarnaar de bergketen genoemd is. Indien je
gekomen bent om zoveel mogelijk over de bergkam te lopen, kan je deze
rechtstreeks beklimmen. Kies voor verandering van spijs de route over de Brulat
d'en Haut (1505 m). Een op en neer dansende boswachtersweg door een hemels
dennenbos eindigt bij de chalet aan deze berg. Een stenig pad met heerlijke
uitzichten op de vallei van de Valserine eindigt bij de draadafrastering op de
bergkam. De top van de Crêt de la Neige (1717,6 m) ligt ietsje naar links en de
Reculet (1717,4 m) een eindje verder rechts. De hoogtes aan deze toppen
meegegeven zijn relatief, recente metingen geven weer dat de Reculet hoger is
dan de Crêt de la Neige. In ieder geval is de Reculet door zijn kaalheid,
puntige top en groot ijzeren bergkruis imposanter dan de langgerekte met bomen
begroeide Crêt de la Neige. Indien je richting Zwitserland kijkt vanaf de top
van de Reculet (1717,4 m) aan de voet van het immense kruis, krijg je in alle
richtingen grootheden te zien. Voor je de Mont Blanc (4808 m) omringd door
andere Alpenreuzen, links de Crêt de la Neige (1717,6 m), rechts de Crêt de la
Goutte (1621 m) en achter de Crêt de Chalam (1545 m) en beneden alle andere al
opgesomde fenomenen. De blik naar rechts is even slikken, het pad loopt over een
sterk versmalde bergrug met bizarre vormen en steeds steilere flanken. Bij de
Roche Franche, een sikkelachtige rotswand aan de rechterzijde, verander je van
berghang (1654 m), het begin van een pad over de smalle kam, langs loodrechte
rotswanden op steil naar beneden lopende grasweiden. Je moet achterdoor aan een
boven de kam uitstekende rots (1644 m), een passage waar je even naar opkijkt.
Langs de voorkant loopt een smal pad naar de "Grotte de la Marie du Jura". Een
weesgegroetje komt best van pas bij een eventueel bezoek aan de Mariagrot. Een
misstap staat voor honderden meters vrije val. Het einde van de rotswand geeft
uit op tachtig meter lager liggende grasweiden met nog dieper de chalet "La
Polvette" (1443 m). De eerste meters moet je afdalen over een, van de loodrechte
rotswand wegdraaiende, meterbrede richel met los gesteente. Daarna kan je in het
gras neerploffend genieten van de groene hoogvlakte aan je voeten. Nog even op
de nu wat bredere kam met loodrechte rotswand en dan ga je opnieuw dalen
richting Gralet voorbij aan de "Passage du Gralet", een bergpas waar de mist en
de wolken doorheen trekken ... indien die er zijn. Je komt nu bij de boomgrens
en de bewaakte refuge van de Gralet (1461 m). Even loop je over een
boswachtersweg die je in een bocht verlaat voor een pad. Het lijkt wel de rimboe
maar dan aangevuld met dennen en sparren: smal, rotsig, groen, vochtig, op en
neer, even naar de andere bergflank en terug ... het hoort er allemaal bij. De
deels onbewaakte refuge van de Poutouille (1446 m) is een schuilhut in geval van
uiterste nood. De slaapbritsen bestaan uit vier aan elkaar geklopte halve
boompjes met een matras ertussen, in een hoek ligt gekapt hout voor de roestig
zwart geblaakte stoof. Verwijderd van de hut staat een toilethuisje ... erin een
gat in de grond. Een alles behalve hygiënische verblijfplaats, maar dit hoort
bij een tocht in de bergen. Nog even naar beneden om daarna de Pelaz (1375 m) te
bestijgen. De wandelwegwijzer naar Menthières met geel-rode markering van de GR
de pays Grand Tour de la Valserine luidt een afdaling in naar het kleine skioord
in een hoogtevallei. Afdaling is een mooi woord, regelrecht naar beneden langs
de met enkele dennenbomen getooide supersteile bergflank naar de boskant om daar
verder te glijden tot op een boswachtersweg (1240 m). Menthières (1066 m) telt
slechts vijftien inwoners, maar bezit wel twee skiliften en een skidorp. De gîte
"Ferme Chez Felix" telt vier gezinsleden en maakt dus een kwart van de bevolking
uit. De eerste eetwarenwinkels zijn vijftien kilometer verwijderd, proviand in
de gîte aangeboden is hierdoor grotendeels van eigen makelij ... en
smakelijk.
Van Menthières naar Bellegarde-sur-Valserine (7u)
Deze etappe maakt van begin tot einde deel uit van de GR de pays Grand Tour
de la Valserine. De klim van Menthières (1066 m) naar de Crêt de la Goutte (1621
m) van de bergketen Crêt d'Eau is even op de tanden bijten. Op vijf kilometer
overwin je liefst 556 hoogtemeter, waarvan de eerste drie het zwaarst doorwegen.
