Besluit

Toen ik begon met mijn onderzoek naar de videokunst van Frans Zwartjes keek ik er nog vrij sceptisch en met onbegrip tegen aan. Nog steeds vind ik sommige scenes erg heftig om te bekijken. Het is geen werk om rustig achterover hangend op de bank te bekijken. Het is rauw, vaak wreed, en op het eerste gezicht onbegrijpelijk. Maar na de afgelopen tijd vele malen films van Zwartjes te hebben bekeken, ook buiten de drie werken die ik uitgebreid heb besproken, begon er wel langzaam een realisatie te komen over waarom Zwartjes filmt wat hij filmt... Hij is, zoals zo vele avant-garde kunstenaars, geintrigeerd door het menselijk gedrag, en probeert het uit te pluizen op die gebieden die hem interesseren, in dit geval dus het ongeremde, beestachtige, verslaafde, primitieve en instinctieve in de mens. Daarnaast gaat het Zwartjes er ook om om een medium, namelijk video, zo ver mogelijk uit te buiten in al zijn mogelijkheden. Techniek om de techniek.

En ten laatste is het bovenal duidelijk, dat Frans Zwartjes maakt wat hij maakt, omdat hij hier oprecht plezier aan ondervind. In de documentaire “The Great Cinema Magician” zit de oudere Zwartjes met een tevreden glimlach te vertellen wat een lol ze hadden tijdens het maken van 'Pentimento' (1978). “Een groenteboer hielp met kratten verrotte groente over tafels te storten. Daar kropen we toen allemaal als wormen over en onder elkaar doorheen, en toen begon er eentje te piesen, dat was echt leuk, ja, echt lachen was dat.”

Dit laatste vond ik een redelijk choquerende opmerking om zo rustig geuit te horen worden. Maar Zwartjes ongewone kijk op dit soort zaken, en het plezier dat hij er uithaalt, heeft wel juist mogelijk gemaakt dat hij een reeks heel bijzondere kortfilms heeft kunnen maken, die hem bestempeld laten worden als 'een van de weinige videokunstenaars die internationaal van belang is, en ook wel de vader van de Nederlandse videokunst''.