Struisvogelpolitiek: de verlokking van de zekerheid is die van de dood.

Enkele beschouwingen bij de hardnekkige neiging tot minimalisering van het gevaar bij de Wetteraars in de week na de giframp van 4 mei 2013.

Vaak danken godsdiensten hun succes aan het feit dat zij mensen daarvan overtuigen zekerheid te kunnen bieden op punten waar men tegenover zichzelf in alle eerlijkheid moet bekennen in het ongewisse te verkeren. Niemand weet wat er met hem of haar na de dood gebeuren zal aangezien behalve Odysseus, Aeneas, Herakles, Orpheus en Theseus niemand ooit uit de onderwereld wederkeerde.ⁱ In de religies daarentegen verschijnt menige heilige na zijn of haar dood aan de stervelingen met waarschuwingen of met goede raad en men kan de sinten ook aanroepen om gunsten te bekomen. Niet de waarheid maar daarentegen het bedrog maakt het geloof in leven na de dood aantrekkelijk, althans voor hen die weigeren het leed te dragen dat elke waarheid vergezelt want, zoals Prediker het zegt: "in veel wijsheid is veel verdriet, en die wetenschap vermeerdert, vermeerdert smart".ⁱⁱ In het onvermogen om rechtstreeks zichzelf te beliegen, koopt de mens zijn zoete leugens van zijn naaste die dan met de last van het liegen zijn brood verdient. Priesters klaren de klus in onze plaats: zij bezweren de harde werkelijkheid, verjagen haar en voortdurend houden zij de wacht waar zij weer op kan duiken, het is een nimmer eindigende strijd en om die reden eerbiedigen wij onze herders ook, zij behoeden ons - niet voor de leugen doch voor de koude douche die de waarheid aanrichten kon in onze ziel als zij niet met illusies werd omfloerst. Priesters, maar ook andersoortige winkeliers zoals verzekeraars, bankiers en politici.

Geen politicus kan het zich veroorloven om de vragen van zijn kiezers te beantwoorden met: "Ik weet het niet". Net zoals goden dienen ook politici alwetend te zijn en wie die goddelijke alwetendheid durven te beproeven, zullen zoals Tantalus gekweld worden tot in de eeuwigheid.ⁱⁱⁱ De politicus verhoudt zich in dat opzicht tot zijn kiezer zoals de vader tot zijn kind: papa dient op alle vragen een antwoord klaar te hebben, hij twijfelt nooit, hij kan alle problemen oplossen, het kwaad bezweren, het kind beschermen voor boosdoeners en voor elk ander onheil. Een vader immers die daartoe niet in staat is, waarborgt geen toekomst en verdient derhalve ook geen kroost.

Alleen zijn priesters en politici geen vaders en in tegenstelling tot de echte vaders die het eigen leven offeren voor hen die dat nu eenmaal verder moeten zetten en die dan aan dat moedige offer de titel van het vaderschap ontlenen, zijn wereldlijke leiders van een kudde daarentegen dikwijls enkel uit op eigenbelang en winst ten koste van diegenen die hen volgen. Overigens doen ook de volgelingen dat vaak veeleer in (schuldige) naïviteit dan in (onschuldige) kinderlijkheid. De goede herder laat zijn kudde achter en begeeft zich in het onherbergzame om één verloren schaap te redden terwijl de politicus het van de meerderheid moet hebben die bovendien maar al te vaak bedrog verkiest en het dan ook krijgt, precies ten koste van het goede. En voor wie graag zouden geloven dat kwade wil die stelling schraagt, dient opgemerkt dat die kwaadaardige perversie allang doorgedrongen is tot in ons onderwijs: op leraarsvergaderingen worden leerkrachten schaamteloos door schooldirecties aangemaand om gul te quoteren met het oog op het behoud van het leerlingenaantal dat immers borg staat voor de tewerkstelling van het personeel. Deze lui geringschatten de kinderen die hun zijn toevertrouwd, zij gaan er immers van uit dat kinderen het gemak zoeken en ze zijn ook bereid om dat te bieden ten koste van wat goed is voor hen omdat zij hen niet beschouwen als ultieme levensdoelen doch als klanten aan wie wat te verdienen valt.^iv

Leiders mogen geen zwakheden tonen en als zij desondanks zoals elk ander sterven, dan dient hun dood als een verrijzenis te worden opgevat, zo immers leven zij verder in hun kudde. Dat klopt ook voor fysieke ouders en voor al wie het goed menen met diegenen aan wie zij het beste van zichzelf hebben gegeven. Maar het is uiteraard een gemene leugen van wie aan hun kinderen dat voedsel hebben voorgezet waarvoor zij zelf de neus ophaalden.

