Op 17 oktober 1918 werd in de In de omgeving van Torhout de 24-jarige Jan Frans Peeters, een soldaat/oorlogsvrijwilliger die in de 1^e cie. van het 1^e Bn. van het 18^e Linieregiment diende op slag gedood door granaatscherven in zijn hoofd. Hij werd aanvankelijk begraven in een veldgraf bij een hoeve links van de baan Torhout-Roeselare ter hoogte van kilometerpaal 1. Later werd deze gesnbeuvelde herbegraven in Torhout maar op 25 februari 1921 werden zijn stoffelijke resten bijgezet op het kerkhof van de huidige Hoogstraatse deelgemeente Wortel. Zijn familie was kort na de Wapenstilstand van Sint-Pieter-Woluwe naar de Noorderkempen verhuisd. Zijn graf werd er echter nog voor de Tweede Wereldoorlog geruimd.  

27-10-2018 om 04:11 geschreven door janhuijbrechts  

In het Belgische militaire hospitaal Virval in Calais overleed  op dinsdag 15 oktober 1918 om 06.35 u. -- vermoede­lijk aan de moordende Spaanse griep- de 30-jarige Hoogstratenaar Frans Wante, soldaat bij de transportcompagnie van het 8^e  linieregi­ment. Deze eenheid was op haar beurt ingedeeld bij het ver­voerskorps van de IV^e  legerdivisie. Wante was oorspronkelijk een cavalerist, meer bepaald een lansier geweest, maar muteerde later naar de vervoerstroepen. Hij was een zoon van Joseph Wante en Elisa Verschueren. Frans Wante, die voor de oorlog uitbrak, één van de tientallen Hoogstraatse sigarenmakers was geweest,  was gehuwd met Irma Maria De Bie en had één zoon, Karel Henrik. Deze zoon,  die geboren werd een paar maanden nadat zijn vader gemobiliseerd was, zou als zogenaamd ‘enfant de la patrie’ na de oorlog op kosten van de Belgische regering mogen studeren en voor een carrière bij het leger kiezen. Hij zou uiteindelijk afzwaaien met de rang van majoor, na een rijk gevulde loopbaan die hem als militair attaché bij SHAEF in alle uithoeken van de wereld had gebracht. Frans Wante kreeg een laatste rustplaats op het militaire ereperk van de begraafplaats Calais Nord.

27-10-2018 om 04:09 geschreven door janhuijbrechts  

De hervatting van het geallieerde eindoffensief op 14 oktober 1918 kostte al meteen het leven aan een soldaat uit de Noorderkempen. In een geïmproviseerd veldhospitaal te Moorslede bezweek de 24-jarige Meerle­naar Jozef Adriaen­sen, soldaat bij het 12^e  linieregiment aan zijn verwon­dingen nadat hij was getroffen door een machinegeweersalvo. Hij werd vier dagen later op de gemeentelijke begraafplaats van Beitem – Rumbeke begraven. In oktober 1921 werd hij herbegraven in Meerle. Zijn broer Jaak werd tijdens het eindoffensief zwaar gewond. Jozef Adriaensen was de op één na jongste zoon uit het kroostrijke gezin van Corneel Adriaensen en Anna Catharina Gysbrechts. Deze vrijgezel was bij het uitbreken van de oorlog landbouwer/molenaar en woonde op de Elsakker.

