UITPROBEREN
NATUURBELEVING EN ZACHTE RECREATIE IN DE VALLEI VAN DE GROTE NETE
02-10-2009
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het kleine begin... (14)

Deel 2: 
LUCHT EN LEVEN
AAN LAND

Voorgaand artikel behandelde uitgebreid het rijke zeeleven dat slechts mogelijk is dankzij koraalriffen.

Waar het om de biodiversiteit op het vasteland gaat, mogen we onze bossen gerust de koraalriffen van het vasteland noemen:
Even kwetsbaar, even cruciaal voor instandhouding van onze biodiversiteit, even opgeconsumeerd door de mens...

Zelfs het percentage van diersoorten die op het vasteland overleven in bossen of langs bosranden, komt overeen met het percentage van zeedieren die in, langs of dankzij de koraalriffen overleven:

70 à 80 procent van al de mariene levensvormen
leven in en langs koraalriffen. Dezelfde cijfers gelden voor de levenssoorten die op het land in bossen of langs bosranden leven.

Pantervlekken  

Om een voorbeeld van zo'n 'bosrand-dier' te geven: Het Boterbloempje, een klein vlindertje dat zich langs bosranden ophoudt.




 

  

Die 'panthera' in de wetenschappelijke naam klinkt best wel stoer, en is ook toepasselijk:
De vleugels vertonen inderdaad een pantervlekken-patroon.

Niet klagen     

In Vlaanderen loop je niet al te dikwijls tegen dit vlindertje aan: In Provincie Antwerpen werd deze vlinder dit jaar bijvoorbeeld slechts twintig maal opgemerkt.

En toch mogen deze fladderaars niet echt klagen: Deze vlinders staan er nog een stúk beter voor dan die andere bosbewoners waaraan we automatisch denken als we het woord pantervlekken horen vallen: De panters zelf...:

Door houtkap, vervuiling en het aanleggen van wegen, worden de bossen waarin bijvoorbeeld Amoerpanters leven, zodanig overbelast door de mens, dat er nog slechts dertig Amoerpanters (1) in de vrije natuur leven...

De ecosystemen (bossen, moerassen, heidegebieden...) waarin onze dieren leven, staan dus al even erg onder druk als onze dieren zelf. Hetzelfde geldt voor het klimaat, waar elk levend wezen op aarde van afhangt...

Allemaal niet zo'n bemoedigend nieuws.

Maar gelukkig leidt de bezorgdheid van sommige mensen voor de natuur ook wereldwijd tot het ontstaan van bewonderenswaardige initiatieven:

Initiatieven die ontstaan vanuit het besef dat voor de natuur zorgen tegelijkertijd ook voor onszelf zorgen betekent. Een inzicht dat het verdient een stevige pluim te krijgen.

Nobelpluim   

En dat gebeurt gelukkig ook: Zo ging de Nobelprijs voor de vrede in 2004 meer dan terecht naar de droom van een Kenyaanse vrouw. Deze vrouw begreep dat ze 'samen met de zaden van boompjes eigenlijk ook zaden van vrede en hoop plantte'.

Wangari Maathai
heet deze vrouw. Haar droom groeide uit tot een nationale beweging:

The Green belt Movement, die met via herbebossing:

  • de lokale biodiversiteit beschermde 
  • de natuurbeleving verhoogde 
  • bodemerosie tegenging.

En samen met die bodemerosie hielp ze ook plaatselijk de honger bestrijden.

Zonder honger: minder oorlogen en volksmigraties.

Zonder oorlogen: vrede! En vrede biedt de mensen terug hoop.
Een hele prestatie, op poten gezet door één vrouw...


Wereldwijde bomendroom   

Aangezien het resultaat een absoluut succesverhaal bleek, motiveerde en inspireerde Wangari ook politici. 

Politici blijken wel vaker bereid mee op de kar te springen als die kar richting een verzekerd succes rijdt:

Onder het beschermheerschap van Wangari voegden de Verenigde Naties nog een 'wereldwijde bomendroom' aan Wangari's droom toe:

De VN zette in begin 2007 de wereldwijde 'Billion Tree Campaign' (2) in gang:

Die droom had dan weer als doel de klimaatopwarming te bestrijden door wereldwijd 7 miljard bomen aan te planten.

Alweer een project dat een hele berg pluimen verdient:

Het bosareaal waarover een land beschikt, beïnvloedt rechtstreeks de hoeveelheid neerslag die valt en de beschikbaarheid van grondwater.

Een wolkje bijdragen   

Dat geldt niet enkel voor loofbos. Ook naaldbomen 'dragen hun wolkje bij':

Eind februari merkte ik in de Hoge Venen een prachtige illustratie van dit gegeven op:

De regenwolken stegen zó uit de dennenbossen op!

Bodemvruchtbaarheid   

Ook de vruchtbaarheid van de bodem wordt gegarandeerd door de aanwezigheid van bomen of andere planten.

Niet enkel vanwege afvallende naalden, bladeren en dood hout dat composteert op de bodem:

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het kleine begin... (13)

Deel 2: 
LUCHT EN LEVEN
AAN LAND

Voorgaand artikel behandelde uitgebreid het rijke zeeleven dat slechts mogelijk is dankzij koraalriffen.

Waar het om de biodiversiteit op het vasteland gaat, mogen we onze bossen gerust de koraalriffen van het vasteland noemen:
Even kwetsbaar, even cruciaal voor instandhouding van onze biodiversiteit, even opgeconsumeerd door de mens...

Zelfs het percentage van diersoorten die op het vasteland overleven in bossen of langs bosranden, komt overeen met het percentage van zeedieren die in, langs of dankzij de koraalriffen overleven:

70 à 80 procent van al de mariene levensvormen
leven in en langs koraalriffen. Dezelfde cijfers gelden voor de levenssoorten die op het land in bossen of langs bosranden leven.

Pantervlekken  

Om een voorbeeld van zo'n 'bosrand-dier' te geven: Het Boterbloempje, een klein vlindertje dat zich langs bosranden ophoudt.




 

  

Die 'panthera' in de wetenschappelijke naam klinkt best wel stoer, en is ook toepasselijk:
De vleugels vertonen inderdaad een pantervlekken-patroon.

Niet klagen     

In Vlaanderen loop je niet al te dikwijls tegen dit vlindertje aan: In Provincie Antwerpen werd deze vlinder dit jaar bijvoorbeeld slechts twintig maal opgemerkt.

En toch mogen deze fladderaars niet echt klagen: Deze vlinders staan er nog een stúk beter voor dan die andere bosbewoners waaraan we automatisch denken als we het woord pantervlekken horen vallen: De panters zelf...:

Door houtkap, vervuiling en het aanleggen van wegen, worden de bossen waarin bijvoorbeeld Amoerpanters leven, zodanig overbelast door de mens, dat er nog slechts dertig Amoerpanters (1) in de vrije natuur leven...

De ecosystemen (bossen, moerassen, heidegebieden...) waarin onze dieren leven, staan dus al even erg onder druk als onze dieren zelf. Hetzelfde geldt voor het klimaat, waar elk levend wezen op aarde van afhangt...

Allemaal niet zo'n bemoedigend nieuws.

Maar gelukkig leidt de bezorgdheid van sommige mensen voor de natuur ook wereldwijd tot het ontstaan van bewonderenswaardige initiatieven:

Initiatieven die ontstaan vanuit het besef dat voor de natuur zorgen tegelijkertijd ook voor onszelf zorgen betekent. Een inzicht dat het verdient een stevige pluim te krijgen.

Nobelpluim   

En dat gebeurt gelukkig ook: Zo ging de Nobelprijs voor de vrede in 2004 meer dan terecht naar de droom van een Kenyaanse vrouw. Deze vrouw begreep dat ze 'samen met de zaden van boompjes eigenlijk ook zaden van vrede en hoop plantte'.

Wangari Maathai
heet deze vrouw. Haar droom groeide uit tot een nationale beweging:

The Green belt Movement, die met via herbebossing:

  • de lokale biodiversiteit beschermde 
  • de natuurbeleving verhoogde 
  • bodemerosie tegenging.

En samen met die bodemerosie hielp ze ook plaatselijk de honger bestrijden.

Zonder honger: minder oorlogen en volksmigraties.

Zonder oorlogen: vrede! En vrede biedt de mensen terug hoop.
Een hele prestatie, op poten gezet door één vrouw...


Wereldwijde bomendroom   

Aangezien het resultaat een absoluut succesverhaal bleek, motiveerde en inspireerde Wangari ook politici. 