De illusie van zekerheid heeft jammer genoeg doch geheel overeenkomstig de wet van de rechtvaardigheid de bijzonder hoge prijs die zij met elk bedrog gemeen heeft. Zekerheid stelt het gemoed gerust en verlost ons van de lastige waakzaamheid maar meteen ontneemt ze ons onze veiligheid. Het gaat om een illusie die ons leven in gevaar brengt en die ten langen leste doodt terwijl wij het ongetwijfeld anders willen. Het bedrog der zekerheid is een dure drug waarvoor men niet zelden met zijn leven zelf betaalt terwijl de enige zekerheid die is van de dood. Zelfs het louter fysieke leven is een onophoudelijk streven naar evenwicht terwijl het perfect bereiken van die homeostase het levenseinde inluidt. Wij bestaan bij de gratie van een onmogelijk evenwicht dat niettemin het doel moet zijn van elk verlangen en bewegen en wie zekerheid verkopen, die hebben voor wie de waarheid zoeken niets te bieden omdat waarheid en zekerheid elkaar nu eenmaal bannen. In het niet kunnen aanvaarden van de waarheid of dus in de moedwillige keuze voor het bedrog geeft men zich over aan de leurders met het zogenaamde Onbetwijfelbare.

Altijd is het dodelijk voor de ziel om hen die zekerheid te koop aanbieden toe te laten in het eigen leven maar soms ook is het dodelijk zonder meer om dat te doen. Er zijn religies die zelfmoordaanslagen aanprijzen en die aan wie ze ook voltrekken, de zekerheid bieden van een riante beloning in een hiernamaals, terwijl geen toeschouwer van die jammerlijke gebeurtenissen iets anders observeren kan dan vernieling en dood. Een welbepaald geloof wordt vereist teneinde aanspraak te kunnen maken op een welbepaalde zekerheid: waar in Gods naam is de logica gebleven in die zin? Profeten pretenderen zekerheid te bieden maar ook bepaalde lieden die geloven in de wetenschap, doen dat wanneer zij de grenzen van hun kennen en hun kunnen uit het oog verliezen. Politici liegen uit zelfbehoud: hun machtsvertoon is nodig voor de continuering van hun invloed bij het volk, dat bevestigt dat hetgeen zij voorliegen de waarheid is en zo koesteren zij elkaars bedrog, welhaast met dezelfde perfectie waarmee verliefden zich verblinden.

Jammer genoeg voor wie het anders wensen doch andermaal geheel overeenkomstig de rechtvaardigheid, houden de wetten der natuur geen rekening met onze dromen: de valwet zorgt ervoor dat het glas dat men ter hand neemt, valt en versplintert van zodra men het weer loslaat en gebeurt dat niet, dan kan men er donder op zeggen dat men droomt. De wetten die het samenspel van de atomen, van de moleculen en van alle stoffen in de kosmos regelen, hebben eenzelfde rigiditeit; zij zijn nog meer onvermurwbaar dan de schimmen in de onderwereld en hun oversten, Hades en Persephone, die bij het aanhoren van de lier van Orpheus die afdaalde in het graf van zijn Euridicè om haar terug te halen, weenden en besloten om aan de ongelukkige nog een kans te geven, welke hij helaas verspeelde. Zullen de natuurwetten voor de struisvogels een uitzondering maken?