25-10-2018 om 02:19 geschreven door janhuijbrechts  

Op 4 oktober 1918 sneuvelde bij de bloedige strijd rond Staden op het gehucht Vuilpan de 24-jarige Merenaar Henri Voeten, oorlogs­vrijwilliger in de 12^e compagnie van het 23^e Liniere­giment. Er restte te weinig van Voetens stoffelijk overschot- die door een artille­rievol­treffer was geraakt- om bijgezet te worden in een veld­graf. Voeten had een reputatie als onvervaard pa­trouilleur. Op 8 augustus 1918 werd hij op de legerdagorders van de Divisie geciteerd wegens moedig gedrag onder vijandelijk vuur. In dezelfde maand werd hij opnieuw geciteerd, ditmaal op de legerdagorders en voorgedragen voor de Militaire Medaille 2^e Klasse: ‘Soldat d’ élite: faisant partie sur sa demande du peloton de patrouilleurs de 7^e D.I. N’a cessé d’y faire montre d’un bel allant et d’ une grande bravoure. Le 27 aout 1918 au cours d’un attaque conte les organisations ennemies nord de Langemarck, et chargé de conduire une colonne d’ avant, s’est brillamment comporté au cours de l’ attaque a coopèré pour une large part à la capture de prisonniers et à l’occupation définitive du poste conquis’.  Op 3 september 1918 werd hij werd hij opnieuw op de legerdagorders geciteerd voor de moed waarmee hij bij een raid de vijandelijke lijnen was binnengedrongen. Henri Voeten was in het burgerleven knecht geweest bij Keeske Goet­schalckx op het Looi. Hij was een ongehuwde zoon van Johannes Voeten en Carolina Maria Van Breda.

24-10-2018 om 06:18 geschreven door janhuijbrechts  

Tijdens het eindoffensief onderscheidden ver­schillende militairen uit het Hoogstraatse zich op bijzondere wijze. Op de foto Hoogstratenaar Gaston De Keuster, die als 1^e sergeant in de 7^e compagnie van het 1^e Regiment Grenadiers diende. Hij werd op 8 oktober 1918 als volgt geciteerd op het legerdagorder:

‘...Uitmuntend onderofficier, begaafd met grote dapper­heid. Heeft zich bijzonder onderscheiden door zijn moedig initiatief gedurende het offensief. Op 28 september heeft hij te Wollemo­len, door uit de reservestellingen te komen met enkele solda­ten, naar de eerste linie te gaan en er een be­langrijke vijan­delijke post, sterk verdedigd door mi­trail­leuzen aan te vallen op persoonlijk initiatief. Heeft het zijne bijgedragen tot het veroveren van deze post en het maken van krijgsgevangenen...’

De Hoogstraatse oorlogsvrijwilliger/korporaal Gust Pee­ters, uit hetzelfde regiment als De Keuster werd eveneens op het legerdagorder vermeld voor ‘zijn schoon gedrag gedurende den Slag van Vlaanderen en zijn voortreffelijke houding gedu­rende zijn 39 maanden verblijf aan het front.’ Ook de Hoogstraatse eerste sergeant-majoor Gaston Corne­lissen uit het 16^e  Linieregiment werd op het legerdagorder vermeldt: "Uitstekend onderofficier, bezield met een buitenge­wone dapperheid en ontembare moed. Gaf daarbij steeds blijk van de schoonste militaire hoedanigheden, welke gepaard gaan aan zeer verheven gevoelens van vaderlandsliefde en hoog begrip van plicht. Onderscheidde zich door zijne overschrok­kenheid en miskenning van 't gevaar gedurende de gansche oorlogsperiode en bijzonder tijdens het groot offensief in Vlaanderen. Werd zwaar gewond op 31 oktober '18 wanneer hij aan 't hoofd van zijn peleton den aanval leidde aan de vaart van Schipdonck. Aan het front sinds het begin van den oorlog." Deze bekwame onderofficier was drager van de Herinneringsme­daille '14-'18, de Overwinningsme­daille, de IJzermedaille, de Militaire Medaille, het Oorlogskruis mét palm, het Franse Croix de Guerre en de Britse Military Medal.

24-10-2018 om 06:09 geschreven door janhuijbrechts  

In 1997 publiceerde ik in het Jaarboek van Hoogstratens Oudheidkundige Kring ‘Kogels fluiten al zingend over ’t water’, de becommentarieerde fragmenten uit het oorlogsdagboek van een Jager te Voet. De soldaat in kwestie was de in Meerle geboren en getogen Jan Verbunt.  Hij had van bij het uitbreken van de oorlog tot 1917 in de rangen van het 2^e Regiment Jagers te Voet gediend en was dan, in het raam van de grootschalige reorganisatie van het veldleger,  op 29.12.1916, naar het 5^e Regiment Jagers te Voet gemuteerd. Jan Verbunt, wiens oorlogsdagboek tot de beste in het genre behoort, werd op 2 oktober 1918 dodelijk gewond bij de stormaanval van zijn eenheid op Moorslede.  Oorspronkelijk werd hij begraven op de militaire begraafplaats in  St. Rijkers (graf nr. 96). Na de afschaffing van deze site werd Verbunt herbegraven op de militaire begraafplaats Duinenhoek in De Panne, graf blok G, nr. 18