Politici blijken wel vaker bereid mee op de kar te springen als die kar richting een verzekerd succes rijdt:

Onder het beschermheerschap van Wangari voegden de Verenigde Naties nog een 'wereldwijde bomendroom' aan Wangari's droom toe:

De VN zette in begin 2007 de wereldwijde 'Billion Tree Campaign' (2) in gang:

Die droom had dan weer als doel de klimaatopwarming te bestrijden door wereldwijd 7 miljard bomen aan te planten.

Alweer een project dat een hele berg pluimen verdient:

Het bosareaal waarover een land beschikt, beïnvloedt rechtstreeks de hoeveelheid neerslag die valt en de beschikbaarheid van grondwater.

Een wolkje bijdragen   

Dat geldt niet enkel voor loofbos. Ook naaldbomen 'dragen hun wolkje bij':

Eind februari merkte ik in de Hoge Venen een prachtige illustratie van dit gegeven op:

De regenwolken stegen zó uit de dennenbossen op!

Bodemvruchtbaarheid   

Ook de vruchtbaarheid van de bodem wordt gegarandeerd door de aanwezigheid van bomen of andere planten.

Niet enkel vanwege afvallende naalden, bladeren en dood hout dat composteert op de bodem:

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


01-10-2009
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het kleine begin...

Deel 2: 
LUCHT EN LEVEN
AAN LAND

Voorgaand artikel behandelde uitgebreid het rijke zeeleven dat slechts mogelijk is dankzij koraalriffen.

Waar het om de biodiversiteit op het vasteland gaat, mogen we onze bossen gerust de koraalriffen van het vasteland noemen:
Even kwetsbaar, even cruciaal voor instandhouding van onze biodiversiteit, even opgeconsumeerd door de mens...

Zelfs het percentage van diersoorten die op het vasteland overleven in bossen of langs bosranden, komt overeen met het percentage van zeedieren die in, langs of dankzij de koraalriffen overleven:

70 à 80 procent van al de mariene levensvormen
leven in en langs koraalriffen. Dezelfde cijfers gelden voor de levenssoorten die op het land in bossen of langs bosranden leven.

Pantervlekken  

Om een voorbeeld van zo'n 'bosrand-dier' te geven: Het Boterbloempje, een klein vlindertje dat zich langs bosranden ophoudt.




 

  

Die 'panthera' in de wetenschappelijke naam klinkt best wel stoer, en is ook toepasselijk:
De vleugels vertonen inderdaad een pantervlekken-patroon.

Niet klagen     

In Vlaanderen loop je niet al te dikwijls tegen dit vlindertje aan: In Provincie Antwerpen werd deze vlinder dit jaar bijvoorbeeld slechts twintig maal opgemerkt.

En toch mogen deze fladderaars niet echt klagen: Deze vlinders staan er nog een stúk beter voor dan die andere bosbewoners waaraan we automatisch denken als we het woord pantervlekken horen vallen: De panters zelf...:

Door houtkap, vervuiling en het aanleggen van wegen, worden de bossen waarin bijvoorbeeld Amoerpanters leven, zodanig overbelast door de mens, dat er nog slechts dertig Amoerpanters (1) in de vrije natuur leven...

De ecosystemen (bossen, moerassen, heidegebieden...) waarin onze dieren leven, staan dus al even erg onder druk als onze dieren zelf. Hetzelfde geldt voor het klimaat, waar elk levend wezen op aarde van afhangt...

Allemaal niet zo'n bemoedigend nieuws.

Maar gelukkig leidt de bezorgdheid van sommige mensen voor de natuur ook wereldwijd tot het ontstaan van bewonderenswaardige initiatieven:

Initiatieven die ontstaan vanuit het besef dat voor de natuur zorgen tegelijkertijd ook voor onszelf zorgen betekent. Een inzicht dat het verdient een stevige pluim te krijgen.

Nobelpluim   

En dat gebeurt gelukkig ook: Zo ging de Nobelprijs voor de vrede in 2004 meer dan terecht naar de droom van een Kenyaanse vrouw. Deze vrouw begreep dat ze 'samen met de zaden van boompjes eigenlijk ook zaden van vrede en hoop plantte'.

Wangari Maathai
heet deze vrouw. Haar droom groeide uit tot een nationale beweging:

The Green belt Movement, die met via herbebossing:

  • de lokale biodiversiteit beschermde 
  • de natuurbeleving verhoogde 
  • bodemerosie tegenging.

En samen met die bodemerosie hielp ze ook plaatselijk de honger bestrijden.

Zonder honger: minder oorlogen en volksmigraties.

Zonder oorlogen: vrede! En vrede biedt de mensen terug hoop.
Een hele prestatie, op poten gezet door één vrouw...


Wereldwijde bomendroom   

Aangezien het resultaat een absoluut succesverhaal bleek, motiveerde en inspireerde Wangari ook politici. 

Politici blijken wel vaker bereid mee op de kar te springen als die kar richting een verzekerd succes rijdt:

Onder het beschermheerschap van Wangari voegden de Verenigde Naties nog een 'wereldwijde bomendroom' aan Wangari's droom toe:

De VN zette in begin 2007 de wereldwijde 'Billion Tree Campaign' (2) in gang:

Die droom had dan weer als doel de klimaatopwarming te bestrijden door wereldwijd 7 miljard bomen aan te planten.

Alweer een project dat een hele berg pluimen verdient:

Het bosareaal waarover een land beschikt, beïnvloedt rechtstreeks de hoeveelheid neerslag die valt en de beschikbaarheid van grondwater.

Een wolkje bijdragen   

Dat geldt niet enkel voor loofbos. Ook naaldbomen 'dragen hun wolkje bij':

Eind februari merkte ik in de Hoge Venen een prachtige illustratie van dit gegeven op:

De regenwolken stegen zó uit de dennenbossen op!

Bodemvruchtbaarheid   

Ook de vruchtbaarheid van de bodem wordt gegarandeerd door de aanwezigheid van bomen of andere planten.

Niet enkel vanwege afvallende naalden, bladeren en dood hout dat composteert op de bodem:

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


30-09-2009
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het kleine begin...

Deel 2: 
LUCHT EN LEVEN AAN LAND    

Voorgaand artikel behandelde uitgebreid het rijke zeeleven dat slechts mogelijk is dankzij koraalriffen.

Waar het om de biodiversiteit op het vasteland gaat, mogen we onze  bossengerust de koraalriffen van het vasteland noemen:
Even kwetsbaar, even cruciaal voor instandhouding van onze biodiversiteit, even opgeconsumeerd door de mens...

Zelfs het percentage van diersoorten die op het vasteland overleven in bossen of langs bosranden, komt overeen met het percentage van zeedieren die in, langs of dankzij de koraalriffen overleven:

70 à 80 procent van al de mariene levensvormen
leven in en langs koraalriffen. Zowat dezelfde cijfers gelden voor de levensvormen die op het land in bossen of langs bosranden leven.

Pantervlekken  

Om een voorbeeld van zo'n 'bosrand-dier' te geven: Het kleine, mooie vlindertje dat Boterbloempje genoemd wordt, hangt voor zijn voortbestaan van bosranden af. Die 'panthera' in de wetenschappelijke naam klinkt best wel stoer, en is ook toepasselijk:
De vleugels vertonen inderdaad een pantervlekken-patroon.

 

 

Niet klagen     

In Vlaanderen loop je niet al te dikwijls tegen dit vlindertje aan: In Provincie Antwerpen werd deze vlinder dit jaar bijvoorbeeld slechts twintig maal opgemerkt.

En toch mogen deze fladderaars niet echt klagen: Deze vlinders staan er nog een stúk beter voor dan vele andere bosbewoners waaraan we automatisch denken als we het woord pantervlekken horen vallen: De panters zelf...:

Door houtkap, vervuiling en het aanleggen van wegen, worden de bossen waarin bijvoorbeeld Amoerpanters leven, zodanig overbelast door de mens, dat er nog slechts dertig Amoerpanters (1) in de vrije natuur leven...

De ecosystemen (bossen, moerassen, heidegebieden...) waarin onze dieren leven, staan dus al even erg onder druk als onze dieren zelf. Hetzelfde geldt voor het klimaat, waar elk levend wezen op aarde van afhangt...

Allemaal niet zo'n bemoedigend nieuws.

Maar gelukkig leidt de bezorgdheid van sommige mensen voor de natuur ook wereldwijd tot het ontstaan van bewonderenswaardige initiatieven:

Initiatieven die ontstaan vanuit het besef dat voor de natuur zorgen tegelijkertijd ook voor onszelf zorgen betekent. Een inzicht dat het verdient een stevige pluim te krijgen.

Nobelpluim   

En dat gebeurt gelukkig ook: Zo ging de Nobelprijs voor de vrede in 2004 meer dan terecht naar de droom van een Kenyaanse vrouw. Deze vrouw begreep dat ze 'samen met de zaden van boompjes eigenlijk ook zaden van vrede en hoop plantte'.

