Lannoo/Gooi en Sticht, Tielt/Baarn, 1998. De teksten die Piet Thomas in dit boek aanreikt, zijn bedoeld als vervolg op de verzameling liedteksten die in Klein getijdenboek (1997) werden opgenomen. Dat vormde de reden dit werk als ondertitel Klein getijdenboek II mee te geven. Allereerst treft men er opnieuw vertalingen en bewerkingen van de psalmen in aan. Aangemoedigd door de enthousiaste reacties op zijn vorige pogingen om de moderne gelovige dichter bij de gebedstraditie van het psalmgebed te brengen, heeft Piet Thomas met de hier opgenomen teksten de laatste hand gelegd aan de bewerking van het hele psalterium. Zonder deze liederen christelijk te willen 'optuigen' heeft hij toch rekening gehouden met de veranderende context waarin thans gebeden wordt. De sociale en politieke positie van de oorspronkelijk joodse bidder was destijds nu eenmaal niet die van de moderne christen. De nooit omzwachtelde directheid van de psalmen heeft hij in zijn eigentijdse taalgebruik wel dichter bij de westerse poëzie gebracht en daardoor tegelijkertijd zingbaarder gemaakt. Híj heeft daarbij ook gelet op het feit dat christelijke kerken zich verder ontwikkelen in veranderende culturen, en op de samenhang tussen wat moderne theologen over God en Bijbel zegger, en wat in de kerken nu nog gezongen kan worden.

Doenja Van Belleghem in Ministrando, nr.5, 15 maart 1999, pp. 190-193.

Woordwerk van Piet Thomas

“De psalmen bliiven de grootste schat die ons werd overgeleverd uit het jodendom", zegt  professor Piet Thomas naar aanleiding van zijn uitgave Nu en altijd. Klein getijdenboek II. Psalmen en andere liederen. Het tweede liedboek is een aanvulling van het Klein Getijdenboek dat in 1997 bij Lannoo/Gooi en Sticht verscheen. "De titel slaat uiteraard op het 'nu en altijd bidden'. Een aanbeveling maar ook een verwijzing naar de oorspronkelijke betekenis van 'Opus Dei', de liturgische term van het getijdengebied of de heiliging van de tijd. Men sprak daarbij van 'Opus Dei' of het 'Werk van God' omdat men geloofde in de daadkracht van het gebed en in de werkzaamheid van de Geest die ons stimuleert en in ons bidt, met ons meebidt."

Zoals in het Klein Getijdenboek werden in het eerste deel van het boek opnieuw psalmvertalingen en psalmbewerkingen gebundeld. De vertaling van het hele psalmboek is daarmee voltooid. "Alle 150 psalmen werden nu vertaald en eventueel bewerkt", zegt professor Piet Thomas, emeritus hoogleraar van de Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven) en van de Katholieke Universiteit Leuven afdeling Kortrijk (KULAK) "De bewerking werd alleen doorgevoerd waar het nodig was, dat wil zeggen waar meer westerse liedvormen haalbaar bleken en waar de teksten te lang uitvielen."

Het aandeel van de bewerking is geringer dan in de eerste bundel. Bovendien is de vertaler beïnvloed door zijn taak als supervisor van de nieuwe, oecumenische Bijbelvertaling. "Uit enkele proeven die mij werden toegestuurd, viel mij op dat zich daarbij nieuwe vertaalproblemen aandienden nu een discussie is ontstaan rond de naam 'Heer'. Bepaalde basiskerken stellen voor om in psalm 1

'Zaligde man' te vervangen door 'Zalígde mens'. Zelf stel ik voor om de meervoudsvorm te gebruiken zodat later in de psalm ik het onderscheid - hij of zij - niet hoef te maken ..." Een andere vraag is hoever men moet gaan in de formele aanpassing van de Hebreeuwse liedvormen aan de westerse poëtica. "Dat kan alleen als men lessen trekt uit de toetsing van het gebruik van die teksten. Daarom ben ik blij dat binnenkort vijftien composities van vroegere teksten zullen verschijnen bij Gooi en Sticht."

