Andrew Rawson is een freelance-schrijver die inmiddels een niet onaardig oeuvre van een kleine 25 militair-historische werken heeft gepubliceerd die vooral gefocust zijn op de twee Wereldoorlogen. In mijn goed gevulde bibliotheek zitten zijn twee boekjes over Loos maar ook zijn studies over de Arras- en Passendale campagnes in 1917. Vlot geschreven en bijgevolg leesbare werkjes. Alleen soms een beetje te etnocentrisch Brits maar in dat bedje zijn de meeste Britse militaire auteurs van zijn generatie ziek…   Toen vorig jaar in april in de reeks British Expeditionary Force  zijn boek  Lys Offensive 1918 verscheen was ik dan ook nieuwsgierig of hij opnieuw een aanbevelenswaardig werk had gepubliceerd. Ik ben niet teleurgesteld. Het was overigens hoog tijd dat er iets over deze Slag verscheen want er is in feite bijzonder weinig gepubliceerd over deze gevechten. Nochtans was de inzet ervan erg hoog.

De Slag aan de Leie of ‘Operation Georgette’  werd tussen 9.4.1918 en 29.4.1918 uitgevochten in Frans-Vlaanderen. Het was in feite de tweede fase van het grote Duitse Voorjaarsoffensief van 1918. Toen eind maart 1918 duidelijk werd dat het Michael-offensief niet het gewenste resultaat zou opleveren begon men op het Duitse hoofdkwartier een nieuw offensief, ditmaal in het noorden, te plannen. Omdat er minder troepen ter beschikking stonden koos men voor een eerder beperkte actie, die bestond uit een reeks van gefaseerde aanvallen. Ludendorff lanceerde op 9 april 1918 om 4.15 u. met een korte maar hevige beschieting waarbij kwistig met mosterdgas werd omgesprongen Operation Georgette als sluitstuk van de Kaiserslacht. Het IV^e en VI^e Duitse Leger kregen de opdracht het Leiefront open te breken, de Vlaamse hoogten in te nemen en door te stoten naar de Kanaalkust. 26 Divisies vielen over een 32 km breed aanvalsfront aan tussen Waasten en La Bassée. De Duitse stormtroepen verpletterden de Portugese II^e Divisie ten oosten van Laventie. De Portugezen  maakten geen schijn van kans. Ze waren onervaren en bovendien gedemoraliseerd door de politieke onrust in hun thuisland. De Duitsers rolden zonder veel problemen deze stellingen in een paar uur op en wisten de evenaans aangeslagen Britse XL^e Division op de linkerflank van de Portugezen tot de terugtocht te dwingen. De inderhaast naar voor gestuurde Britse reserves konden het tij niet keren en werden vakkundig uit de weg geruimd. In de late namiddag waren de Duitse stoottroepen meer dan 8 km opgerukt en tot in Estaires aan de Leie doorgedrongen  De volgende dag vielen Armentières  en Mesen  in Duitse handen en  begon de ernst van de situatie zelfs bij Haig te dagen. Het Britse front was in complete chaos en er stond de Duitsers nauwelijks nog iets in de weg richting Kanaalkust. Op 11 april zag veldmaarschalk Haig zich genoodzaakt zijn befaamde ‘Back to the Wall’ dagorder uit te vaardigen: ‘Victory will belong to  the side that holds out the longest. There is no other course open to us but to fight it out. Every position must be held to the last man; there must be no retirement. With our backs to the wall and believing in the justice of our cause each one of us must fight on to the end. The safety of our homes and the freedom of mankind deprend alike upon the conduct of each one of us at this critical moment. ‘

De stoere taal van de Britse opperbevelhebber kon niet verhinderen dat er op 12 april een gat gevallen tussen twee in het nauw gedreven Britse divisies bij Merville waardoor de weg naar het erg belangrijke spoorwegenknooppunt Hazebrouck (Hazebroek) en de zee kwam open te liggen. Om de nauwelijks te stuiten Duitse opmars een halt toe te roepen moest de I^e Australian Division meteen met de trein op weg, maar er was niet voldoende rollend materiaal voorhanden om ze tijdig ter plaatse te brengen. De 4^e Guards Brigade, een onderdeel van de XXXI^e Division was het enige troepenonderdeel dat in de buurt  beschikbaar was. Ze moest kost wat kost standhouden en vooral tijd winnen tot de Australiërs er waren. Even leek het er op dat de Duitse pletwas niet meer kon worden gestopt. Onstuitbaar rukte ze op naar Hazebrouck maar op 12 km van dit stadje kwam ze plots tot stilstand omdat de Guards met succes bij Vierhouck en Nieppe Forest de aanval wisten af te slaan. Ludendorff besloot daarop Hazebrouck links te laten liggen en gaf nieuwe instrcties: Het VI^e Leger moest Strazeele, Meteren en Bailleul innemen terwijl het IV^e Leger de hoge gronden tussen Bailleul en Neuve-Eglise moest  veroveren.  In de late namiddag vielen Vieux Berquin en Merris nog in Duitse handen maar tegen dan arriveerden de eerste Australische versterkingen en konden de Britten de lijn rond Hazebrouck consolideren. Ondanks de toenemende geallieerde druk wisten de Duitsers nog op 15 april in het door de Britten ontruimde Bailleul binnen  te trekken maar toen was het al duidelijk dat de Slag aan de Leie in het voordeel van de geallieerden werd beslecht.

Want gelukkig voor de geallieerden wisten de Britse troepen in het zuidelijke deel van de aanvalssector wél stand te houden. Op de linkervleugel van de aanval was het deze keer aan de Duitsers om hun tanden stuk te bijten op de geduchte stellingen als Festubert en Givenchy.  Wanneer de Duitsers op 18 april een nieuwe aanval in de richting van Béthune lanceerden, kwamen ze van een koude kermis thuis. Op hun rechterflank slaagden de Duitsers er, na een nieuwe bundeling van de krachten en met steun van de bergjaqers het Alpenkorps, nog wel in om de Vlaamse hoogten te bereiken en op 25 april zelfs de Kemmelberg in te nemen maar alle verdere pogingen om de taaie weerstand van de Britten en de in allerijl en massaal aangevoerde Franse versterkingen te breken, mislukten. Alleen op 29 april werd nog met een uiterste krachtsinspanning de Scherpenberg bereikt maar de volgende dag stokte het offensief definitief. Het nijpende gebrek aan mankracht, wapens en munitie had het Duitse leger voor de zoveelste keer een overwinning gekost.

Het boek van Rawson is interessant voor al wie  zijn basiskennis over de Duitse voorjaarsoffensieven van 1918 wil opschonen. Alleen een beetje jammer dat hij weinig aandacht besteedt aan de Franse inspanningen of het Duitse standpunt. Conclusie ? Los van deze detailkritiek, zonder meer een goed boek…. Lys Offensive 1918 telt 192 bladzijen en is een uitgave van Pen & Sword. Het kost 19.99 Pond (zonder verzendingskosten). ISBN 9781526723369.

14-02-2019 om 04:16 geschreven door janhuijbrechts