Wangari Maathai
heet deze vrouw. Haar droom groeide uit tot een nationale beweging:

The Green belt Movement, die met via herbebossing
  • de lokale biodiversiteit beschermde 
  • de natuurbeleving verhoogde 
  • bodemerosie tegenging.

En samen met die bodemerosie hielp ze ook plaatselijk de honger bestrijden.

Zonder honger: minder oorlogen en volksmigraties.

Zonder oorlogen: vrede! En vrede biedt de mensen terug hoop.
Een hele prestatie, op poten gezet door één vrouw...

Wereldwijde bomendroom   

Aangezien het resultaat een absoluut succesverhaal bleek, motiveerde en inspireerde Wangari ook politici. 

Politici blijken wel vaker bereid mee op de kar te springen als die kar richting een verzekerd succes rijdt:

 

Onder het beschermheerschap van Wangari voegden de Verenigde Naties nog een 'wereldwijde bomendroom' aan Wangari's droom toe:

De VN zette in begin 2007 de wereldwijde 'Billion Tree Campaign' (2) in gang:

Die droom had dan weer als doel de klimaatopwarming te bestrijden door wereldwijd 7 miljard bomen aan te planten.

Alweer een project dat een hele berg pluimen verdient:

Het bosareaal waarover een land beschikt, beïnvloedt rechtstreeks de hoeveelheid neerslag die valt en de beschikbaarheid van grondwater.
 

 

Een wolkje bijdragen   

Dat geldt niet enkel voor loofbos. Ook naaldbomen 'dragen hun wolkje bij':

Eind februari merkte ik in de Hoge Venen een prachtige illustratie van dit gegeven op:

De regenwolken stegen zó uit de dennenbossen op!

Bodemvruchtbaarheid   

Ook de vruchtbaarheid van de bodem wordt gegarandeerd door de aanwezigheid van bomen of andere planten.

Niet enkel vanwege afvallende naalden, bladeren en dood hout dat composteert op de bodem:

 

 

 

 

 

 

 

 

De wortelstelsels houden de vruchtbare bovenste bodemlaag waar die thuishoort:

Op heuvelflanken bijvoorbeeld, waar de vruchtbare bodemlaag blijft liggen zolang er bomen op die flank groeien.

Ook dit was prachtig zichtbaar in de Hoge Venen:

Bij de laatste boom onderaan de heuvelflank stopte ook heel abrupt de toplaag van de bodem en quasi alle andere beplanting:

Weggespoeld of weggewaaid omdat er geen wortelstelsels meer waren die de bodem vasthielden.

Vanwege de hellingen werd dit hele verhaal uitzonderlijk goed zichtbaar in de Hoge Venen.

Amfibie-planten   

Even bekend, maar net iets exotischer, is de invloed van Mangovewouden op bodemerosie:
Mangoveplanten groeien in getijdezones van zeeën, en staan met hun wortels deels in zeewater, deels vastgeworteld in vaste grond.

Mangoveplanten zijn dus eigenlijk een beetje amfibie-planten, die de golfslag van de oceanen breken en zo landerosie voorkomen. 

Mangoves zijn dus een prima overstap van het zeeleven zeeën uit voorgaand artikel naar het leven op het vasteland, dat het thema van dit artikel vormt:

Mangrovewouden staan bekend als de meest productieve en meest complexe ecosystemen op aarde:
Het mangrovegroen bestaat uit 54 soorten planten, die in 16 verschillende families ondergebracht kunnen worden. 

Mangrovewouden staan bekend als de meest productieve en meest complexe ecosystemen op aarde.

Om enkele voorbeelden te geven van de ecologische waarde van mangrovegebieden: De mangrovekruinen bieden schuil- en nestmogelijkheden aan vogels, en allerhande schaaldieren hechten zich vast aan de wortels van de planten.

Voor vissen bieden de dichte wortelstelsels ideale

 

 

kraamkamers.

Apen en mensen komen zich dan weer voeden met de vruchten in het gebladerte.
Maar ook boomklimmende krabben kennen even goed hun weg langs de stengels naar de voedselbronnen hoger in de Mangoveplanten.

Foto

Nectaretende vleermuizen en bijen doen zich dan weer tegoed aan de bloemen in de struiken en boomkruinen in deze habitats.

Als dierlijke toppredatoren zetten slangen en krokodillen als Kaaimannen veel kleinere Mangrove-diersoorten op hun menu.

Mangovegebieden liggen veel verder weg dan onze eigen Hoge Venen, maar mangrovewortels die golfslagen breken en zo landerosie voorkomen, vormen een tweede, al even aanschouwelijk voorbeeld van de relatie tussen plantenwortels en het optreden van landerosie of het uitblijven ervan.

Dichter bij huis

Beide voorgaande voorbeelden liggen een eindje, of zelfs een heel eind van onze Kempen weg. Maar het principe geldt dichter bij huis onverminderd voor de Grote Heide, Scheps en omgeving:

Ook hier zorgen bossen en bomen- of struikenrijen langs akkers ervoor dat geen erosie kan optreden. De wortelstelsels zorgt ervoor dat de vruchtbare toplaag van de akkers blijft waar het oorspronkelijk de bedoeling was: Op de akkers.

En ook in onze omgeving zijn schoolvoorbeelden te vinden van hoe het moet en hoe niét moet:

Op bijgevoegde foto ziet u dat de bedreven landbouwtechnieken op linker- en rechterover van de Asbeek, die Scheps voedt, haaks op elkaar staan: Op de linkeroever ploegde de boer zijn land tot de laatste centimeter tegen de Asbeek aan om.

Ik kan de achterliggende gedachte volgen en er zelfs begrip voor hebben: Iedere vierkante centimeter land moet begrijpelijkerwijs renderen voor de boer. De landbouwstiel is tegenwoordig zowieso al een stiel is waarmee men nog amper 'het zout op de patatten' kan verdienen.

Maar samen met mij zal u opmerken dat de landbouwer die de linkeroever bewerkte, net het omgekeerde bereikte van wat zijn bedoeling was: Zijn akkerland, en dus ook een deel van zijn gewenste land-rendement, spoelde weg in de Asbeek door watererosie: Deze landbouwer liet zelfs geen grasstrook langs de beek over. En dus ook geen wortels die deze landerosie (afkalving) tegen hadden gehouden...

Een blik op de rechteroever spreekt voor zich: Voldoende wortels langs de beek, dus een steile oever, wat een grotere landoppervlakte en een beter rendement voor deze boer betekent. Voldoende gras-, boom- en struikenwortels rond en tussen akkers voorkomen zelfs bij hevige stormen dat de toplaag in de grachten langs de velden wegspoelt en terechtkomt in onze rivieren en zeeën. Samen met de vervuilende(kunst-)mest, pesticiden en herbiciden trouwens...

Dit alles zorgt voor een verdere verzuring van onze zeeën, afsterven van plankton, en het verhongeren van diersoorten die van dit plankton leven.

In de greppels langs de akkers, en later in onze rivieren, zorgt die wegspoeling van akkergrond trouwens ook voor tonnen slib, die het water troebel maken, en de afwateringsgreppels én rivieren te ondiep maken voor voldoende afwatering bij zware regenval...

Vandaar dat ik in voorgaand artikel stelde dat bomen en al het waterleven onlosmakelijk met mekaar verbonden zijn.


n Economische meerwaarde   

Ook de relatie tussen bomen en de hoeveelheid neerslag die valt en het grondwaterpeil is  iets om even bij stil te staan, als we ons het zicht van de uitgedroogde, verschroeide maïsoogsten op de Grote Heide nog herinneren tijdens de laatste verzengende hitteperiode van enkele jaren geleden...

Ook in dít opzicht lijkt me de link tussen boomwortels en de lanbouwers-portemonnee overduidelijk.

Alsof dit hele bomenverhaal nog niet voordelig genoeg is voor de mens, helpen bomen het broeikaseffect en dus een verdere opwarming van de aarde bestrijden: Groeiende bomen nemen namelijk de schadelijke overdosis CO2 uit onze atmosfeer op, en zetten die om in zuurstof en hout.

Verstandig beheerde bossen zoals de Gerheserbossen leveren dus ook nog eens houtproductie op voor ontelbare toepassingen en industrietakken:

Hout is onmisbaar voor verwarming of verhitting, zowel in huishoudens als voor economische doeleinden: verhitting die nodig is in brouwerijen, in glasblazerijen, voor staalproductie, in smederijen...