Hij was een zoon van Jan Verbunt en Maria Poels en een oudere broer van Jozef Verbunt. Deze laatste, een veteraan van de wielrijders/verkenners van de V^e Legerdivisie, bezweek op 10 april 1926 in de ziekenboeg van de Antwerpse Falconkazerne aan de gevolgen van een gifgasvergiftiging die hij aan het front had opgelopen. Jan Verbunt woonde vanaf zijn geboorte op de Leegen Rooy, maar verhuisde in 1911 na zijn huwelijk met Catharina Peeters naar Vosselaar. Het paar had twee kinderen, Maria Theresia en Johannes en woonde in de Bergeneindestraat in Vosselaar.

23-10-2018 om 11:13 geschreven door janhuijbrechts  

Ik droeg mijn in 2015 verschenen boek In Vlaanderens Velden op aan mijn in 1918 gesneuvelde stadsgenoot Pieter Hendrik Theus. Hij was bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog priester-leraar in het Klein - Seminarie van Hoogstraten. Een school, waar hij sinds februari 1908 als titularis van de Poësis aan verbonden was. Samen met 4 andere collega’s werd hij op 1 augustus 1914 gemobiliseerd. Het duurde echter nog tot 24 september vooraleer hij een aanstelling kreeg.

Die dag werd hij  hulpaalmoezenier in het 3^e Bataljon van het 6^e Regiment Jagers te Voet, een lichte infanterie-eenheid. Dit regiment was bij het begin van de oorlog ontstaan uit het 3^e Regiment Jagers. Theus kwam in de kazerne van Kontich terecht waar het depot van zijn regiment gevestigd was. Maar zijn verblijf was daar van korte duur. De Duitsers naderden Antwerpen en in de avond van 6 oktober ’14  trok Theus met de resten van zijn regiment bij Burcht over een pontonbrug de Schelde over. Op 8 oktober marcheerde hij door het Waasland naar Zelzate waar hij de volgende dag de trein nam naar Torhout. Vanuit Torhout bereikte Theus samen met enkele andere aalmoezeniers van de V^e Legerdivisie na een paar vermoeiende dagmarsen op 14 oktober Diksmuide. Daar vernam hij dat het 6^e Regiment Jagers te Voet omwille van de zware verliezen in de eerste oorlogsmaanden werd ontbonden. De resterende manschappen werden opnieuw geïntegreerd in het al even  zwaar aangeslagen 3^e Jagers. Terwijl het Belgische veldleger zich opmaakte voor de verdediging van de IJzerlinie bevond Theus zich op 18 oktober in Lampernisse maar veel tijd om te rusten kreeg hij niet want op 19 oktober volgde hij zijn jagers op de voet wanneer ze samen met de Bretoense marine-fuseliers van de Brigade Ronarc’h werden ingezet bij een frontale aanval op de Duitse voorhoede bij Vladslo, op de rechteroever van de IJzer. Ondanks het feit dat Beerst door hen werd ingenomen werden ze ’s avonds door het massaal aanrukken van Duitse versterkingen verplicht terug te trekken over de IJzer. Het was wellicht tijdens deze operatie, in de gietende regen en tussen de aangierende granaten dat Theus in de vroege ochtend van 20 oktober ernstig gewond raakte. Volgens een summiere nota in zijn militaire stamboekdossier verleende hij ter hoogte van de Handzamedijk geestelijke bijstand aan een paar gewonden toen hij werd getroffen door de shrapnelkogels van een inslaande granaat. Hij werd fel bloedend en buiten bewustzijn van het slagveld geëvacueerd en naar de triagepost in Adinkerke gebracht. Vandaar ging het per trein naar Calais waar hij tot eind februari 1915 gehospitaliseerd bleef.

