Wanneer u de moeite neemt om even naar beneden te scrollen, ziet u daar een aantal oude katoenen beddentijken. Wat een prachtig woord trouwens. Nu schrijf je het met een tussen-n, zonder n is het nóg mooier: beddetijk. Het zijn overtreksels ter bescherming en verfraaiing. Mijn echtgenote, mevrouw Terra dus, kwam ermee aanlopen om er tafellakens van te maken. (Zij vierde onlangs haar verjaardag en de tafelkleden annex beddetijken op de tafels in de hobbyschuur dienden tot vergroting van de feestvreugde.)

De tijken zijn naar schatting meer dan vijftig jaar oud. Sommige zijn veel gebruikt, veel gewassen, en daardoor een beetje bleker dan hun lotgenoten die in de kast bleven liggen. Mevrouw Terra en ik komen er nu pas achter dat we beiden in onze jeugd bij het naar bed gaan gebruik gemaakt hebben van dit soort tijken, maar op verschillende manieren. Op de boerderij waar mevrouw Terra opgroeide, sliep men aanvankelijk nog op stromatrassen. Dat waren jute zakken, met stro gevuld en op gezette plaatsen gecapitonneerd met grote knopen zodat het stro enigszins op zijn plaats bleef. Deze stromatrassen lagen gewoon op een rij planken. Op die planken lag een ruwe onderdoek en daarbovenop kwam de stromatras. En weer daarop lag, in een tijk gehuld, een dunne linnen zak vol donsveren. Je sliep ónder dekens, tússen de lakens en óp de beddetijk met veren en de stromatras.

In het huis waar ikzelf opgroeide, wist men beter en was men wel wijzer. Wij hadden thuis van die kolossen van tweepersoonsledikanten (koetsen bedoel ik eigenlijk) met daarin als beweegbaar, verend element een netwerk van spiralen, ingeklemd in een gietijzeren frame. Omdat de spiraal loodzwaar was, werd hij alleen bij hoge uitzondering verplaatst. Soms werd het complete beddengoed buiten gelucht. Een mooie gelegenheid voor de kinderen in huize Terra Sr. om de spiraal te gebruiken als trampoline.

Op de spiraal kwam een matrasdek en daar weer bovenop een matras. De inhoud was kapok en de meester op school beweerde bij hoog en bij laag dat kapok van de kleine Soenda-eilanden kwam waar het werd verbouwd zoals de boeren bij ons haver verbouwen. Hoe het ook zij, je sliep er prima op. Waar blijft nou de beddetijk? zult u vragen nadat ik gezegd heb dat we tussen blanke, witte lakens sliepen. Wij sliepen niet óp maar ónder de tijk. Onze familie lag onder een zak met donsveren waaroverheen de beddetijk werd geschoven. De tijk werd af en toe gewassen en gewisseld. De binnenzak werd op dezelfde gezette tijden gevuld met nieuwe, verse dons- en andere veren.

Twee zaken zullen mij tot op de jongste dag bijblijven. Het eerste is de herinnering eraan hoe heerlijk je sliep onder zo’n veren bed. En het tweede is de narigheid die je ermee had. Aanvankelijk was er geen vuiltje aan de lucht. Ma bracht je naar bed en schudde net als wijlen Vrouw Holle eerst nog even het verenbed op. Van achteren naar voren, en daarna stopte zij de achterpanden goed in. Jammer was het dat door je slaapbewegingen de veren echter altijd naar het voeteneinde schoven, zodat je in barre winters ’s morgens vroeg vernikkelde van de kou. Dat wil zeggen: van boven.

Sprekend over stromatrassen zal menigeen denken: ‘wat een armoedig zootje daar!’ of ‘hoe kan iemand nou op een zak stro slapen?’ Maar u vergist zich: strozakken slapen heerlijk!

Dat weet ik uit mijn militaire dienst, toen ik vol bravoure het vaderland verdedigde. Wij sliepen op authentieke, dienstplichtige strozakken. Die moest je inslapen, net zoals je een nieuwe auto moest inrijden. Maar als die fase achter de rug was (veertien dagen) sliep je als een roos. De strozak had zich de vormen van jouw lichaam aangemeten.