Hout levert ook de basisgrondstof voor schrijnwerkerij en de meubelsector, voor de bouwsector,  voor papierproductie, en met die papierproductie samenhangend alle sectoren die van die papierproductie afhangen: de grafische sector, boekhandels, persgroepen, …

Vlaanderen ondersteunt de Billion Tree Campaign, en engageerde zich om 1 miljoen bomen aan te planten tegen eind 2009. Een engagement dat de mens geen windeieren zal leggen…

Dat ook onze diersoorten eindelijk een graantje meepikken van dit menselijk initiatief, kan voor de gelegenheid eens geen kwaad.
Integendeel:

Gezien de doelstellingen die de Europese Commissie vastlegde voor de Countdown 2010  zijn we het onze planten- en dierensoorten verplicht...

Het Countdown 2010-project (3) porbeert het uitsterven van onze diersoorten een halt toe te roepen tegen 2010. We hebben dus niet zot veel resterende tijd meer om die doelstelling te halen...


Vele doelstellingen gecombineerd in natuurgebied    


Maar, zoals eerder vermeld, er zijn zeker ook hoopgevende projecten genoeg die om navolging vragen:

Natuurontwikkelingsproject Gerheserheide bijvoorbeeld:

Verstandig beheer door het ANB Limburg combineert in dit mooie gebied commerciële houtwinning met zachte recreatie én bescherming van rodelijst-soorten zoals de Zwarte Specht (Dryocopus Martius).

In louter productiebossen leeft deze specht nooit: Daarin vindt de vogel onvoldoende oud hout en daarin levende larven. Gerheserheide daarentegen biedt met zijn mengeling van jonge boomaanplanting, volgroeide bomen (die deels voor menselijk gebruik worden geveld) en rottende, dode bomen duidelijk een habitat waar deze zeldzame, prachtige spechtensoort zich wél goed voelt.

Hetzelfde mag gezegd worden van de Nachtzwaluw (Caprimulgus Europaeus), die liefhebber is van open plekken in bossen, en na een lange afwezigheid teruggekeerd is naar de Gerheserbossen.

Ook de Boomleeuwerik heeft nood aan zandige gronden, heidevelden en -zoals zijn naam al doet vermoeden- aan groepjes bomen. Dit vogeltje is honderd maal zeldzamer dan de Veldleeuwerik.

Ik was dus érg gelukkig toen ik dit vogeltje op de Grote Heide tegenkwam.


Afkoeling van hete platen...    

Zelf probeer ik erg bescheiden mijn kleine ecologische steentje bij te dragen, en trek me niet teveel aan van de opmerking 'dat wat ik op mijn eentje uithaal, toch slechts een druppel op een hete plaat is'...
 
Wat die hete plaat betreft: Ook hier helpt ieder klein begin mee:

Net vanuit de hoop mee te kunnen voorkomen dat die plaat te heet wordt, plantte ik een tiental boompjes in mijn tuin, en registreerde ze op de site van The Billion Tree Campaign.(2) 

Voldoende druppels op een hete plaat, koelen die plaat uiteindelijk af: Wees gerust!

Ikzelf plantte Veldesdoorns, Lindebomen, Berken, een Beukje, Vlierstruiken, een Kerselaar,...

Het Elzenboompje dat zichzelf kwam installeren in de houtkant rond mijn tuin, mag uiteraard ook blijven.


Aardig meegenomen luchtfilters...    

Dat die bomen ook filters voor fijn stof in de lucht zijn, is een gegeven dat tegenwoordig nog veel te weinig belicht wordt:
 
Zo'n 370.000 Europeanen(4)  sterven er jaarlijks namelijk vroegtijdig aan luchtvervuiling, waar fijn stof een groot deel van uitmaakt... Dit leek me voloende reden om eens "een stevig boompje op te zetten" over bomen in dit artikel, dat zowat tegen zijn einde aanloopt...

Ik laat mezelf in elk geval geenszins door moedeloze berichtgeving over te hete platen of over de vele slachtoffers van luchtvervuiling meeslepen:

Het was de afgelopen weken slechts een kwestie van rondwandelen in mijn tuin en goed luisteren naar piepende vogeljongen om van de zin van boomaanplantingen overtuigd te blijven: Twee Pimpelmezennestjes, een Koolmezennest en een Merelnest kon ik in mijn eigen tuin fotograferen.

Als alleen al dié vogeltjes mijn boompjes blijken te appreciëren, ben ik al méér dan gelukkig! Dat die boompjes stuk voor stuk een ecologische meerwaarde voor hun omgeving betekenen, is aardig meegenomen.

Rodrik
Steverlynck, 

6 juni 2009


(1) WWF-Rusland laat weten dat er een uitzonderlijke beschermingszone voor Amoerpanters vastgelegd wordt in het Oosten van Rusland.

WWF-Rusland richtte ook patrouilles op die het stropen van Amoerpanters moeten aanpakken.

Rusland werkt ook samen met China om een grensoverschrijdend netwerk van beschermde gebieden in te richten.

(Bron: Frans Desfossés en het WWF-tijdschrift 'Panda magazine', nr. 48: januari-februari-maart 2009)

(2)
http://www.unep.org/billiontreecampaign/

(3) Gemeente Balen valt -ondanks de erg hoge natuurwaarden in Olmen-Balen- de twijfelachtige eer te beurt tot één van de erg weinige Antwerpse gemeenten te behoren die het project Countdown 2010 niet ondersteunen...

(4) Bron: Spoorzoeker, jaargang 3, nummer 2: Het tijdschrift van het Agentschap van Natuur en Bos
   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


































Foto


29-09-2009
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het kleine begin...

 

Deel 2:
LUCHT EN LEVEN AAN LAND    

Het overleven van onze diersoorten staat onder druk. Dat bleek al uit het voorgaand artikel over het zeeleven. 

Toen we het over het overleven van onwaarschijnlijk hoge aantallen mariene diersoorten hadden, stelde ik dat we koraalriffen eigenlijk 'de bossen van de zee' kunnen noemen.

Voor dit artikel over landleven kunnen we ook het omgekeerde zeggen:

Waar het om biodiversiteit gaat, zijn bossen de koraalriffen van het vasteland: Even kwetsbaar, even cruciaal voor instandhouding van onze biodiversiteit, even opgeconsumeerd door de mens...

Zelfs het percentage van diersoorten die op het vasteland overleven in bossen of langs bosranden, komt vrijwel overeen met het percentage van zeedieren die in, langs of dankzij de koraalriffen overleven:

70 à 80 procent van al de mariene levensvormen
leven in en langs koraalriffen.

Zowat dezelfde cijfers gelden voor de de levensvormen die op het vasteland in bossen of langs bosranden leven.
n Pantervlekken   

Om een voorbeeld van zo'n 'bosrand-dier' te geven: Het kleine maar mooie vlindertje dat Boterbloempje (Pseudopanthera Macularia)
 genoemd wordt, hangt voor zijn voortbestaan van bosranden af, waar ik dit exemplaar ook aantrof.

Die 'panthera' in de wetenschappelijke naam klinkt wel stoer, en is ook toepasselijk: De vleugels vertonen inderdaad een patroon van
pantervlekken!

In Vlaanderen loop je niet al te dikwijls tegen dit vlindertje aan: In Provincie Antwerpen werd deze vlinder dit jaar bijvoorbeeld slechts twintig maal opgemerkt.

En toch mogen deze mooie fladderaars niet echt klagen: Deze vlinders staan er nog een stúk beter voor dan vele andere bosbewoners waaraan we automatisch denken als we het woord pantervlekken horen vallen: De panters zelf...:

Door houtkap, vervuiling en het aanleggen van wegen, worden de bossen waarin bijvoorbeeld Amoerpanters leven, zodanig overbelast door de mens, dat er nog slechts dertig Amoerpanters (1) in de vrije natuur leven...

 

 



De ecosystemen (bossen, moerassen,...) waarin onze dieren leven, staan dus al even erg onder druk als onze dieren zelf. Hetzelfde geldt voor het klimaat, waar elk levend wezen op aarde van afhangt...

Allemaal niet zo'n bemoedigend nieuws.

Maar gelukkig leidt de bezorgdheid van sommige mensen voor de natuur ook wereldwijd tot het ontstaan van bewonderenswaardige initiatieven:

Initiatieven die ontstaan vanuit het besef dat voor de natuur zorgen tegelijkertijd ook voor onszelf zorgen betekent. Een inzicht dat het verdient een stevige pluim te krijgen.


n Nobelpluim   

En dat gebeurt gelukkig ook: Zo ging de Nobelprijs voor de vrede in 2004 meer dan terecht naar de droom van een Kenyaanse vrouw die begreep dat ze 'samen met het aanplanten van boompjes eigenlijk ook zaden van vrede en hoop plantte'.