In de eerste week van maart ’15 belandde hij terug aan het IJzerfront waar hij zich de volgende weken deed opmerken door een paar verbluffende staaltjes van moed en van een bijna griezelig aandoende min­achting voor het gevaar. Wanneer zijn regiment in de nacht van 9 op 10 mei ’15 de IJzer overschreed om bij Beerst een bruggenhoofd uit te bouwen was hij opnieuw van de partij. De volgende dagen en weken werden gekenmerkt door felle gevechten en het duurde niet lang voor Pieter Theus opnieuw door granaatscherven gewond raakte. Deze keer zo ernstig dat hij tot het einde van het jaar in het Frans-Vlaamse Zuydcoote gehospitaliseerd bleef.

Het was wellicht in deze periode dat Theus zich meer en meer begon te ergeren aan de taalwantoestanden in het leger. Al van in zijn scholierentijd, toen hij actief was geworden in de Antwerpse studentenbond ‘Eigen Taal / Eigen Zeden’ was hij openlijk Vlaamsgezind geweest. Net zoals zovele flaminganten was hij enthousiast en loyaal Belgisch het slagveld opgegaan maar van dat oorspronkelijke enthousiasme schoot op het einde van 1915 niet veel meer over. Uit de ten dele bewaard gebleven briefwisseling met zijn Hoogstraatse collega Flor Fierens, die als aalmoezenier bij de zware artillerie diende, bleek dat Theus steeds vaker aanstoot nam aan het - door de regering getolereerde - anti-Vlaamse gestook in het breed aan het front verspreide dagblad ‘Le XXe Siècle’ én aan het onbegrip dat de meeste van zijn collega’s - officieren etaleerden voor de grieven van de Vlaamsgezinde intellectuelen aan het IJzerfront. Tijdens zijn herstelverlof stuurde hij in het najaar van ‘15 verschillende brieven naar de volksvertegenwoordigers Frans Van Cauwelaert en Alfons van de Perre waarin hij in weinig bedekte termen zijn ongenoegen ventileerde.  Hetzelfde ongenoegen uitte hij ook aan vrienden die nauw aanleunden bij de redactie van ‘De Belgische Standaard’ zoals Victor Van Gramberen, Frans Van den Heuvel en Jan Bernaerts. Deze laatste aalmoezenier  - die in dezelfde divisie als Theus diende - was meermaals omwille van zijn moedig gedrag onderscheiden maar werd begin maart ’16 omwille van een discussie die hij met enkele officieren over ‘Le XXe Siècle’ had gevoerd op staande voet van het front verwijderd en weggestuurd naar een Belgische munitiefabriek in Gaineville. Hoofdaalmoezenier Jan Marinis hield de ware reden van deze overplaatsing geheim maar stuurde de volgende dag een nota aan al zijn divisieaalmoezeniers waarin werd gesteld dat ze hun ondergeschikten erop moesten wijzen zich terughoudend te tonen in de omgang met officieren…

Een paar weken later, op 25 maart om precies te zijn volgde echter ook Pieter Theus. Hij werd overgeplaatst naar de militaire strafgevangenis van Calais. Deze mutatie was een strafmaatregel die hem door zijn divisiecommandant, generaal Louis Ruquoy persoonlijk was opgelegd. De divisiecommandant ergerde zich al langer aan de Vlaamsgezindheid van Theus en nu had hij de spreekwoordelijke stok gevonden om de al even spreekwoordelijke hond te slaan: Ruquoy vond dat Theus ongeschikt voor frontdienst was omdat hij één van de aan hem ondergeschikte brancardiers er niet van had weerhouden een flamingantische tirade tegen de Belgische regering naar een vriend in Nederland te sturen. Deze sanctie zou Theus alleen maar sterken in zijn Vlaamse overtuiging. In de gevangenis kwam hij immers niet alleen dagelijks in contact met  deserteurs en crimi­nelen, maar ook met jongens die enkel omwille van hun Vla­ams bewustzijn waren ge­straft. Deze negatieve erva­ringen beletten trouwens niet dat Theus zich nog sterker ging engageren in de snel radicaliserende Vlaamse Beweging aan het front. Dit bleek onder meer uit zijn herhaalde­lijke financiële steun aan ‘Heldenhulde’, het frontersblad ‘Ons Vaderland’, en aan de sterk door hem gepropageerde werking van de studie­krin­gen. Ondanks de negatieve houding van zijn divisiecommandant en de hieruit voortvloeiende pesterijen bleef Theus een plichtsgetrouw en waardevol officier die door zijn mannen – zowel gelovigen als vrijzinnigen - op handen werd gedragen. Zeven maanden later, op 11 okto­ber 1916, werd hij gerehabiliteerd en mocht hij de beklemmende omge­ving van het ‘prison mili­taire’ verruilen voor het front. Ditmaal kwam Pieter Theus bij het 7^e Linie­regiment terecht. Hier botste hij op aardig wat dorps- en streekgeno­ten, die in deze eenheid dienden.

