.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

KOLOMMETJE N° 411

vrijdag 14 oktober 2011

Men zou de tel kwijtraken met al die staatshervormingen, die altijd alleen maar aan de symptomen ‘kurieren’, maar de Belgische Ziekte nooit benaderen of genezen. Er is aan die fameuze ‘Grondwet’ uit 1830 al zoveel geprutst door allerlei kwakzalvers van meestal Tjevenlijke Bloede, dat het geheel meer lijkt op een melaatse leprozerij dan op een gezonde Staat.

We hebben ‘in onze dagen’ (bijna) de 6^de Historische Staatshervorming achter de rug, die de Geschiedenis zal halen als Het Vlinderakkoord. Na ‘Egmont’ en na ‘Lambermont’, nu de Formatore Farfala N° Uno : als halve Italiaan die ik ondertussen na 10 jaar bijna geworden ben, voel ik de taalkundige trilling beter aan bij het vlinderig gedoe van De Gerstrikte Formateur in de dansende klanken van het woord ‘farfala’ dan bij het meer boerse vlinder.

Neem daarbij de letterlijke vertaling van ‘uno di rupo’ = een afgrond, dan heb je bijna een nieuw liedje voor Adamo, ook al een halve Italiaan : ‘Balare come una farfala sopra uno di rupo’ : fladderend als een vlinder boven de afgrond….Voorwaar : daar steekt materie in voor een heuse schlager…

Voilà, dat was een verkorte cursus Italiano die te onthouden valt telkens U iets lest of hoort over Arcelor Mittal in Seraing en Flémalle (Luik). Breng vooral die duizenden nieuwe doppers in verband met het miljoenenkostende nieuwe paleis van het NMBS-Station Guillemin (Luik) : er zal dus binnenkort wel een station zijn, maar geen trein meer, want ook geen reiziger meer…De halte voor de TGV Brussel-Aachen mag meteen geschrapt worden. Geen kolen meer, geen staal meer, geen treinen meer….Er zal dus des te rapper kunnen gesjoemeld worden om nog beter te doen in Mons, de thuishaven van Elio, de Homo Erecturs. Het station van Mons staat nog grootser en kostelijker in aanbouw dan Antwerpen en Luik samen….. Dat is zo iets als de Waalse invullig van de slogan : ’Nous-mêmes d’abord’…..

Als dan ook nog de elektriciteit, de gas en het water zullen afgesloten zijn, zal Mr en Me Wallon dan op Kerstavond koud en ineengedoken bij een uitgedoofde kachel zitten. Wachtend op een signaal voor de burgeroorlog wat er volgens dat lolleke zou moeten gebeuren…. Quand les Flambloches seraient de retour….Ne ‘Flamboche’ dat is ne Vlaams ‘boche’, waar ‘boche’ staat voor ‘smerigen Duits’….

En wat Bart DeZwever bij dit alles komt doen ? Voorlopig nog altijd de rol uithangen van onnutte idioot, als aanvoerder van een leger woordkramers. Vòòr hem en de zijnen staat de muur der onoverwonnen Francofonie, en in hun rug voelen zij de hete adem van de Echten…..

---------------------

Afbeelding uit ‘t Pallieterke

Eerste staatshervorming (1970)

De unitaire staat, met zijn structuren en zijn werkwijze zoals die thans door de wetten nog geregeld zijn, is door de gebeurtenissen achterhaald. De gemeenschappen en de gewesten moeten hun plaats vinden in de vernieuwde staatsstructuren die beter aangepast zijn aan de eigen toestanden van het land.'

Het is met deze geladen woorden dat premier Gaston Eyskens (CVP) op 18 februari 1970 de Kamer toespreekt. Hij mag de eerste staatshervorming op zijn palmares zetten. Ze verzoent de Vlaamse hang naar meer culturele autonomie met het Franstalige streven naar meer zeggenschap op economisch vlak.

Om aan die eerste vraag te voldoen worden de drie cultuurgemeenschappen, met bijbehorende cultuurraden, opgericht. De bevoegdheden blijven eerder beperkt. Elke cultuurgemeenschap valt nog onder een federale minister van Cultuur.