Wangari Maathai
heet deze vrouw.

Haar droom groeide uit tot een nationale beweging: The Green belt Movement, die met haar herbebossing de lokale biodiversiteit beschermde, de natuurbeleving verhoogde en bodemerosie tegenging. En samen met die bodemerosie hielp ze ook plaatselijk de honger bestrijden.

Zonder honger: minder oorlogen en volksmigraties. Zonder oorlogen: vrede! En vrede biedt de mensen terug hoop.
Een hele prestatie, op poten gezet door één vrouw...


n Wereldwijde bomendroom   

Aangezien het resultaat een absoluut succesverhaal bleek, motiveerde en inspireerde Wangari ook de politici. 

Politici blijken wel vaker bereid mee op de kar te springen als die kar richting een verzekerd succes rijdt: Onder het beschermheerschap van Wangari voegden de Verenigde Naties nog een 'wereldwijde bomendroom' aan Wangari's droom toe:

De VN zette in begin 2007 de wereldwijde 'Billion Tree Campaign' (2) in gang: Die droom had dan weer als doel de klimaatopwarming te bestrijden door wereldwijd 7 miljard bomen aan te planten.

Alweer een project dat een hele berg pluimen verdient: Het bosareaal waarover een land beschikt, beïnvloedt rechtstreeks de hoeveelheid neerslag die valt en de beschikbaarheid van grondwater.

Dat geldt niet enkel voor loofbos. Ook naaldbomen 'dragen hun wolkje bij': Eind februari merkte ik in de Hoge Venen een prachtige illustratie van dit gegeven op: De regenwolken stegen zó uit de dennenbossen op!


n Bodemvruchtbaarheid   

Ook de vruchtbaarheid van de bodem wordt gegarandeerd door de aanwezigheid van bomen of andere planten. Niet enkel vanwege afvallende naalden, bladeren en dood hout dat composteert op de bodem:

De wortelstelsels houden de vruchtbare bovenste bodemlaag waar die thuishoort: Op heuvelflanken bijvoorbeeld, waar de vruchtbare bodemlaag blijft liggen zolang er bomen op die flank groeien.

Ook dit was prachtig zichtbaar in de Hoge Venen:

Bij de laatste boom onderaan de heuvelflank stopte ook heel abrupt de toplaag van de bodem en quasi alle andere beplanting:

Weggespoeld of weggewaaid omdat er geen wortelstelsels meer waren die de bodem vasthielden.

Vanwege de hellingen was dit hele verhaal wel heel erg zichtbaar in de Hoge Venen.


Amfibie-planten   


Even bekend, maar net iets exotischer, is de invloed van Mangovewouden op bodemerosie:

Mangoveplanten groeien in getijdezones van zeeën, en staan met hun wortels deels in zeewater, deels vastgeworteld in vaste grond.

Mangoveplanten zijn dus eigenlijk een beetje amfibie-planten, die de golfslag van de oceanen breken en zo landerosie voorkomen. 

Mangovebossen zijn verder ook een prima overstap van de zeeën uit voorgaand artikel naar de landplanten en -dieren die het thema van dit artikel vormen:

Mangrovewouden staan bekend als de meest productieve en meest complexe ecosystemen op aarde: 

Het mangrovegroen bestaat uit 54 soorten planten, die in 16 verschillende families ondergebracht kunnen worden. Mangroves sluiten bovendien niet zelden aan op tropische wouden op het vasteland. 

Om enkele voorbeelden te geven van de ecologische waarde van mangrovegebieden: De mangrovekruinen bieden schuil- en nestmogelijkheden aan vogels, en allerhande schaaldieren hechten zich vast aan de wortels van de planten.

Voor vissen bieden de dichte wortelstelsels ideale
kraamkamers.

En apen en mensen komen zich voeden met de vruchten in het gebladerte, en ook boombeklimmende krabben kennen hun weg langs de stengels naar de voedselbronnen hoger in de Mangovewouden.

Nectaretende vleermuizen en bijen doen zich dan weer tegoed aan de bloemen in de struiken en boomkruinen. Als dierlijke toppredatoren zetten slangen en krokodillen als Kaaimannen veel kleinere Mangove-diersoorten op hun menu.

Mangovegebiden liggen heel wat verder weg dan de Hoge Venen, maar mangrovewortels die de sterkte van golfslagen breken en zo landerosie voorkomen, vormen een tweede, erg aanschouwelijk voorbeeld van de relatie van plantenwortels tot landerosie.


n
 Dichter bij huis

Beide voorgaande voorbeelden liggen een eindje, of zelfs een heel eind van onze Kempen weg. Maar het principe geldt dichter bij huis onverminderd voor de Grote Heide, Scheps en omgeving:

Ook hier zorgen bossen en bomen- of struikenrijen langs akkers ervoor dat geen erosie kan optreden. De wortelstelsels zorgt ervoor dat de vruchtbare toplaag van de akkers blijft waar het oorspronkelijk de bedoeling was: Op de akkers.

En ook in onze omgeving zijn schoolvoorbeelden te vinden van hoe het moet en hoe niét moet:

Op bijgevoegde foto ziet u dat de bedreven landbouwtechnieken op linker- en rechterover van de Asbeek, die Scheps voedt, haaks op elkaar staan: Op de linkeroever ploegde de boer zijn land tot de laatste centimeter tegen de Asbeek aan om.

Ik kan de achterliggende gedachte volgen en er zelfs begrip voor hebben: Iedere vierkante centimeter land moet begrijpelijkerwijs renderen voor de boer. De landbouwstiel is tegenwoordig zowieso al een stiel is waarmee men nog amper 'het zout op de patatten' kan verdienen.

Maar samen met mij zal u opmerken dat de landbouwer die de linkeroever bewerkte, net het omgekeerde bereikte van wat zijn bedoeling was: Zijn akkerland, en dus ook een deel van zijn gewenste land-rendement, spoelde weg in de Asbeek door watererosie: Deze landbouwer liet zelfs geen grasstrook langs de beek over. En dus ook geen wortels die deze landerosie (afkalving) tegen hadden gehouden...

Een blik op de rechteroever spreekt voor zich: Voldoende wortels langs de beek, dus een steile oever, wat een grotere landoppervlakte en een beter rendement voor deze boer betekent. Voldoende gras-, boom- en struikenwortels rond en tussen akkers voorkomen zelfs bij hevige stormen dat de toplaag in de grachten langs de velden wegspoelt en terechtkomt in onze rivieren en zeeën. Samen met de vervuilende(kunst-)mest, pesticiden en herbiciden trouwens...

Dit alles zorgt voor een verdere verzuring van onze zeeën, afsterven van plankton, en het verhongeren van diersoorten die van dit plankton leven.

In de greppels langs de akkers, en later in onze rivieren, zorgt die wegspoeling van akkergrond trouwens ook voor tonnen slib, die het water troebel maken, en de afwateringsgreppels én rivieren te ondiep maken voor voldoende afwatering bij zware regenval...

Vandaar dat ik in voorgaand artikel stelde dat bomen en al het waterleven onlosmakelijk met mekaar verbonden zijn.


n Economische meerwaarde   

Ook de relatie tussen bomen en de hoeveelheid neerslag die valt en het grondwaterpeil is  iets om even bij stil te staan, als we ons het zicht van de uitgedroogde, verschroeide maïsoogsten op de Grote Heide nog herinneren tijdens de laatste verzengende hitteperiode van enkele jaren geleden...

Ook in dít opzicht lijkt me de link tussen boomwortels en de lanbouwers-portemonnee overduidelijk.

Alsof dit hele bomenverhaal nog niet voordelig genoeg is voor de mens, helpen bomen het broeikaseffect en dus een verdere opwarming van de aarde bestrijden: Groeiende bomen nemen namelijk de schadelijke overdosis CO2 uit onze atmosfeer op, en zetten die om in zuurstof en hout.

Verstandig beheerde bossen zoals de Gerheserbossen leveren dus ook nog eens houtproductie op voor ontelbare toepassingen en industrietakken:

Hout is onmisbaar voor verwarming of verhitting, zowel in huishoudens als voor economische doeleinden: verhitting die nodig is in brouwerijen, in glasblazerijen, voor staalproductie, in smederijen...

Hout levert ook de basisgrondstof voor schrijnwerkerij en de meubelsector, voor de bouwsector,  voor papierproductie, en met die papierproductie samenhangend alle sectoren die van die papierproductie afhangen: de grafische sector, boekhandels, persgroepen, …

Vlaanderen ondersteunt de Billion Tree Campaign, en engageerde zich om 1 miljoen bomen aan te planten tegen eind 2009. Een engagement dat de mens geen windeieren zal leggen…

Dat ook onze diersoorten eindelijk een graantje meepikken van dit menselijk initiatief, kan voor de gelegenheid eens geen kwaad.
Integendeel:

Gezien de doelstellingen die de Europese Commissie vastlegde voor de Countdown 2010  zijn we het onze planten- en dierensoorten verplicht...