Bij de giframp van Bhopal kwam veertig ton cyanide vrij, bij de giframp in Wetteren was de hoeveelheid gif nog groter. In Bhopal kregen in de daarop volgende jaren zowat een half miljoen mensen kanker door besmetting van de lucht, het water en de bodem en vijftienduizend van hen stierven.^v

Helaas treedt bij zo'n grote rampspoed steeds weer een verdwazing op omdat onze hersenen veel te licht zijn om dat kolossale ongeluk te dragen. Dat was bijvoorbeeld ook het geval in Tsjernobyl toen zich daar een nucleaire ramp voltrok: ondanks de enorme wetenschappelijke expertise van Rusland, een van de meest vooraanstaande atoommogendheden in de wereld, werd pas tien dagen na het ongeluk besloten tot de evacuatie van honderdvijfendertigduizend omwonenden in een straal van dertig kilometer. Vele duizenden mensen en dieren in heel West-Europa stierven in de eerste dagen en weken na de aanvang van de catastrofe en een onschatbaar aantal kregen en krijgen nog steeds kanker.^vi

Mensen zijn onderhevig aan psychische, sociale en nog andere druk en onfeilbaarheid is niet van deze wereld, wat uiteraard vergeeflijk is, en zo kon er ook bij de ramp in Wetteren een dode vallen: een man die stierf door blauwzuurdampen die zich bij de bluswerken hadden gevormd, die in het rioolwater terecht kwamen en die her en der uit de putten opstegen, de huizen naar binnen drongen en tekeer gingen zoals een sluipmoordenaar. Onvoorzien en onvoorspelbaar wegens de aanwezigheid van nog een totaal vergeten rioleringsnetwerk uit vervlogen eeuwen. Entropie is chaos: men weet niet door welke kanalen de gemeente ondertunneld wordt en hoe het gas rondwaren zal, op welke plekken het de bodem zal doordringen, de planten zal besmetten en het water zal vergiftigen voor mens en dier. In de buurt van enkele waterputten te Schellebelle, op kilometers van de ramp vandaan, vonden passanten kadavers van katten en van vogels. De meettoestellen die pas dagen na de ramp werden besteld in het buitenland, maten her en der verschillende waarden; in de riolering, in de bodem, in het regenwater dat werd opgevangen. Waarden die tot acht keer de dodelijke dosis bedroegen en regenwater waarvan werd gezegd dat het 'lichtjes' gecontamineerd was, wat dat ook mocht betekenen. Vakkundige rapporten die vandaag elkeen op het internet kan vinden, waarschuwen ervoor dat kleine kinderen sterven aan dosissen van het bewuste gif die voor volwassenen slechts lichte irritatie veroorzaken^vii, wat ook te begrijpen is aangezien de giftigheid onder meer te maken heeft met de verhouding van het ingenomen gif tot het lichaamsgewicht van de slachtoffers. Bovendien krijgen wezens die dichter bij de aarde lopen, zoals kleine kinderen, meer toxines binnen omdat gifgas zwaarder is dan lucht, het kruipt, het zoekt de diepten op zoals ook water doet en soms blijft het daar zitten omdat een deksel de verdamping verhindert ofwel lost het op in water dat de aarde doordrenkt en dat steeds dieper in de bodem sijpelt, verdampt, opgepompt wordt voor irrigatie en consumptie of in de waterwegen loopt en zich verspreidt. Driehonderd ton van dat goedje kan niet zomaar verdwijnen, want over die gigantische hoeveelheid gaat het. En toch is dat niet eens de helft van wat zich dagelijks beweegt over het spoor in Vlaanderen: de Nederlandse fabriek waarvan het bewuste acrylnitril afkomstig was, produceert er 750 ton van elke dag.^viii

