IN MEMORIAM ADRIAAN (1895-1915) & CORNEEL (1886-1915) VAN GILS
Op minder dan een maand sneuvelden twee Meerlenaren, die toevallig nog dezelfde familienaam gemeen hadden. Op 21 mei '15 werd Adriaan Van Gils, korporaal in het 2e Linieregiment, bij een beschieting van Lizerne, zwaar gewond door granaatscherven. Hij werd meteen naar het hospitaal 'Cabour' in Adinkerke geëvacueerd waar men een forse granaatscherf uit zijn rechterlong verwijderde. Alhoewel de operatie slaagde, bezweek korporaal Van Gils op 5 juni '15 aan zijn verwondingen. Deze beroepsvrijwilliger, die kort voor het uitbreken van de oorlog in dienst was gegaan, werd aanvankelijk begraven op de BMB Adinkerke in graf nr. 668. Na de oorlog werden zijn stoffelijke resten gerepatrieerd naar Meerle waar ze werden bijgezet op het kerkhof bij het oorlogsmonument. Hij was een zoon van Frans Van Gils en Cornelia Maria Verschueren en een jongere broer van Albert Van Gils, die op 24 november '18 aan een hartaanval zou bezwijken in het krijgsgevangenenkamp Theessen.
Een maand eerder was hun dorpsgenoot Corneel Jozef Van Gils, soldaat in het 3e Linieregiment, gesneuveld in Reninge. C.J. Van Gils was op 1 augustus '14 gemobiliseerd en kreeg op 18 augustus zijn vuurdoop bij Grimde waar zijn regiment urenlang wist te weerstaan aan de aanstormende Duitsers. Na dit zware afweergevecht telde het 3e Linie nog slechts twee bataljons. Tijdens de verdediging van Antwerpen en vooral de IJzerslag werd deze eenheid verder gedecimeerd. De officiële regimentsgeschiedenis meldde hierover sec het volgende: ' De IJzerslag stelde het regiment op een zware proef: vreselijk gedund door de verliezen, de ziektes, het gebrek aan het noodzakelijke, boden de eenheden, dikwijls aangevoerd door onderofficieren, een bovenmenselijke inspanning...' Van Gils overleefde ook zonde kleerscheuren de extreem zware afweergevechten bij de brug van Steenstrate, na de Duitse doorbraak op 22 april '15, toen de Duitsers voor het eerst op grote schaal chloorgas hadden ingezet. Op 6 mei '15 sloeg een Duitse artilleriegranaat in op de schuur van de hoeve Vermeersch of Vandermeersch waar een paar pelotons van het 3e Linie in rust lagen na de inzet bij Steenstrate. Verschillende soldaten, waaronder Van Gils, werden op slag gedood door de shrapnelkogels. Hij werd oorspronkelijk bij de hoeve begraven maar na de oorlog herbegraven op de BMB van Westvleteren. Neel Van Gils was de enige zoon van Corneel van Gils en Dorothea Grauwmans.
Op 14 juni 1915 sneuvelde tijdens een gevechtspatrouille ter hoogte van Oud-Stuivekenskerke Joannes Baptist Ams, soldaat in de 9e compagnie, 3/1 van het 11e Linieregiment. Hij was op 8 november 1895 in Boom geboren als zoon van Joannes Baptist Ams en Maria Eugenia Peeters. Dit gezin verhuisde later naar Schelle, maar na het overlijden van de moeder vestigde de vader zich omstreeks 1912 met zijn kinderen in Merksplas-Kolonie. Hier meldde Joannes Ams zich in 1914 als oorlogsvrijwilliger. Na zijn basisopleiding was hij begin 1915 aan het IJzerfront beland. Hij kreeg een veldgraf tussen 'Ferme nr. 1' en de voorposten bij Oud-Stuivekenskerke. Na de oorlog kon zijn graf niet worden teruggevonden en staat deze gesneuvelde officieel als 'vermist' geregistreerd... Vreemd genoeg komt zijn naam ook niet voor op het monument voor de gesneuvelden van de Grote Oorlog in Merksplas...
Op de 'Nationale' Feestdag past volgens mij wel een kritisch nootje. Daarom een fragment uit het gedicht 'Bij een eeuwfeest' van de oud-activist René De Clercq (1877-1932):
In het Guldensporennummer 1915 van het in Nederland verschijnende bannelingenblad de 'Vlaamsche Stem' (zie mijn blogs van 11 juli jongstleden) verscheen het gedicht 'Zooals den elfde juli dertuenhonderd - twee' van de hand van Nico Gunzburg. Gunzburg, die een internationale carrière zou uitbouwen als jurist en diplomaat, was in 1913 benoemd tot leraar Staatsrecht aan de twee Antwerpse normaalscholen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog ontvluchtte hij de beschoten Scheldestad en werdhij gezantschapsraad bij de Belgische regering in Le Havre en later secretaris van de Economische Commissie der geallieerden in Den Haag. Onder invloed van Pol De Mont, zijn leraar Nederlands aan het Antwerpse Atheneum was Gunzburg flamingant geworden en hij is dit consequent heel zijn leven gebleven.... Wellicht liet hij zich voor dit gedicht inspireren door de koninklijke oproep op de eerste oorlogsdag waar Albert I de Vlamingen tot de strijd had opgeroepen met de woorden 'herinner u de Slag der Gulden Sporen...!'
'Zooals den elfden Juli dertienhonderd - twee, / zoo staan in Vlaanderland, doorgroefd door diepe grachten, / de forsche legers weer elkander af te wachten, / langsheen den IJser-boord tot aan het strand der zee ! / Weer wordt beslist of Recht en Vrijheid heerschen zal, / of wijken moet voor 't vuur van spuwende kanonnen. / Met Franschen en met Britten, dapper, onoverwonnen, / rondom den heldenvorst, het Vlaamsche heir staat pal, / vol moed en hoop, en vechtensreê - zooals in dertienhonderd - twee !
Zooals den elfden juli dertienhonderd - twee, / zal onze jeugd dees aard met edel bloed weer plengen, / om aan het menschdom liefde, vrede en vreugd te brengen, / na strijd en broedren - haat, verdrukking, rouw en wee. / Hier is de weegschaal, waar Europa's evenwicht, / door 's keizers woesten wil verbroken, wordt herschapen, / Verlossing straalt om 't staal van ons gezegend wapen, / waarop der wereld blok thans angstig is gericht./ En de aarde bidt met Vlaandren mee - zooals in dertienhonderd - twee !
Zooals de elfden juli dertienhonderd - twee, / zoo raast weer ' t Junkertum in wereldmacht - visioenen ! / Doch buigen zal het voor der volkeren Recht ! - Millioenen, / Millioenen trekken thans de zwaarden uit de scheê. / En 'rat allenkant wordt Satan's krocht door staal omringd. / Weldra weer oogstten wij ontelbare gulden sporen ! / Het vrije vaderland herrijst in zonnegloren, / terwijl de Vlaming fier zijn zegezangen zingt, / en 'Vlaanderen den Leeuw ! Hoezee !' - Zooals in dertienhonderd - twee ! '