De benaming van deze bergketen bezit twee etymologische versies. Eerst zijn er
de protestanten uit Bourges en Genève die in 1590 pelgrimeerden naar het
klooster van Chézery in de vallei van de Valserine. De katholieken dulden dit
niet en bakenden hun gronden af met borden met de Latijnse inscriptie "Credo"
(ik geloof). Een andere uitleg is dat herders in de twaalfde eeuw als eerste de
almen gebruikten voor hun kudden. Bij gebrek aan bronnen, legden zij kunstmatige
poelen aan. Kuilen die zij met klei uit valleien van de Rhône en de Valserine
bekleedden om zo de regen en het sneeuwwater op te vangen voor hun dieren.
De
in de bergflank uitgeholde skipiste omhoog wandelen is één, maar een open
bosstrook omhoog kruipen is een ander paar mouwen en gelukkig van korte duur.
Ter hoogte van de skilift stoot je op een bosweg met mooi zicht op die enkele
huizen van Menthières. Deze vlakt volledig uit om vervolgens opnieuw aan te
trekken tot aan de boomgrens (1400 m). Begin van een pad dat via een hek met
groen wildrooster over de grasweiden verder de berg optrekt. Bij een handwijzer
krijg je opnieuw te maken met geel-rode verftekens op één meter hoge palen en
zijn dus beduidend hoger als deze tijdens de eerste etappe. Dit is best nodig,
want ook hier is het vanaf de ene paal zoeken naar de volgende. Bij de laatst
zichtbare paal wandel je gewoon rechtdoor naar de draadafrastering. Hier geen
steile rotswanden maar minder agressieve naar beneden glooiende groene
bergflanken. Op de Crêt de la Goutte (1621 m) zelf zijn geen verfstreepjes terug
te vinden. Een wandelwegwijzer stuurt je langs de afrastering omhoog en een
graspad bepaalt het volgende traject de berg op ... met kruis en
oriëntatietafel. Alle zichtpunten op deze tafel vernoemen is van het goede
teveel; aan de al vermelde in de eerste twee etappes kun je volgende nog
toevoegen: de meren Annecy en Bourget, de vallei van de Rhône, de Colombier,
Genève en het Centraal Massief. Langs de andere zijde daal je af naar een grote
waterpoel waar je de bewegwijzering terugvindt. Tussen de Crêt du Milieu (1597
m) en de Crêt de Miroir (1584 m) doorwandelend ben je aan een afdaling begonnen
met een niveauverschil van maar liefst dertienhonderd meter. Eerst over een
groen tapijt tussen rotsige hellingen en bosstroken, één grote picknickzone met
een hemelse terugblik op de Crêt de la Goutte en een blik in het ijle recht
vooruit. De laatste berg en uitloper van de Crêt d'Eau noemt de Sorgia (1410 m).
Tussen de chaletruïne van de Sorgia d'en Haut en de chalet Sorgia d'en Bas loopt
het wandelpad even een bosstrook binnen en kiest dan, na opnieuw de grasvlakte
te dwarsen, voor een spectaculaire afdaling langs de steile bosflank. Eenmaal
zonder kleerscheuren beneden geraakt te zijn, blijf je over grindwegen,
straatjes en paden, waarvan enkele weer zeer steil, dalen naar het dorpje
Lancrans. Beneden het dorp loopt een oude tramweg die uitgebouwd is tot
recreatieve bosweg voor wandelaars, joggers, VTT ... Ze verbindt over
eenentwintig kilometer het gehucht La Pierre, aan de Valserine even ten noorden
van Bellegarde, met Chézery, productieplaats van de kazen Bleu de Gex en Comté.
Eventjes wandel je over deze tramweg, maar al vlug daal je verder naar de
bergrivier de Valserine. De "Pertes de la Valserine" is het eerste wat je van de
rivier te zien krijgt. Deze verdwijnt in een meters diepe kloof in het
kastgesteente. Het water in een zijarm van de kloof dreef in de negentiende eeuw
een molenwiel van een gieterij aan. Het wandelpad op de linkeroever loopt deels
over een houten passage tegen de rotswand. Een smalle waterval zorgt voor
waternevel. Aan het stuwmeer van Métral staat een oude watermolen met pompen die
de Papeterie in Bellegarde (papierfabriek) van water voorzagen. Aan de
Rhône-promenade aldaar zijn de oude drooggewelven van deze Papeterie te
bezichtigen, langs de moderne hedendaagse bouw met mooi fresco. Aan de overkant
stort een waterstroompje zich van de steile rotswand in het stuwmeer. Een ruïne
van een volgende molen is omgebouwd tot picknickruimte en over een passerelle
gaat het naar de andere oever. De rotswanden komen korter naar elkaar en de
Valserine verandert in een smalle kloof. Het wandelpad zoekt zijn weg langs de
kolkende rivier via trappen en brugjes, op de rotsige oever en langs passages in
de door erosie uitgeslepen rotswand. Op het einde loopt het wandelpad nog door
tot aan de oude elektriciteitscentrale uit 1884, de eerste hydrokrachtcentrale
van Frankrijk. De trap onder de treinviaduct geeft verbinding met het station en
centrum van Bellegarde. Net zoals de Valserine in de Rhône zijn einde vindt in
Bellegarde zo eindigt ook hier deze wandeldriedaagse over de toppen van de
Haut-Jura.
Alle nodige praktische informatie van deze en 11 andere meerdaagse bergwandelingen
vind je in het boek "Korte Bergwandelvakanties" uitgegeven door Lannoo
Foto's over dit artikel vind je op:
http://foto.telenet.be/8715244114