Het Countdown 2010-project (3) porbeert het uitsterven van onze diersoorten een halt toe te roepen tegen 2010. We hebben dus niet zot veel resterende tijd meer om die doelstelling te halen...


Vele doelstellingen gecombineerd in natuurgebied    


Maar, zoals eerder vermeld, er zijn zeker ook hoopgevende projecten genoeg die om navolging vragen:

Natuurontwikkelingsproject Gerheserheide bijvoorbeeld:

Verstandig beheer door het ANB Limburg combineert in dit mooie gebied commerciële houtwinning met zachte recreatie én bescherming van rodelijst-soorten zoals de Zwarte Specht (Dryocopus Martius).

In louter productiebossen leeft deze specht nooit: Daarin vindt de vogel onvoldoende oud hout en daarin levende larven. Gerheserheide daarentegen biedt met zijn mengeling van jonge boomaanplanting, volgroeide bomen (die deels voor menselijk gebruik worden geveld) en rottende, dode bomen duidelijk een habitat waar deze zeldzame, prachtige spechtensoort zich wél goed voelt.

Hetzelfde mag gezegd worden van de Nachtzwaluw (Caprimulgus Europaeus), die liefhebber is van open plekken in bossen, en na een lange afwezigheid teruggekeerd is naar de Gerheserbossen.

Ook de Boomleeuwerik heeft nood aan zandige gronden, heidevelden en -zoals zijn naam al doet vermoeden- aan groepjes bomen. Dit vogeltje is honderd maal zeldzamer dan de Veldleeuwerik.

Ik was dus érg gelukkig toen ik dit vogeltje op de Grote Heide tegenkwam.


Afkoeling van hete platen...    

Zelf probeer ik erg bescheiden mijn kleine ecologische steentje bij te dragen, en trek me niet teveel aan van de opmerking 'dat wat ik op mijn eentje uithaal, toch slechts een druppel op een hete plaat is'...
 
Wat die hete plaat betreft: Ook hier helpt ieder klein begin mee:

Net vanuit de hoop mee te kunnen voorkomen dat die plaat te heet wordt, plantte ik een tiental boompjes in mijn tuin, en registreerde ze op de site van The Billion Tree Campaign.(2) 

Voldoende druppels op een hete plaat, koelen die plaat uiteindelijk af: Wees gerust!

Ikzelf plantte Veldesdoorns, Lindebomen, Berken, een Beukje, Vlierstruiken, een Kerselaar,...

Het Elzenboompje dat zichzelf kwam installeren in de houtkant rond mijn tuin, mag uiteraard ook blijven.


Aardig meegenomen luchtfilters...    

Dat die bomen ook filters voor fijn stof in de lucht zijn, is een gegeven dat tegenwoordig nog veel te weinig belicht wordt:
 
Zo'n 370.000 Europeanen(4)  sterven er jaarlijks namelijk vroegtijdig aan luchtvervuiling, waar fijn stof een groot deel van uitmaakt... Dit leek me voloende reden om eens "een stevig boompje op te zetten" over bomen in dit artikel, dat zowat tegen zijn einde aanloopt...

Ik laat mezelf in elk geval geenszins door moedeloze berichtgeving over te hete platen of over de vele slachtoffers van luchtvervuiling meeslepen:

Het was de afgelopen weken slechts een kwestie van rondwandelen in mijn tuin en goed luisteren naar piepende vogeljongen om van de zin van boomaanplantingen overtuigd te blijven: Twee Pimpelmezennestjes, een Koolmezennest en een Merelnest kon ik in mijn eigen tuin fotograferen.

Als alleen al dié vogeltjes mijn boompjes blijken te appreciëren, ben ik al méér dan gelukkig! Dat die boompjes stuk voor stuk een ecologische meerwaarde voor hun omgeving betekenen, is aardig meegenomen.

Rodrik
Steverlynck, 

6 juni 2009


(1) WWF-Rusland laat weten dat er een uitzonderlijke beschermingszone voor Amoerpanters vastgelegd wordt in het Oosten van Rusland.

WWF-Rusland richtte ook patrouilles op die het stropen van Amoerpanters moeten aanpakken.

Rusland werkt ook samen met China om een grensoverschrijdend netwerk van beschermde gebieden in te richten.

(Bron: Frans Desfossés en het WWF-tijdschrift 'Panda magazine', nr. 48: januari-februari-maart 2009)

(2) http://www.unep.org/billiontreecampaign/

(3) Gemeente Balen valt -ondanks de erg hoge natuurwaarden in Olmen-Balen- de twijfelachtige eer te beurt tot één van de erg weinige Antwerpse gemeenten te behoren die het project Countdown 2010 niet ondersteunen...

(4) Bron: Spoorzoeker, jaargang 3, nummer 2: Het tijdschrift van het Agentschap van Natuur en Bos

 
   
 
 
 

 


28-09-2009
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het kleine begin...

 

Deel 2: Lucht en leven aan land   

Het overleven van onze diersoorten staat onder druk. Dat bleek al uit het voorgaand artikel over het zeeleven. 

Toen we het over het overleven van onwaarschijnlijk hoge aantallen mariene diersoorten hadden, stelde ik dat we koraalriffen eigenlijk 'de bossen van de zee' kunnen noemen.

Voor dit artikel over landleven kunnen we ook het omgekeerde zeggen:

Waar het om biodiversiteit gaat, zijn bossen de koraalriffen van het vasteland: Even kwetsbaar, even cruciaal voor instandhouding van onze biodiversiteit, even opgeconsumeerd door de mens...

Zelfs het percentage van diersoorten die op het vasteland overleven in bossen of langs bosranden, komt vrijwel overeen met het percentage van zeedieren die in, langs of dankzij de koraalriffen overleven:

70 à 80 procent van al de mariene levensvormen
leven in en langs koraalriffen.

Zowat dezelfde cijfers gelden voor de de levensvormen die op het vasteland in bossen of langs bosranden leven.

 n Pantervlekken   

Om een voorbeeld van zo'n 'bosrand-dier' te geven: Het kleine maar mooie vlindertje dat Boterbloempje (Pseudopanthera Macularia)
 genoemd wordt, hangt voor zijn voortbestaan van bosranden af, waar ik dit exemplaar ook aantrof.

Die 'panthera' in de wetenschappelijke naam klinkt wel stoer, en is ook toepasselijk: De vleugels vertonen inderdaad een patroon van
pantervlekken!

In Vlaanderen loop je niet al te dikwijls tegen dit vlindertje aan: In Provincie Antwerpen werd deze vlinder dit jaar bijvoorbeeld slechts twintig maal opgemerkt.

En toch mogen deze mooie fladderaars niet echt klagen: Deze vlinders staan er nog een stúk beter voor dan vele andere bosbewoners waaraan we automatisch denken als we het woord pantervlekken horen vallen: De panters zelf...:

Door houtkap, vervuiling en het aanleggen van wegen worden de bossen waarin bijvoorbeeld Amoerpanters leven, zodanig overbelast door de mens, dat er nog slechts dertig Amoerpanters (1) in de vrije natuur leven...

De ecosystemen (bossen, moerassen,...) waarin onze dieren leven, staan dus al even erg onder druk als onze dieren zelf. Hetzelfde geldt voor het klimaat, waar elk levend wezen op aarde van afhangt...

Allemaal niet zo'n bemoedigend nieuws.

Maar gelukkig leidt de bezorgdheid van sommige mensen voor de natuur ook wereldwijd tot het ontstaan van bewonderenswaardige initiatieven:

Initiatieven die ontstaan vanuit het besef dat voor de natuur zorgen tegelijkertijd ook voor onszelf zorgen betekent. Een inzicht dat het verdient een stevige pluim te krijgen.

n Nobelpluim   

En dat gebeurt gelukkig ook: Zo ging de Nobelprijs voor de vrede in 2004 meer dan terecht naar de droom van een Kenyaanse vrouw die begreep dat ze 'samen met het aanplanten van boompjes eigenlijk ook zaden van vrede en hoop plantte'.

Wangari Maathai
heet deze vrouw.

Haar droom groeide uit tot een nationale beweging: The Green belt Movement, die met haar herbebossing de lokale biodiversiteit beschermde, de natuurbeleving verhoogde en bodemerosie tegenging. En samen met die bodemerosie hielp ze ook plaatselijk de honger bestrijden.

