Frans
Zwartjes werd in 1972 geboren in Alkmaar. Hoewel hij voornamelijk
bekend is door zijn experimentele films is hij ook een violist en
vioolbouwer, tekenaar, schilder, fotograaf en beeldhouwer.
In
1968 werd hij bekend met zijn films die hun oorsprong vonden als
registraties van zijn performance art. Hij was een van de eerste
beeldende kunstenaars die film als medium gebruikten. Uiteindelijk
zijn er meer dan 50 werken van zijn hand gekomen.
De
sfeer in Zwartjes' films is doorgaans seksueel geladen, psychotisch,
hysterisch en wreed. Hij maakt geen gebruik van standaard narratief,
de vorm is belangrijker dan de inhoud. De acteurs waar hij mee werkte
waren geen professionals, maar zijn vrienden. Hij en zijn vrouw Trix
zijn ook vaak te vinden in de hoofdrollen.
In
1971 ging Zwartjes werken als docent aan de vrije academie Den Haag,
waar hij bekend stond als een leraar die zijn studenten de ruimte gaf
om zichzelf uit te drukken, en met zijn filosofische inzichten toch
een grote invloed heeft gehad op hun ontwikkeling.
In
1990 ontving hij de Ouborg prijs voor zijn werk als beeldend
kunstenaar. (Dit is de
Haagse stadsprijs voor beeldende kunst, genoemd naar de Haagse
kunstenaar Pieter Ouborg (1893-1956). De prijs wordt vanaf 1990
jaarlijks en vanaf 1997 om de twee jaar toegekend aan een Haagse
kunstenaar van wie het oeuvre zowel lokaal als nationaal van belang
is.
)
Michel
Waisvisz
Michel Waisvisz (Leiden, 8 juli 1949 - Amsterdam, 18 juni 2008) was een Nederlandse componist, podiumkunstenaar, en een uitvinder van experimentele elektronische instrumenten. Sinds 1981 was hij artistiek directeur van STEIM in Amsterdam, een studio voor elektronische muziek. Hij verwierf bekendheid door zijn uitvinding, de Kraakdoos, die hij ook gebruikte voor de soundtracks van de films van Frans Zwartjes. Het is een met de hand aanstuurbaar elektronisch instrument. Sinds
het begin van de jaren zeventig trad hij op met een groot aantal
musici en podiumkunstenaars.
Filmografie
Dolls (1968).
16mm, 10 minuten.
Sorbet (1968).
16mm, 9 minuten.
Sorbet
11 (1968).
16mm, 3 minuten.
Birds (1968).
16mm, 6 minuten.
A
fan (1969).
16mm, 7 minuten.
Visual
training (1969).
16mm, 7 minuten.
Lijkensynode
Stage-play (1969).
16mm, 5 minuten.
Compilatie (1969).
16mm 12 minuten.
Anamnesis (1969).
16mm, 18 minuten.
Eating (1969).
16mm, 10 minuten.
Collage (1969).
16mm, 8 minuten.
Spare
bedroom (1969).
16mm, 15 minuten.
Toilet (1969).
16mm, 3 minuten.
Seats
two (1969).
16mm, 10 minuten.
Behind
your walls (1970).
16mm, 12 minuten.
Through
the garden into the living (1970).
16mm, 22 minuten.
They
are five (1970).
16mm, 22 minuten.
Spectator (1970).
16mm, 11 minuten.
Living
(1971). 16mm, 15 minuten.
Moving
Stills (1972).
16mm, 7 minuten.
Filmdecor
opera Blauwbaard (Bela Bartók) (1972).
16mm, 25 minuten.
Audition (1973).
16mm, 40 minuten.
Bedsitters(1974).
16mm, 18 minuten.
Contact (1974).
16mm, 14 minuten.
June (1974).
16mm, 5 minuten.
About
seven minutes (1974).
16mm, 7 minuten.
Mensen
(People) (documentaire) (1974).
16mm, 45 minuten.
Holy
Family (1974).
16mm, 15 minuten.
Body
Art (documentaire) (1975).
16mm, 45 minuten.
It's
Me (1976).
16mm, 35mm, 70 minuten.
Pentimento (1978).
16mm, 73 minuten.
Taboe (1979).
16mm, 5 minuten.
Sportief
en toch gekleed (1980).
16mm, 9 minuten.
In
extremo (1980).
16mm, 75 minuten.
Medea (1982).
16mm, 46 minuten.
Moord
in de Cuyperspoort (1982).
