Een (beeld)verhaal uit 2008

Bij een piano hoor je een toon wanneer je op een toets duwt die op zijn beurt een hamertje tegen een drietal snaren laat slaan. Dit is in een notendop de uitleg van de zogenoemde Wiener Mechanik waarmee onze oude, aftandse vleugel is uitgerust. Simpel, en rond 1800 door Oostenrijkse en Duitse pianobouwers vaak en graag toegepast. Officieel heet dit systeem het Prellzungenmechanik mit Einzelauslösung.

Piano’s en vleugels met een dergelijke wijze van klankproductie moeten we tegenwoordig met een lantaarntje zoeken. Het mechaniek, bedacht in 1770,  was al na veertig jaar volkomen uit de tijd en vervangen door veel ingewikkelder versies, die wel virtuozer, maar niet per se beter pianospel mogelijk maakten. Onze vleugel (Wenen, 1880) is eerlijk gezegd op sterven na dood, maar zo verweven met herinneringen zodat hij tot het absolute einde van zijn leven bij ons thuis mag blijven staan. Bovendien kan ik er met mijn zeer beperkte talenten nog een liedje op spelen.

Een nadeel, of liever een bijkomstigheid want wij vergeven onze vleugel alles, is de stofophoping. Een piano of een vleugel heeft allerlei kleppen die je kunt sluiten om hem zodoende te vrijwaren van stof en andere gevaarlijke milieueffecten. Maar de onze staat aan de voorkant altijd speelklaar open. En van de bovenklep die uit twee delen bestaat, is het voorste gedeelte opengevouwen zodat het stof ongehinderd kan binnendringen. Net als bij het opengeslagen logeerbed.

We hebben al zo’n hekel aan stofzuigen en het idee om de vleugel ook eens grondig te reinigen kwam gewoon niet in ons op. Totdat enkele hamerstelen het begaven, waardoor bij het spelen van een eenvoudig lied enkele tonen onhoorbaar werden. En dat is vanzelfsprekend ontolerabel.

Daarom tot slot van deze inderdaad wat saaie technische uitleg van een of ander mechanisme een kleine fotoreportage van de vleugelschoonmaak. Uitgevoerd op een vrijdag in februari van dit jaar (2008). Op een mooie zonnige dag toen de schoonmaakkriebels niet meer konden worden ontkend.

Wij doen dat met dubbele schaamte. Allereerst tegenover onze oude vleugel die wij zo lang in zijn eigen stof hebben laten verkommeren. Wij beloven beterschap. In de tweede plaats schaamte tegenover u, beste lezers. Wij schamen ons voor ons vleugelstof: voor de hoeveelheid en voor de leeftijd. Maar u moet maar zo denken: iemand die publiekelijk deze stoflawine dúrft te laten zien, verdient vergeving. Ja toch?

Bij de plaatjes: 

Onze vleugel zonder de toetsen met de Weense speelmechaniek en de dempers die ik er voor het gemak even heb uitgesloopt. Je kijkt op het gietijzeren frame en het mooie snarenpatroon met daaronder de zangbodem. De klepstok ondersteunt de gevouwen klep.

Stof bedekt de toetsenrij. Een aantal toetsen is al verwijderd en ligt buiten van het prille zonnetje te genieten. Links zie je de flexibele prell-tongetjes, in het midden de hamerkoppen. Daartussen de stelen van de hamertjes met daar weer tussen de demper-opduwers met hun rode vilten mutsje     

Onze oude vleugel heeft 85 in plaats van 88 toetsen. Een gedeelte ligt hier buiten bij te komen van de vermoeienissen. Het ivoor op de toetsen is geel verkleurd, maar dat is de oudheid.

Stofhamerkoppen met rechts hun opvangers. Een macro-opname: het is niet zo erg als je denkt.

Je hebt heksenkringen en toetsenkringen.

Drietallen snaren zorgen voor heldere tonen.

Een eenzame toets. Eén van de 85.