Zonder honger: minder oorlogen en volksmigraties. Zonder oorlogen: vrede! En vrede biedt de mensen terug hoop.
Een hele prestatie, op poten gezet door één vrouw...

n Wereldwijde bomendroom   

Aangezien het resultaat een absoluut succesverhaal bleek, motiveerde en inspireerde Wangari ook de politici. 

Politici blijken wel vaker bereid mee op de kar te springen als die kar richting een verzekerd succes rijdt: Onder het beschermheerschap van Wangari voegden de Verenigde Naties nog een 'wereldwijde bomendroom' aan Wangari's droom toe:

De VN zette in begin 2007 de wereldwijde 'Billion Tree Campaign' (2) in gang: Die droom had dan weer als doel de klimaatopwarming te bestrijden door wereldwijd 7 miljard bomen aan te planten.

Alweer een project dat een hele berg pluimen verdient: Het bosareaal waarover een land beschikt, beïnvloedt rechtstreeks de hoeveelheid neerslag die valt en de beschikbaarheid van grondwater.

Dat geldt niet enkel voor loofbos. Ook naaldbomen 'dragen hun wolkje bij': Eind februari merkte ik in de Hoge Venen een prachtige illustratie van dit gegeven op: De regenwolken stegen zó uit de dennenbossen op!

Vlinder



 n Pantervlekken   

Om een voorbeeld van zo'n 'bosrand-dier' te geven: Het kleine maar mooie vlindertje dat Boterbloempje (Pseudopanthera Macularia)
 genoemd wordt, hangt voor zijn voortbestaan van bosranden af, waar ik dit exemplaar ook aantrof.

Die 'panthera' in de wetenschappelijke naam klinkt wel stoer, en is ook toepasselijk: De vleugels vertonen inderdaad een patroon van
pantervlekken!

In Vlaanderen loop je niet al te dikwijls tegen dit vlindertje aan: In Provincie Antwerpen werd deze vlinder dit jaar bijvoorbeeld slechts twintig maal opgemerkt.

En toch mogen deze mooie fladderaars niet echt klagen: Deze vlinders staan er nog een stúk beter voor dan vele andere bosbewoners waaraan we automatisch denken als we het woord pantervlekken horen vallen: De panters zelf...:

Door houtkap, vervuiling en het aanleggen van wegen worden de bossen waarin bijvoorbeeld Amoerpanters leven, zodanig overbelast door de mens, dat er nog slechts dertig Amoerpanters (1) in de vrije natuur leven...

De ecosystemen (bossen, moerassen,...) waarin onze dieren leven, staan dus al even erg onder druk als onze dieren zelf. Hetzelfde geldt voor het klimaat, waar elk levend wezen op aarde van afhangt...

Allemaal niet zo'n bemoedigend nieuws.

Maar gelukkig leidt de bezorgdheid van sommige mensen voor de natuur ook wereldwijd tot het ontstaan van bewonderenswaardige initiatieven:

Initiatieven die ontstaan vanuit het besef dat voor de natuur zorgen tegelijkertijd ook voor onszelf zorgen betekent. Een inzicht dat het verdient een stevige pluim te krijgen.
 Panter


n Nobelpluim   

En dat gebeurt gelukkig ook: Zo ging de Nobelprijs voor de vrede in 2004 meer dan terecht naar de droom van een Kenyaanse vrouw die begreep dat ze 'samen met het aanplanten van boompjes eigenlijk ook zaden van vrede en hoop plantte'.

Wangari Maathai
heet deze vrouw.

Haar droom groeide uit tot een nationale beweging: The Green belt Movement, die met haar herbebossing de lokale biodiversiteit beschermde, de natuurbeleving verhoogde en bodemerosie tegenging. En samen met die bodemerosie hielp ze ook plaatselijk de honger bestrijden.

Zonder honger: minder oorlogen en volksmigraties. Zonder oorlogen: vrede! En vrede biedt de mensen terug hoop.
Een hele prestatie, op poten gezet door één vrouw...

Waterval


n Wereldwijde bomendroom   

Aangezien het resultaat een absoluut succesverhaal bleek, motiveerde en inspireerde Wangari ook de politici. 

Politici blijken wel vaker bereid mee op de kar te springen als die kar richting een verzekerd succes rijdt: Onder het beschermheerschap van Wangari voegden de Verenigde Naties nog een 'wereldwijde bomendroom' aan Wangari's droom toe:

De VN zette in begin 2007 de wereldwijde 'Billion Tree Campaign' (2) in gang: Die droom had dan weer als doel de klimaatopwarming te bestrijden door wereldwijd 7 miljard bomen aan te planten.

Alweer een project dat een hele berg pluimen verdient: Het bosareaal waarover een land beschikt, beïnvloedt rechtstreeks de hoeveelheid neerslag die valt en de beschikbaarheid van grondwater.

Dat geldt niet enkel voor loofbos. Ook naaldbomen 'dragen hun wolkje bij': Eind februari merkte ik in de Hoge Venen een prachtige illustratie van dit gegeven op: De regenwolken stegen zó uit de dennenbossen op!

Relatie bos - Bomen


n Bodemvruchtbaarheid   

Ook de vruchtbaarheid van de bodem wordt gegarandeerd door de aanwezigheid van bomen of andere planten. Niet enkel vanwege afvallende naalden, bladeren en dood hout dat composteert op de bodem:

De wortelstelsels houden de vruchtbare bovenste bodemlaag waar die thuishoort: Op heuvelflanken bijvoorbeeld, waar de vruchtbare bodemlaag blijft liggen zolang er bomen op die flank groeien.

Ook dit was prachtig zichtbaar in de Hoge Venen:

Bij de laatste boom onderaan de heuvelflank stopte ook heel abrupt de toplaag van de bodem en quasi alle andere beplanting:

Weggespoeld of weggewaaid omdat er geen wortelstelsels meer waren die de bodem vasthielden.

Vanwege de hellingen was dit hele verhaal wel heel erg zichtbaar in de Hoge Venen.

Erosie


n Amfibie-planten

Even bekend, maar net iets exotischer, is de invloed van Mangovewouden op bodemerosie:

Mangoveplanten groeien in getijdezones van zeeën, en staan met hun wortels deels in zeewater, deels vastgeworteld in vaste grond.

Mangoveplanten zijn dus eigenlijk een beetje amfibie-planten, die de golfslag van de oceanen breken en zo landerosie voorkomen. 

Mangovebossen zijn verder ook een prima overstap van de zeeën uit voorgaand artikel naar de landplanten en -dieren die het thema van dit artikel vormen:

Mangrovewouden staan bekend als de meest productieve en meest complexe ecosystemen op aarde: 

Het mangrovegroen bestaat uit 54 soorten planten, die in 16 verschillende families ondergebracht kunnen worden. Mangroves sluiten bovendien niet zelden aan op tropische wouden op het vasteland. 

Om enkele voorbeelden te geven van de ecologische waarde van mangrovegebieden: De mangrovekruinen bieden schuil- en nestmogelijkheden aan vogels, en allerhande schaaldieren hechten zich vast aan de wortels van de planten.

Voor vissen bieden de dichte wortelstelsels ideale
kraamkamers.

En apen en mensen komen zich voeden met de vruchten in het gebladerte, en ook boombeklimmende krabben kennen hun weg langs de stengels naar de voedselbronnen hoger in de Mangovewouden.

Nectaretende vleermuizen en bijen doen zich dan weer tegoed aan de bloemen in de struiken en boomkruinen. Als dierlijke toppredatoren zetten slangen en krokodillen als Kaaimannen veel kleinere Mangove-diersoorten op hun menu.

Mangovegebiden liggen heel wat verder weg dan de Hoge Venen, maar mangrovewortels die de sterkte van golfslagen breken en zo landerosie voorkomen, vormen een tweede, erg aanschouwelijk voorbeeld van de relatie van plantenwortels tot landerosie.

Kaaiman


n Economische meerwaarde   

Ook de relatie tussen bomen en de hoeveelheid neerslag die valt en het grondwaterpeil is  iets om even bij stil te staan, als we ons het zicht van de uitgedroogde, verschroeide maïsoogsten op de Grote Heide nog herinneren tijdens de laatste verzengende hitteperiode van enkele jaren geleden...

Ook in dít opzicht lijkt me de link tussen boomwortels en de lanbouwers-portemonnee overduidelijk.

Alsof dit hele bomenverhaal nog niet voordelig genoeg is voor de mens, helpen bomen het broeikaseffect en dus een verdere opwarming van de aarde bestrijden: Groeiende bomen nemen namelijk de schadelijke overdosis CO2 uit onze atmosfeer op, en zetten die om in zuurstof en hout.