Om aan de Franstalige verzuchtingen tegemoet te komen, wordt de basis gelegd voor de oprichting van de gewesten. Die worden in de Grondwet opgenomen, de bevoegdheden volgen pas later.

Omdat de Franstaligen federaal het blokkeringsmechanisme van de alarmbelprocedure installeren, blijft de honger aan Vlaamse kant om meer bevoegdheden zelf in handen te krijgen, bestaan.

Tweede staatshervorming (1980)

CVP-voorzitter Wilfried Martens laat in 1972 al weten dat de staatshervorming van 1970 voor hem ontoereikend is. Zijn partij wil een ruimer federalisme. Maar de aanloop naar die tweede staatshervorming, via het Egmontpact, verloopt zeer moeizaam.

 ‘Het pact dat we in de warme meidagen van 1977 hadden opgesteld, was geen toonbeeld van duidelijkheid. Binnen de regering kwam het vrij spoedig tot kortsluitingen in verband met de interpretatie ervan', schrijft Martens in zijn memoires. Nieuwe onderhandelingen in het Stuyvenbergkasteel brengen geen soelaas. De Vlamingen verslikken zich in het inschrijvingsrecht waarmee Franstaligen uit Vlaams-Brabant in Brussel zouden kunnen stemmen. Bovendien is de Raad van State erg kritisch.

In het parlement kondigt premier Leo Tindemans (CVP) op 11 oktober 1978 het einde van zijn regering aan met de historische woorden dat ‘de Grondwet voor mij geen vodje papier is'. ‘Ik verlaat deze tribune, ik ga naar de koning en ik bied hem het ontslag van de regering aan.' Het Egmontpact wordt nooit uitgevoerd.

Pas in 1980 slaat de staatshervormingsmotor weer aan. Maar alleen omdat er expliciet wordt afgesproken om met geen woord over Brussel te reppen. De cultuurgemeenschappen krijgen in deze tweede staatshervorming allerhande persoonsgebonden aangelegenheden zoals gezondheid en sociale bijstand toegewezen. De naamsverandering tot ‘gemeenschappen' is een logisch gevolg. Ze krijgen bovendien elk een raad en een regering.

Met de staatshervorming van 1980 worden ook het Vlaamse en het Waalse Gewest opgericht – ook met raad en regering. In Vlaanderen smelten gewest en gemeenschap samen tot één regering en één raad.

Het Brusselse Gewest, weliswaar erkend in 1970, blijft nog een tijd in de koelkast zitten.

En de kiem? Uit vrees voor een nieuwe schoolstrijd, wordt vastgehouden aan het Schoolpact van 1958, en blijft Onderwijs federaal

Derde staatshervorming (1988-1989)

De derde staatshervorming verloopt in drie fases, gespreid in de tijd. Althans, dat is het plan.

In de eerste fase (1988) worden Openbare Werken en Vervoer overgeheveld. En, wat enkele jaren eerder niet kon, blijkt nu wel te lukken. De gemeenschappen worden volledig bevoegd voor Onderwijs. Dat betekent dat ze meteen ook een zeer substantieel pak geld in handen krijgen. De middelen van de deelstaten nemen daarmee spectaculair toe.

In ruil voor de toegevingen op Onderwijs, krijgen de Franstaligen de oprichting van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Met raad en regering, dat spreekt. De ideologische bescherming uit het Schoolpact wordt in de Grondwet ingeschreven.

De tweede fase dan ('88-'89). Hier wordt de hyperingewikkelde financieringswet opgesteld. De Toshiba-boys van Jean-Luc Dehaene (CD&V) zetten zo de geldstromen op naar de gewesten en de gemeenschappen. Dehaene is de architect van de staatshervorming, maar het premierschap is hem nog niet gegund.

De derde fase, moet de gemeenschappen en gewesten rechtstreeks verkozen parlementen geven, maar die raakt nooit uitgevoerd, tot grote frustratie van de Vlamingen. ‘In 1989 had de regering beslist op reis te gaan, maar ze wist niet waarheen, niet met welk vervoermiddel en ze had zelfs geen vertrekdatum', zei voormalig Vlaams minister-president Luc Van den Brande (CD&V) daar ooit over. ‘Dat moest wel mislopen

Vierde staatshervorming (1993) - Sint-Michielsakkoord

En omdat het misliep, drong een vierde staatshervorming, het Sint-Michielsakkoord, zich op. Deze keer gaat men diep. ‘Het dak op het federale huis', noemt bouwheer Jean-Luc Dehaene het.