Video 47 minuten.
Rudi
van Dantzig repeteert (1984).
16mm, 46 minuten.
Ik
hou gewoon mijn adem in (1984).
Ballet van Rudi Dantzig, video 33 minuten.
Charon,
filmimpressie(1986).
Naar dansproduktie Zenith, 16mm, 40 minuten.
Preparation(1989).
Video, 10 minuten.
Portret
Truus Bronkhorst, danser (1991).
16mm, 45 minuten.
Om
Frans Zwartjes te kunnen plaatsen in de kunst- en filmwereld heb ik
in eerste instantie research gedaan naar de oorsprong en inhoud van
videokunst. Er word gesteld dat de stroming ontstond in 1965 met de
Amerikaanse kunstenaar van Koreaanse afkomst, Nam June Paik die een
filmpje toonde van de stoet van Paus Paulus, gefilmd vanuit zijn
taxi.
Na
het bekijken van verscheidene werken van meerdere makers lijkt het
mij dat het doel van veel videokunst is om de kijker aan het denken
te zetten over de realiteit, door deze op een onconventionele wijze
weer te geven. Er is redelijk wat discussie over in welke mate videokunst daadwerkelijk kunst is. Beeldend kunstenaars die zich niet met dit medium bezich houden zien het soms als een luie manier om makkelijke kunst te willen creeeren. In mijn verder onderzoek ben ik echter wel uitgegaan van het idee dat Videokunst wel degelijk een legitieme kunstvorm is, en dat Zwartjes in zijn genre een door velen gewaardeerd artiest is.
Videokunst
is een verzamelterm voor experimentele films, avant-garde film, en
kunst installaties die gebruik maken van video. De
term avant garde verwijst naar een nieuwe genaratie kunstenaars die
experimenteren met nieuwe vormen van kunst binnen hun medium.
Tot 2012 werd videokunst gepromote door het Nederlands instituut voor Mediakunst. Tegenwoordig worden onderzoek, conservering, en distributie gedaan door het LIMA in Amsterdam, een non-profit organisatie voor Mediabehoud. In België wordt aandacht aan videokunst besteed door het kunstencentrum Argos en door de organisatie Contour Mechelen vzw.
In
dit onderzoek bespreek ik de videokunst van Frans Zwartjes aan de
hand van drie van zijn werken die ik uitgebreid uitlicht. Daarop
volgt een vergelijking tussen de filmische en niet/filmische aspecten
van deze werken die het eindresultaat juist zo bijzonder maken.
Zwartjes werk heeft op meerdere latere kunstenaars een invloed gehad
en ook de videokunst in Nederland helpen op gang brengen en daarom is
het ook belangrijk te kijken naar zijn plaats in het culturele
landschap. Zwartjes heeft een reeks invloedrijke avant garde
kortfilms gemaakt die ook 50 jaar later nog zeer goed tot de
verbeelding spreken. Hij heeft als docent aan de Vrije Academie Den Haag ook een stempel achtergelaten op een nieuwe generatie kunstenaars, die nog steeds met lof over hem spreken, en de invloed die hij op hun werk heeft gehad. En uiteindelijk heb ik mij ook afgevraagd wat deze videokunst met mij, als kijker doet.
Videokunst
is een fenomeen dat ik vaak (niet altijd) heel boeiend en bijzonder
vind, maar vaak ook onbegrijpelijk. Ik wilde het beter begrijpen, in
de hoop dat ik er ook met meer plezier naar kon kijken. De eerste
reden dat ik als onderwerp het van Frans Zwartjes heb gekozen is
omdat hij tot een van de eerste grote Nederlandse Videokunstenaars wordt gerekend. De
andere reden is zijn visuele stijl die mij bijzonder aanspreekt. Zijn
zwart wit films met scherpe contrasten die nog eens benadrukt worden
door heftige grimage geven een visueel duister sfeertje dat mij wel kan
bekoren.
Welkom op mijn blog over videokunstenaar Frans Zwartjes. Ik ben een studente aan de mad-faculty en voor het vak 'filmactualiteiten' heb ik het leven van Zwartjes, en drie van zijn werken bestudeerd, namelijk Anamnese, Living, en Visual Training.
Welkom op mijn blog over videokunstenaar Frans Zwartjes. Ik ben een studente aan de mad-faculty en voor het vak 'filmactualiteiten' heb ik het leven van Zwartjes, en drie van zijn werken bestudeerd, namelijk Anamnese, Living, en Visual Training.