Verstandig beheerde bossen zoals de Gerheserbossen leveren dus ook nog eens houtproductie op voor ontelbare toepassingen en industrietakken:

Hout is onmisbaar voor verwarming of verhitting, zowel in huishoudens als voor economische doeleinden: verhitting die nodig is in brouwerijen, in glasblazerijen, voor staalproductie, in smederijen...

Hout levert ook de basisgrondstof voor schrijnwerkerij en de meubelsector, voor de bouwsector,  voor papierproductie, en met die papierproductie samenhangend alle sectoren die van die papierproductie afhangen: de grafische sector, boekhandels, persgroepen, …

Vlaanderen ondersteunt de Billion Tree Campaign, en engageerde zich om 1 miljoen bomen aan te planten tegen eind 2009. Een engagement dat de mens geen windeieren zal leggen…

Dat ook onze diersoorten eindelijk een graantje meepikken van dit menselijk initiatief, kan voor de gelegenheid eens geen kwaad.
Integendeel:

Gezien de doelstellingen die de Europese Commissie vastlegde voor de Countdown 2010  zijn we het onze planten- en dierensoorten verplicht...

Het Countdown 2010-project (3) porbeert het uitsterven van onze diersoorten een halt toe te roepen tegen 2010. We hebben dus niet zot veel resterende tijd meer om die doelstelling te halen...
 


n Dichter bij huis

Beide voorgaande voorbeelden liggen een eindje, of zelfs een heel eind van onze Kempen weg. Maar het principe geldt dichter bij huis onverminderd voor de Grote Heide, Scheps en omgeving:

Ook hier zorgen bossen en bomen- of struikenrijen langs akkers ervoor dat geen erosie kan optreden. De wortelstelsels zorgt ervoor dat de vruchtbare toplaag van de akkers blijft waar het oorspronkelijk de bedoeling was: Op de akkers.

En ook in onze omgeving zijn schoolvoorbeelden te vinden van hoe het moet en hoe niét moet:

Op bijgevoegde foto ziet u dat de bedreven landbouwtechnieken op linker- en rechterover van de Asbeek, die Scheps voedt, haaks op elkaar staan: Op de linkeroever ploegde de boer zijn land tot de laatste centimeter tegen de Asbeek aan om.

Ik kan de achterliggende gedachte volgen en er zelfs begrip voor hebben: Iedere vierkante centimeter land moet begrijpelijkerwijs renderen voor de boer. De landbouwstiel is tegenwoordig zowieso al een stiel is waarmee men nog amper 'het zout op de patatten' kan verdienen.

Maar samen met mij zal u opmerken dat de landbouwer die de linkeroever bewerkte, net het omgekeerde bereikte van wat zijn bedoeling was: Zijn akkerland, en dus ook een deel van zijn gewenste land-rendement, spoelde weg in de Asbeek door watererosie: Deze landbouwer liet zelfs geen grasstrook langs de beek over. En dus ook geen wortels die deze landerosie (afkalving) tegen hadden gehouden...

Een blik op de rechteroever spreekt voor zich: Voldoende wortels langs de beek, dus een steile oever, wat een grotere landoppervlakte en een beter rendement voor deze boer betekent. Voldoende gras-, boom- en struikenwortels rond en tussen akkers voorkomen zelfs bij hevige stormen dat de toplaag in de grachten langs de velden wegspoelt en terechtkomt in onze rivieren en zeeën. Samen met de vervuilende(kunst-)mest, pesticiden en herbiciden trouwens...

Dit alles zorgt voor een verdere verzuring van onze zeeën, afsterven van plankton, en het verhongeren van diersoorten die van dit plankton leven.

In de greppels langs de akkers, en later in onze rivieren, zorgt die wegspoeling van akkergrond trouwens ook voor tonnen slib, die het water troebel maken, en de afwateringsgreppels én rivieren te ondiep maken voor voldoende afwatering bij zware regenval...

Vandaar dat ik in voorgaand artikel stelde dat bomen en al het waterleven onlosmakelijk met mekaar verbonden zijn.
 


n  Vele doelstellingen gecombineerd in natuurgebied    

Maar, zoals eerder vermeld, er zijn zeker ook hoopgevende projecten genoeg die om navolging vragen:

Natuurontwikkelingsproject Gerheserheide bijvoorbeeld:

Verstandig beheer door het ANB Limburg combineert in dit mooie gebied commerciële houtwinning met zachte recreatie én bescherming van rodelijst-soorten zoals de Zwarte Specht (Dryocopus Martius).

In louter productiebossen leeft deze specht nooit: Daarin vindt de vogel onvoldoende oud hout en daarin levende larven. Gerheserheide daarentegen biedt met zijn mengeling van jonge boomaanplanting, volgroeide bomen (die deels voor menselijk gebruik worden geveld) en rottende, dode bomen duidelijk een habitat waar deze zeldzame, prachtige spechtensoort zich wél goed voelt.

Hetzelfde mag gezegd worden van de Nachtzwaluw (Caprimulgus Europaeus), die liefhebber is van open plekken in bossen, en na een lange afwezigheid teruggekeerd is naar de Gerheserbossen.

Ook de Boomleeuwerik heeft nood aan zandige gronden, heidevelden en -zoals zijn naam al doet vermoeden- aan groepjes bomen. Dit vogeltje is honderd maal zeldzamer dan de Veldleeuwerik.

Ik was dus érg gelukkig toen ik dit vogeltje op de Grote Heide tegenkwam.
 
n  Afkoeling van hete platen...    

Zelf probeer ik erg bescheiden mijn kleine ecologische steentje bij te dragen, en trek me niet teveel aan van de opmerking 'dat wat ik op mijn eentje uithaal, toch slechts een druppel op een hete plaat is'...
 
Wat die hete plaat betreft: Ook hier helpt ieder klein begin mee:

Net vanuit de hoop mee te kunnen voorkomen dat die plaat te heet wordt, plantte ik een tiental boompjes in mijn tuin, en registreerde ze op de site van The Billion Tree Campaign.(2) 

Voldoende druppels op een hete plaat, koelen die plaat uiteindelijk af: Wees gerust!

Ikzelf plantte Veldesdoorns, Lindebomen, Berken, een Beukje, Vlierstruiken, een Kerselaar,...

Het Elzenboompje dat zichzelf kwam installeren in de houtkant rond mijn tuin, mag uiteraard ook blijven.
 

n  Aardig meegenomen luchtfilters...    

Dat die bomen ook filters voor fijn stof in de lucht zijn, is een gegeven dat tegenwoordig nog veel te weinig belicht wordt:
 
Zo'n 370.000 Europeanen(4)  sterven er jaarlijks namelijk vroegtijdig aan luchtvervuiling, waar fijn stof een groot deel van uitmaakt... Dit leek me voloende reden om eens "een stevig boompje op te zetten" over bomen in dit artikel, dat zowat tegen zijn einde aanloopt...

Ik laat mezelf in elk geval geenszins door moedeloze berichtgeving over te hete platen of over de vele slachtoffers van luchtvervuiling meeslepen:

Het was de afgelopen weken slechts een kwestie van rondwandelen in mijn tuin en goed luisteren naar piepende vogeljongen om van de zin van boomaanplantingen overtuigd te blijven: Twee Pimpelmezennestjes, een Koolmezennest en een Merelnest kon ik in mijn eigen tuin fotograferen.

Als alleen al dié vogeltjes mijn boompjes blijken te appreciëren, ben ik al méér dan gelukkig! Dat die boompjes stuk voor stuk een ecologische meerwaarde voor hun omgeving betekenen, is aardig meegenomen.

Rodrik
Steverlynck, 

6 juni 2009


(1) WWF-Rusland laat weten dat er een uitzonderlijke beschermingszone voor Amoerpanters vastgelegd wordt in het Oosten van Rusland.

WWF-Rusland richtte ook patrouilles op die het stropen van Amoerpanters moeten aanpakken.

Rusland werkt ook samen met China om een grensoverschrijdend netwerk van beschermde gebieden in te richten.

(Bron: Frans Desfossés en het WWF-tijdschrift 'Panda magazine', nr. 48: januari-februari-maart 2009)

(2) http://www.unep.org/billiontreecampaign/

(3) Gemeente Balen valt -ondanks de erg hoge natuurwaarden in Olmen-Balen- de twijfelachtige eer te beurt tot één van de erg weinige Antwerpse gemeenten te behoren die het project Countdown 2010 niet ondersteunen...

(4) Bron: Spoorzoeker, jaargang 3, nummer 2: Het tijdschrift van het Agentschap van Natuur en Bos

 

 

 

 


T -->

Blog tegen de wet? Klik hier.
Gratis blog op https://www.bloggen.be - Meer blogs