Als leerkracht NT2 heb ik de maatregelen uitgestippeld in onderwijsdecreet XXIII: Taalscreening bij de overgang van het kleuter naar het lager onderwijs en van het lager naar het secundair onderwijs en Scholen kunnen een verplicht taalbad Nederlands tot 1 jaar voor leerlingen die de onderwijstaal onvoldoende machtig zijn, opleggen met meer dan gewone aandacht bestudeerd.
De doelstelling van het decreet is duidelijk: Aanleren van Standaardnederlands als middel/basisvoorwaarde voor een succesvolle school‐ en arbeidsloopbaan en participatie en bijdrage aan onze samenleving. De probleemstelling evenzeer: "De taalachterstand van kinderen die het Nederlands niet als thuistaal hebben, zorgt ervoor dat deze kinderen een verhoogd risico lopen op schoolse vertraging en vroegtijdig schoolverlaten".
Iedereen is het er over eens dat de taalachterstand bij kinderen zo snel mogelijk moet worden weggewerkt. Het invoeren van taalscreenings bij de overgang van het kleuter naar het lager onderwijs en van het lager naar het secundair onderwijs lijkt me daartoe geen efficiënte tool.
In heel wat discussies over het onderwijs stoot het grenzeloos vertrouwen dat in gestandaardiseerde testen wordt gesteld mij altijd voor de borst. Een leerkracht die een kind een gans schooljaar in de klas heeft, weet meestal wel perfect welk taalniveau dat kind heeft. Waarom stellen we zoveel vertrouwen in een momentopname van een kind en zo weinig in het oordeel van een leerkracht die hetzelfde kind een gans schooljaar evolueert?
Meer dan het ontwikkelen van wetenschappelijke en ingenieuze taaltoolkits lijkt het mij veel zinvoller de leerkracht maximaal te ondersteunen en hem professioneel te versterken. Elke leerkracht in het kleuter- en basisonderwijs, en niet enkel de GOK-leerkracht, moet opgeleid zijn om op een goede en professionele manier om te gaan met eventuele taalachterstand bij zijn of haar leerlingen. Op die manier wordt die taalachterstand van dag één aangepakt. Nederlands leren aan anderstalige kinderen moet een basiscompetentie worden in de lerarenopleiding van elke leerkracht kleuter- en basisonderwijs. Leerkrachten moeten betere bijscholingen krijgen, lestijden van GOK-leerkrachten moeten uitgebreid worden.
Ik vind het invoeren van taaltests een gemakkelijkheidsoplossing waarbij we onze verantwoordelijkheid ontlopen. We laten de situatie bestaande om aan het einde van het schooljaar door een taaltest te laten bevestigen wat de leerkracht allang weet: het kind heeft een taalachterstand. Vervolgens gaan we het het kind op woensdagmiddag of zaterdagvoormiddag wat extra taalles geven en de echt dramatische gevallen een gans jaar een taalbad. Van stigmatisering gesproken.
De resultaten van een taaltest kunnen à la limite een leerkracht helpen om zijn of haar oordeel te bevestigen en te ondersteunen. Maar zulke taaltests zijn al uitgewerkt. Ik heb zelf een dochtertje in de derde kleuterklas en tijdens het oudercontact toont haar juf standaard de testen en proefjes die ze aflegt en die aantonen welke opdrachten ze wel of niet begrepen heeft. Waarom hier nog eens het warm water uitvinden? Laten we onze tijd en middelen aanwenden om die mensen te versterken die het voor onze kinderen uiteindelijk moeten waarmaken, de leerkrachten.