Op 27 december ’16 - bij de reorganisatie van het veldleger - werd hij aangesteld tot hulpaalmoezenier in het 17^e Linieregiment. De al snel bijzon­der popu­laire aalmoezenier, onderscheidde zich opnieuw op 8 november '17, zoals de regi­mentsdag­order 6 dagen later ver­meldde: "Il était décore du Croix de Guerre pour le dévoue­ment et l'abnégation il a fait preuve le 8 novembre '17 en s'intro­dui­sant par un passa­ge trés étroit et trés dangereux dans les décombres menagant ruines d'un abri en béton défoncé par un obus ennemi et ce, dans le but de dégager trois soldats ens­evelis..." Voor deze gedurfde redding onder vijandelijk vuur ontving hij het Oorlogs­kruis met palm, op per­soonlijke voor­dracht van zijn korpscom­mandant.

Wanneer in de nacht van 9 op 10 februari ’18 op het kerkhof van Alveringem en op de militaire begraafplaats van Oeren de AVV/VVK-opschriften van tientallen heldenhuldezerkjes ‘door onbekenden’ met cement werden dichtgesmeerd, waren het mannen van het 17^e Linieregiment die in de nacht van 11 op 12 februari de zerken overschilderden. De verf en verfborstels werden aangekocht met de soldij van korporaal Rik Demoen en hulpaalmoezenier Pieter Theus…

Op 20 juli '18 werd hij omwille van "...zijn moed en herhaalde daden van zelf­opoffering getoond tij­dens zijn lang verblijf aan het front" geridderd in de Leo­poldsorde. Ook tijdens het eindoffensief was Pieter Theus -zoals verwacht- steeds voor­aan te vinden. In de nacht van 1 op 2 oktober ’18 verzorgde hij twee lichtgewon­den in een eerste hulppost te St.-Pieters Beitem, bij Moor­slede. Toen hij hen uitgeleide deed, werd hij dodelijk in het hoofd getrof­fen door een gra­naat­scherf. Post­uum werd hij op de Leger­dagorder ver­meld, en kreeg hij een palm bij de Leopold­sorde: “Tombé en brave dans la nuit de 1 au 2 octobre '18 entre St.Pieter et Waterdamhoek pour la défense des foyers et de l' honneur du peuple Belge. En témoi­nage de gratitude, la patrie reconnai­sante."  Over deze merk­waardige priester, ge­tuigde zijn bataljonscomman­dant, majoor Masui, na zijn dood: "Je ne le plains pas, il méritait de mourir pour son idéal: je le con­nait fort bien, c'est certainement ce qu'il a désiré..."

En zijn geestelijke bevelhebber, Monseigneur Marinis getuig­de later over hem in "La vie diosce­sane’ het berichten­blad van het bisdom Mechelen: "..Ik heb hem goed gekend, niet alleen door onze persoon­lijke betrekkin­gen, welke enkel door het offensief afgebroken werden, maar ook door zijn oversten en jongens. Pieter Theus was één van de beste leger­aalmoezeniers. Hoe groot zijn in­vloed op officieren en man­schappen was, weet ik door mijn persoonlijke ervaring..."