 ‘België evolueert van een regionale staatsstructuur naar een federalisme sui generis gebaseerd op exclusieve bevoegdheden van gewesten en gemeenschappen enerzijds en een federale overheid anderzijds, zonder dat er een hiërarchie van de normen werd ingevoerd.'

De eerste zin van de grondwet wordt aangepast. Er staat niet langer ‘België is ingedeeld in provincies' maar ‘België is een federale staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten'.

De gemeenschappen en de gewesten krijgen nu al hun bevoegdheden toegewezen. Maar de onderfinanciering van de gemeenschappen en dus vooral van het onderwijs begint te wegen voor de Franse Gemeenschap.

Vijfde staatshervorming (2000 - 2001) - Lambermont

Laat geld nu net iets zijn waar in 2000, in de beginjaren van de eerste regering Verhofstadt, geen gebrek aan is. Er komt dus een extra financiering voor de gemeenschappen (en het Onderwijs), de fiscale bevoegdheden van de gewesten worden uitgebreid en de Gemeenschapscommissies krijgen ook extra geld.

In ruil wordt een heel pakket bevoegdheden overgeheveld. De gemeente- en provinciewet wordt een regionale bevoegdheid, net als landbouw, zeevisserij en buitenlandse handel. Ontwikkelingssamenwerking staat ook op het oorspronkelijke lijstje, maar dat raakt nooit rond.

De grote overhevelingen van budgetten die deze staatshervorming met zich meebrengt, heeft twee belangrijke gevolgen. De federale kas houdt amper nog iets over. Als ze 100 miljard euro belastingen int, mag ze 40 miljard daarvan meteen doorstorten naar de deelstaten. Het systeem geld-in-ruil-voor-bevoegdheden gaat niet meer op. Omdat er geen extra geld meer is, maar ook omdat de Franstaligen zich na Lambermont zo ruim bediend voelen dat ze geen extra's meer hoeven. Ze worden ‘demandeurs de rien'.

Die instelling proberen opeenvolgende premiers en kandidaat-premiers sinds 2007 te verzoenen met de Vlaamse vragen om BHV te splitsen en meer responsabilisering en fiscale autonomie in te bouwen. Met het Vlinderakkoord, de zesde staatshervorming, lijkt dat nu te lukken.

-------------------

Diagonaal herlezen

Och deze korte overzichten kwam via OVV uit De Schandaard bij mij. Omdat ze uit die hoek komen zeggen ze niet veel.

Drie zaken die we nooit mogen vergeten : de grendels door Vader Eyskens toegestaan in 1970 waar de Vlaamse numerieke meerderheid gemuilkorfd werd, 1980 waar het land opgescheept werd met 6 regeringen, waaronder de Vlaamse Parochieraad vandaag onder leiding van Mekeerke Peeters II (His Masters Voice) en 2000 war Pietje de Leugenaar smijt met Vlaams geld, bij zodanig dat Onkelinx kan uitroepen ‘Avec Guy c’est génial’, en waarop 1000Kette zich baseert om  tot voor kort gestand te doen dat zij, les Wallons, ‘sont demandeurs de rien’….

Hebben we dus al 3 keer aan de Tjeven en 1  keer aan de Rood-Blauwen te danken, en nu weer onder impuls van onder-beginneling Wouter Beke van de Tjeven : in ’t zak gezet met als mede-daders het fossiel Sandro DeCroo-Magnon en het Jene(ver)wijf uit Mechelen.

Terwijl de winnaar van de verkiezingen niet eens gehoord wordt, want zelfs het bedelen aan de poort is hem verboden….

En dan haalt Cruella Onkelinx verlicht adem, omdat, zegt ze, zij in hoogsteigen persoon de burgeroorlog heeft kunnen voorkomen….

Voorwaar ik zeg U : als Albeir Second met zijn Paola uitvaart op onze kosten met zijn nieuw slagschip, zal de champagne rijkelijk stromen aan boord….

Mise en plat op 14/10/2011 11:28:42

Gepeperd en gezouten, opgediend om 14/10/2011 18:19:04