Af en toe moest je voor de nieuwe lichting, de verse rekruten, strozakken vullen. Wij togen gezamenlijk naar het strohok en propten daar de zakken vol nieuw stro. Niet zelden stopte ik daar – heel gemeen - een baksteen bij in.

26-11-2011, 21:38 Geschreven door terra38  
Reageren (0)

Zoals u ongetwijfeld weet, is het zelfportret een  belangrijk genre in de beeldende kunst. Iedereen kent de serie zelfportretten van Rembrandt van Rijn die uitmuntend zijn levensloop weergeeft. Van flamboyante jongeling die de hele wereld aandurft tot en met de ziekelijke ogende oude man met de vragende oogopslag. Of wij zien in gedachten hoe Charlie Toorop - om maar iemand te noemen wier zelfportret tamelijk bekend is - zichzelf in de spiegel aankijkt en tegelijk die vragende blik in een portret vastlegt waarmee zij de beschouwer aan het denken zet. Met name schilders hebben zichzelf met genoegen geportretteerd: alleen of als deelgenoot in een massascène.

Als fotograaf is het een koud kunstje jezelf te portretteren. Je stelt de zelfontspanner van je camera in werking, zodanig dat tien seconden nadat je hem op een statief of een ander vast standpunt hebt verankerd en in zijn blikveld bent gaan staan, de sluiter open en weer dicht gaat. Al of niet begeleid door een flits van heb ik jou daar.

Je kunt natuurlijk ook iemand anders vragen een foto van jou te maken en dan net te doen of jijzelf die foto hebt gemaakt, maar dat is natuurlijk geen stijl en geen echt zelfportret.

De beste manier is de volgende. Je neemt de camera achterstevoren vast, strekt je armen, richt de lens en zoeker op jezelf, geeft de camera gelegenheid om automatisch scherp te stellen op je neus, en drukt voorzichtig maar vastberaden op de ontspanknop. Het resultaat is een zelfportret dat niet is om over naar huis te schrijven.

Zelf houd ik er niet van om gefotografeerd te worden. En zeker niet door mezelf. Dat een fractie van mijn zelfportret aan het begin van mijn allereerste blog hier op deze site te zien is, is een welwillende gunst mijnerzijds aan het lezende publiek dat dan tenminste een béétje weet met wie het te doen heeft.

Wat ik wel leuk vind, is het fotograferen van mijzelf in tamelijk raadselachtige situaties. Ik maak graag een zelfportret dat buitengewoon veel te wensen en te raden overlaat. Als voorbeeld kunnen de twee onderstaande foto's dienen. Kijkt u svp even naar de bovenste van de twee en zeg mij (virtueel) wat u hier ziet.

De menselijke figuur, in een decent zwart, ben ik. Aan de rechterkant is het silhouet van een boom te herkennen. Is dit een zelfportret? Hoezo is dit een zelfportret?

De zaak zit zo. Ik loop met mijn camera te wandelen langs een sloot. Aan deze kant van de sloot is een bosrand met daarachter akkers. In deze bosrand staat een boom, déze boom, met een hoogzit. Vlak bij het hoofd van de menselijke figuur zit u een soort stoeltje. Daarop kan een jager plaatsnemen om het wild te bespieden. Hij komt bij die hoogzit via een ijzeren ladder die tegen de boom geleund staat.

Nu komt de oplossing van het raadsel. Ik klim langs het laddertje naar boven en ben bijna boven gekomen. Met mijn rechtervoet sta ik op een trede van het laddertje. Mijn linkerbeen zwaait enigszins door de lucht. De zon schijnt in mijn rug en werpt een schaduw op de grond voor mij. Ik fotografeer niet mijzelf, ik fotografeer mijn schaduw! Met enige fantasie ziet u dat ik het fototoestel met twee handen vast en voor mijn gezicht houd. Ik kijk door de zoeker en zie mijn schaduw. Ik zie mijzelf en maak een zelfportret.

Zo simpel kan een zelfportret zijn. Het is de kunst overal ergens iets in te zien.

20-11-2011, 13:58 Geschreven door terra38  
Reageren (0)