Weliswaar is het kwaad reeds geschied in de eerste uren na de ontsporing van de bewuste ketelwagons: wie in de buurt van de brand met open ramen sliep, zal eerlang heel waarschijnlijk hinder ondervinden, het gaat immers om een bijzonder kankerverwekkende stof. Maar naast dat acute gevaar is er uiteraard ook nog de sluimerende impact van het gif op langere termijn want zoals eenieder kan voorspellen, maken vele kleintjes een groot: de blootstelling aan een geringe hoeveelheid gif gedurende vele dagen, maanden, jaren, zal alras het kwaad van een ogenblikkelijke en grote vergiftiging evenaren. Onze metingen zijn negatief, zo zeggen het de experts op het veld, maar metingen zijn en blijven momentopnamen, terwijl de gigantische massa gas een eigen weg gaat, nog meer verborgen dan in die eerste dagen waarin het op een onverwachte plek aan de andere kant van Wetteren aan het moorden ging. Regenputten en waterputten zijn wat uit de tijd maar meer senioren kunnen nog getuigen hoe toentertijd meermaals de regenput waarin een man afdaalde, veranderde in zijn graf omdat zich daarin gas had opgehoopt, gas dat zwaarder is dan lucht en dat de diepte zoekt zoals het water. Een ramp met gifgas is ergens vergelijkbaar met een overstroming, alleen kan men het gevaar niet zien en de killer verplaatst zich ook voortdurend, hij kan zich maanden zo niet jarenlang verbergen en dan weer toeslaan waar geen mens het nog verwachtte.

Op 20 augustus 2002 om vijf uur in de ochtend arriveert in het station van Amersfoort een ketelwagon met tachtigduizend liter acrylnitril; om 11u03 wordt een lekkage gemeld; pas 47 minuten later, het is 11u50, wordt het treinverkeer in het station gestaakt. Allerlei veiligheidsmaatregelen worden genomen doch om 15u10 wordt gemeld dat alles onder controle is en de maatregelen worden opgeheven... maar tien minuten later, 15u20, wordt het bericht herroepen en alle maatregelen blijven van kracht. Er ontsnapt zeshonderd liter van het gif maar gelukkig blijft het stadscentrum van een catastrofe gespaard: er breekt geen brand uit.^ix Na de ontploffing in de kerncentrale van Tsjernobyl, in de nacht van 16 april 1986, duurde het nog welgeteld tien dagen vooraleer besloten werd tot een grootscheepse evacuatie.^x De dag van de ramp in Wetteren meldden de media dat er geen enkel gevaar was voor de volksgezondheid, er werden beelden getoond met brandweerlui en allerhande helpers die het beste van zichzelf weggaven, geheel ongemaskerd: zij liepen onder roetzwarte rookkolommen door, visten met lange lepels waterstalen op uit vergiftigde pijpen of begaven zich ter plekke om bewoners uit de gevarenzone te evacueren. Op de Wetterse markt, gelegen op een boogscheut van de brand vandaan, bleven op terrasjes mensen zitten bij een vrolijk drankje alsof het allemaal slechts een karnavalesk toneel betrof waarvan zijzelf geen deel uitmaakten en de straten vulden zich met brandweerlui, verplegers en politiemensen uit de verste hoeken van het land, andermaal zonder gasmasker of kostuum, terwijl uit de riolen acht keer de dodelijke dosis waterstofcyanide naar de oppervlakte opwalmde. Stultifera navis, Nosferatu, Nostradamus. Geen week nadat de rampspoed zich voltrokken heeft en elkeen nog paniekerig doende is met het weggooien van eten, het wassen van kleren en het laten aftappen van urine- en bloedstalen met het oog op schadevergoedingen tegen de tijd dat de kanker arriveert, gaan godbetert de scholen opnieuw open alsof niet het gas dat onder de nazi's meer dan een miljoen mensen doodde, doch het oefenen van een tikkeltje geduld niet te verdragen was. Het college ligt in de afgrond die uitkomt op de plek waar het eerste dodelijke slachtoffer viel: daar rees de cyanide uit de putten op om er de betonnen kuip te vullen die gevormd wordt door, enerzijds, de metershoge Scheldedijk en, anderzijds, de steile helling van de rots waarop de plechtstatige kathedraal van Wetteren prijkt. In die kuip is het dat de jeugd van alle tijden voor en na de lessen afspraakjes maakt en poëtisch samenschoolt, zoals onvergetelijk bezongen in Het porceleinen paviljoen van Li Tai Po.^xi De kleuterschool te Schellebelle met haar speeltuin in de bedding van de machtige stroom op wiens dijk nu een verbod geldt om te vissen, te wandelen en te fietsen: amper zeven dagen na het uitbreken van de hel – het wrak ligt warempel nog te smeulen – staan reeds haar poorten wagenwijd open, niets vermoedend rennen kleuters aan achter ballen en ballons die immers eveneens de diepte zoeken zoals water doet en gas dat zwaarder is dan lucht, en dapper achten zich de ouders bij het hek die hen nawuiven die zij vrijgaven aan het ineens zo warrige lot. “Uff wiszheyt unser keyner acht!”^xii Het doet warempel denken aan de 'herders' van weleer die van op hun hoge en droge preekstoel onwetende en goedmenende mensen die in hen vertrouwden, naar het Oostfront stuurden. Het is waanzinnig om zonder wapenen een leeuw te lijf te gaan maar het is zonder meer kwaadaardig om middels kinderen aldus het lot te tarten.