Ook in het in Engeland verschijnende bannelingblad "De Stem uit België" ver­scheen een zeer uitgebreid "In memoriam" van de hand van Vic Van Gramberen, die goed bevriend was geweest met de gesneuvelde. Flor Fierens bracht na de oorlog  op een herdenkingsavond voor de gesneuvelde leraars en oud-scholieren in het Klein- Seminarie, een ontroe­rende getui­genis over zijn oud-collega, ter illustratie, een fragment uit zijn tekst: "...Zijn natuurlijke ernst verzwaarde voor hem de droef­heid van het oorlogsleven. Maar hij wist al de wrangheid van het lijden voor zich alleen te houden en in het hart van zijn Goddelijke Meester uit te stortten. Terwijl hij voor zijn dierbare jon­gens de levens­vreugde bewaarde, die de getrouwheid aan zijn plichten hem schonk. Hij heeft geleden in zijn li­chaam de gewone pijnen van iedere aalmoezenier, die van 't begin van de oorlog af, tot het einde zijn bataljon volgde in de strijd, op het werk, op rust en overal het voorbeeld van stipte plichts­betrachting gaf.  Hij heeft geleden in zijn hart de verontwaardiging, de vernedering van de Vlaming, die de noden van zijn arme Vlaamse soldaten voelde in de mate van zijn onbegrensde liefde voor hen..."

Het laatste woord over Theus werd opgetekend door Jef Vermeiren, een simpele piot uit 's Gravenwezel die in de compagnie van Theus diende. Onverbloemd, zonder een zweem van pathetiek getuigde hij in zijn oorlogsdagboek over het sneuvelen van zijn aalmoeze­nier: ‘... Die morgen gingen we opnieuw ten aanval, maar botsten spoedig op felle tegenstand van de vij­and. Met de onvermijde­lijke verlie­zen rukten we die dag voor­uit tot op de hoogte van Moorslede. Wanneer wij op de hoogte kwamen werd al wie het hoofd toonde neergekogeld. Achter deze hoogte bezetten de Duitsers een lang van tevoren gemaakte stelling, de zoge­naamde "Hindenburglijn", bestaande uit goede loopgrachten en sterke betonnen schuil­plaatsen. Hier zaten wij wederom vast, wij konden onmogelijk nog een stap verder. Met één mitrail­leurtrek stelden de Duit­sers zes van de onzen buiten gevecht. Onze commandant werd door vier kogels getroffen, een nog jonge -in Parijs wonende- Belg, die wij Parigé noemden, werd gedood en er lagen nog een paar andere doden bij. Ook is op die plaats de katholieke legeraalmoezenier Theus gesneuveld. Deze was voor de oorlog leraar aan het Seminarie te Hoogstraten. Een zeer brave man, die steeds zeer vriendelijk met de solda­ten omging. Hij deed al wat mogelijk was voor het welzijn van allen. Wij hadden allen veel spijt van onze aalmoezenier, doch de oorlog is onverbiddelijk en spaart niets of niemand. En zelfs nadien spaarden de lijkschenners hem niet, want een paar dagen na zijn dood was hij beroofd van zijn vest en van zijn schone bruine botten...’  Van de 170 soldaten, onderofficieren en officieren, waarmee Theus vier dagen eerder ten aanval trok, schoten er in de nacht van zijn sneuvelen nog vierender­tig soldaten, één onderofficier en één officier over...

Pieter Theus werd aanvankelijk begraven in een veldgraf bij de baan naar Waterdamhoek. Kort na de oorlog werden zijn stoffelijke resten op verzoek van zijn familie overgebracht naar de gemeentelijke begraafplaats van Berchem in perk 21 – I – graf 16 waar hij tot op de dag van vandaag rust…

23-10-2018 om 05:29 geschreven door janhuijbrechts  

Elk voordeel heb z’n nadeel zei ooit een bekende Amsterdamse cultuurfilosoof. Een van de nadelen van leven  aan de rand van de jungle is dat men een groter risico loopt op allerlei aandoeningen ie je niet meteen één, twee, drie op pakweg de Meir of de De Keyserlei kan oplopen. Het feit dat deze blog bijna drie weken plat lag had alles te maken met een milde aanval van knokkelkoorts of dengue waarvan ik het slachtoffer werd. Ik voel me intussen wel beter maar nog geen 100 %. Ik ga evenwel  vanaf morgen terug aan de slag op deze blog

22-10-2018 om 13:33 geschreven door janhuijbrechts