Professor Thomas hoopt "dat de uitgever ooit zijn vertalingen van de psalmen in één boekdeel zal samenbrengen met de eerste reeks" maar "dan moet misschien overwogen worden of niet meer dan één vertaling van dezelfde psalm kan opgenomen worden". Hij hoopt dat tegen die tijd al enkele vertalingen zullen uitgetest zijn en dat op grond van die testen met nieuwe vertaalproeven kan geëxperimenteerd worden.

"Misschien streefde ik bij de samenstelling van deze bundel iets minder naar beknoptheid", bedenkt Piet Thomas. "Ja, ik heb minder verdicht en geëlimineerd dan in de eerste reeks psalmen. Dat komt omdat het veelal om psalmen ging die de heilsgeschiedenis bezingen, waar de allusies op historische gebeurtenissen in hun concrete relevantie bewaard dienen te worden.

Bij psalm 53 gaat het om "een pessimistisch verslag van de morele problemen van de wereld". Het psalmistische ik is vaak een pessimistische ik. "De zin 'Eén bende is het' getuigt van een ontmoedigde visie van de psalmist op mens en wereld." De vertaler wil die ontmoediging en dat pessimisme dan ook in alle directheid overbrengen.

De "vertellende psalmen" reserveerde Thomas voor dit tweede boek. "Ik vertaalde steeds ritmisch maar minder in strofen. Ik bracht wel de strofevorm aan maar niet alle psalmen geven daar aanleiding toe."

"Het merendeel van de thans vigerende vertalingen lijdt aan een vervreemde omzwachteling van het directe taalgebruik in de oorspronkelijke teksten", betreurt Piet Thomas. "Het is de bedoeling aan de psalmen die actualiserende onmiddellijkheid terug te geven." Thomas' vertalingen zijn veel rechtstreekser: "De psalmen klinken weer wat ze waard zijn."

LIEVE JIJ

In het tweede deel van het boek komen dan weer de bewerking van oude teksten uit de geschiedenis van het christendom en de nieuwe kerkliederen aan bod. De auteur merkt op dat het om "nogal wat evangelieliederen" gaat. Maar er zijn ook de liederen bij kerkelijke feesten, de liederen over de heilige Geest, de bewerkingen van anonieme liederen, de liederen Met Johannes op Patmos of Het nieuwe Eden of lucht en leegte, een bewerking van Oratio universalis van Paus Clemens XI, ... Naast de liederen van de theologische bezinning bevat de bundel ook moderne bewerkingen van een paar oudchristelijke hymnen.

Het lied Zachëus noemt hij "het meest interessante lied". De vertaling van de liederen vlotte goed, zegt professor Thomas - "ik schrok er zelf van". Hij vertelt dat hij er plezier aan beleefde om de oude teksten te bewerken en dat hij zich meer dan eens een neologisme heeft gepermitteerd. Hij plaatste de bijbel liederen samen.

"sommige teksten zijn bijna liefdespoëzie", zegt de auteur en hij toont aan hoe in enkele oude teksten de grens tussen liefdespoëzie en religieuze tekst heel dun is. Meer dan één tekst kan naar zijn gevoel best op muziek gezet worden en hij wijst bij wijze van illustratie op de modern ogende vertaling van het Stabat Mater in Naast het kruis en op het lied Kerkwijding over "wat een kerk kan zijn".

Twee metaforen zijn nauwelijks te verslijten, weet Piet Thomas vanuit zijn vertaalervaring. "De metafoor van de weg en die van het licht zijn precies de beelden die de religieuze poëzie van Anton van Wilderode beheersen."

Een God van woorden zal filologen aanspreken. "De tekst is geaxeerd op de verbinding woord en daad zoals de moderne exegese die ziet in de belangrijkste plannen en realisaties van de heilsgeschiedenis", zegt Piet Thomas over de "exegetisch en theologisch meest interessante tekst uit de bundel".

Hij koos ook enkele teksten van Hildegard van Bingen en verkiest zelf haar Hymne van de heilige Geest. In de slotzinnen van Salve regina - "Trouwe, milde, lieve jij,/ wees ons met je hulp nabij!" - lijkt "de hele ontroerkracht en de innigheid van deze Maria-hymne samengevat."