Men zegt dat mensen kuddedieren zijn en treffend schilderen de ook hier verplicht te noemen dichters hoe de kudde doolt en niet bekwaam blijkt om uit haar doolgang te ontwaken, die echter helemaal geen kwade droom is doch de donkere tunnel waarin men op de vlucht is voor het licht der waarheid dat de ogen openen kon voor de hel die na de zelfverblinding volgen zal. Millgram toonde aan met vermetel onderzoek en cijfers dat onnadenkendheid en het volstrekt ontbreken van een geweten het leeuwendeel van ons beheerst, zodat wij helemaal niet weten wat we doen: we vluchten slechts zoals de rendieren van een kudde vluchten voor een hongerige leeuw, een bosbrand of de uitbarsting van een vulkaan, een dijkbreuk, een cycloon. En ons geluk vergelijkt zich met dat van anderen en sterft daar uiteindelijk ook aan, onze ethiek is nog slechts receptiementaliteit, ons verstand gebiedt gehoorzaamheid aan een of andere paus en als puntje bij paaltje komt, geldt zoals weleer: Befehl ist Befehl.

Verantwoordelijkheid dragen is de beste zorg dragen voor anderen en doet men dat dan kan men ook rechtvaardigen waarom men handelt zoals men handelt: volwassen mensen zien de feiten onder ogen omdat er in bedrog geen heil kan zijn; struisvogelpolitiek moet worden geschuwd; een wijs oordeel vormt zich in verstandig overleg en niet onder de druk van kuddegeest; op waarheid, eerlijkheid, verstandigheid en ook zelfstandigheid is onze opvoeding gericht. Vandaar rijst nu ineens ook onontwijkbaar deze vraag wat, alles wel beschouwd, in Gods naam onze instellingen en scholen aan onze kinderen nog te leren hebben. En misschien is dat ook wel de positieve noot om mee te eindigen: dat de giframp, hoe erg ook, andermaal een wellicht nog veel grotere ramp aan het licht brengt, een ramp die aan de botten van onze beschaving vreet, want dat is tenslotte het lot waaraan corruptie, eigenbelang, vriendjespolitiek en kuddegeest niet zullen ontsnappen: zij eindigen in een hel waarvan de brand van een ketel grondstof voor plastiek slechts een flauwe voorafspiegeling kan zijn.

Toemaatje:
http://www.hln.be/hln/nl/16376/Treinramp-Wetteren/article/detail/1634565/2013/05/17/Hoge-gifwaarden-in-spinazie-sla-en-radijzen.dhtml Als radijzen in een paar dagen tijd dodelijk giftig zijn geworden terwijl ze in die tijdspanne amper enkele druppels water kunnen opgenomen hebben, hoe giftig zullen zij dan zijn over een week? En zullen groenten, fruit, aardappelen en zo meer op enkele kilometer van de ramp vandaan, dan gevrijwaard blijven van gifstoffen, bijvoorbeeld binnen enkele weken of maanden?

Aanvulling (klik hier): Een bijna herhaling van de ramp korte tijd later en op precies dezelfde plek versterkt de these dat het hier inderdaad om een aanslag gaat. KLIK HIER: 

(Jan Bauwens, 17 mei 2013)

Verwijzingen:

i Zie: Vansteenbrugge, Kris, Uit het schuim van de zee. De Griekse mythologie in 136 verhalen: http://www.bloggen.be/dzeus/archief.php?ID=1535828  .