Voor het schrijven van deze blog heb ik volgende bronnen geraadpleegd:
TH1: Doel van onderwijs: Zelfvertrouwen als basisvoorwaarde op een waardevolle toekomst
Ik geef onder andere en voornamelijk Nederlands aan anderstaligen. Voor mij is het eerste doel van mijn lessen mensen meer zelfvertrouwen geven. Ik geloof oprecht dat mensen met zelfvertrouwen een grotere zelfredzaamheid hebben, creatiever zijn, sterker in hun schoenen staan en zich beter kunnen informeren. Ik geloof ook dat dit de basisvoorwaarden zijn om op zoek te gaan naar een job, die job te kunnen uitoefenen en zo als een volwaardig en vol persoon aan onze maatschappij deel te nemen.
Vaak zie ik een gebrek aan zelfvertrouwen bij mijn cursisten. Zij komen terecht in situaties waarbij ze niet begrijpen wat tegen hen gezegd wordt, ze hebben vaak geen werk, zijn slechter gehuisvest en beschikken over minder financiële middelen dan de gemiddelde Vlaming. Daarbij zijn zij zich heel goed bewust van het "nutsgevoel" dat de maatschappij ook hen opdringt: iemand is pas nuttig, neemt pas deel aan de samenleving en is pas echt geïntegreerd als hij werkt.
Ik denk dat er geen beter instrument bestaat om het zelfvertrouwen van deze mensen te laten groeien dan door hen letterlijk mondig te maken; een taal aan te leren en hen daarvoor te blijven motiveren. Concreet implementeer ik die basisgedachte door mijn cursisten heel veel woordenschat te geven, veel meer dan er in het handboek staat, en met hen veel spreekoefeningen te doen.
Ik probeer hen inzicht in de taal te geven door woorden taalkundig te ontleden. Als we het woord "luchthaven" leren, laat ik hen duidelijk zien dat het woord samengesteld is uit twee woorden "lucht" en "haven" en leg ik hen de betekenis van die woorden ook apart uit. Ik vertrouw erop dat zij uiteindelijk zo zelf meer woorden kunnen herkennen en betekenissen raden. Ik geloof dat dit de cursist meer zelfvertrouwen geeft.
Als een cursist mij komt vragen een briefje van de school van zijn dochter te vertalen, zal ik dat bewust niet doen, maar met hem bekijken welke woorden hij wel al kent, hem een aantal nieuwe woorden aanreiken en hem zo helpen tot de inhoud van het briefje te komen. Ik geloof dat het de cursist meer zelfvertrouwen geeft als hij de dingen zelf doet.
Ik probeer mijn cursisten te laten ervaren dat Nederlands niet alleen moeilijk is en veel inspanning vergt, maar dat het ook een mooie taal is. Ik wijs hen op woorden die mooi klinken, herhaal de klanken of prijs de studenten door hun correct antwoord te beamen met "dat heb je mooi gezegd". Ik geloof dat het bijdraagt aan hun zelfvertrouwen als ze iets leren dat ze mooi vinden en dat hen dat motiveert om zich te blijven inspannen.
Een tweede doel van mijn lessen is het aanreiken van bepaalde waarden die ik zelf belangrijk vind en waarvan ik meen dat ze ook voor de cursisten waardevol zijn in hun (professioneel) leven. Waarden zoals de leerkracht verwittigen als je niet naar de les kan komen, mensen begroeten als je de klas binnenkomt, de klas opruimen als de les gedaan is, een groepsopdracht maken.
Dus op de vraag of het onderwijs eerder economisch gedreven moet zijn of gericht op de zelfrealisatie van de persoon antwoord ik volmondig op de zelfrealisatie van de persoon. Dit als basisvoorwaarde om te kunnen instappen in de job markt.
foto: de stevig verankerde wortels als basis voor het uitgroeien tot een mooie boom.
Ik geef onder andere en voornamelijk Nederlands aan anderstaligen. Voor mij is het eerste doel van mijn lessen mensen meer zelfvertrouwen geven. Ik geloof oprecht dat mensen met zelfvertrouwen een grotere zelfredzaamheid hebben, creatiever zijn, sterker in hun schoenen staan en zich beter kunnen informeren. 
